Reinaert de Vos (± 1260) 4 vwo

Luisteren in plaats van lezen Rijm. Herhaling. Sprongsgewijs vertellen. Proloog = omslag.

Proloog Topoi = motieven uit de klassieke retorica: Ironie: Naam auteur. Eerdere schrijfwerk. Reden schrijven. Moeite. Bron. Opdrachtgever. Ironie: Beschrijft geen echte moeite, maar gebrek aan nachtrust. Benoemt leven van Reinaert als heiligenleven. Boek zit vol ironie: zonder voordrachtskunstenaar onduidelijk wat ironisch en serieus bedoeld is.

Perspectief Alwetend: verteller staat boven het verhaal en maakt er opmerkingen over. Proloog. Zegt regelmatig dat het te ver voer alle details te vermelden. Geeft vooruitwijzingen: Bruun zal in de problemen komen.

Tijd en plaats Tijd Plaats Middeleeuwen. Pinksteren. Hofdag: Beleid voor de toekomst. Rechtspreken. Feest. Ter ere van de koning. Koningsvrede (door Reinaert geschonden. Vertelde tijd: twee dagen. Bos in het Vlaamse Waasland in de buurt van Gent. Reinaerts burcht Maupertuus. Schuur/dorp Lamfroit.

Motief: procesrecht versus veterecht p. 9 t/m 16 Proces in plaats van ‘oog om oog, tand om tand’. Nieuw dus regels zijn een belangrijk motief: Schade moet van enige omvang zijn: worst Courtois is niet belangrijk genoeg. Schade moet recent zijn: verkrachting Hersint (= ze heeft er zin in) is verjaard. Aanklacht moet bewezen worden: wond Cuwaert en dood Cantecleer. Aanklacht moet uitgesproken worden in aanwezigheid verdachte: Reinaert moet naar het hof komen en heeft recht op drie dagingen (Bruun, Tibeert en Grimbeert). Na drie keer vogelvrij verklaard.

Thema: leugens en schijnheiligheid - rechtspraak Machthebbers – koning, adel en geestelijkheid – hebben met hun rechtspraak en corruptie de absolute macht: * Alleen Grimbeert, een familielid van Reinaert, wil een eerlijk proces om familie-eer te redden. * Nobel, de rechter, is partijdig, want hij is zelf ook door Reinaert te grazen genomen. * Bruun en Tibeert zijn zelf ook schuldig aan wat hun overkomen is.

Thema: leugens en schijnheiligheid – adel en ridders pagina 17 t/m 24 en 25 t/m 31 De edelman Bruun heeft de koning trouw beloofd, maar sluit een bondgenootschap met Reinaert in ruil voor honing. Hij zou de koning en zichzelf moeten eren, maar maakt zichzelf als koningsbode te schande door zonder oor (dief!) en zonder vel aan zijn wangen en voorpoten bij de koning terug te keren. Tibeert doet hetzelfde en is nog laf ook, omdat hij de schuur niet in durft.

Thema: leugens en schijnheiligheid - geestelijkheid Woordgrap: Reinaert neemt Cuwaert tussen de benen om hem kapelaan te maken (= masturberen) en het credo te leren (= homoseksuelen relatie). (p. 10) De pastoor en kapelaan zijn zeer agressief t.o.v. Bruun en Tibeert. (p. 19 en 31) I.p.v. zich te houden aan het celibaat is de pastoor getrouwd met Julocke (= jou lok ik): Ligt naakt in bed. Julocke treurt om zijn afgebeten klokkenspel en het verloren liefdesspel. (p. 31) Hij houdt zich bezig met aflaathandel en verkoopt vergiffenis voor zonden aan de persoon die zijn vrouw uit het water redt. (p. 23) Hij bekommert zich niet om de andere parochianen die in het water liggen. Spot met de lekenbiecht door te doen alsof er ook vrouwelijke pastoors zijn en te zeggen dat hij nog wel een keer seks met Hersint zou willen. (p. 33 en 34)

Thema: leugens en schijnheiligheid – boeren en vissers p. 21 De boeren in het dorp gunnen Bruun en Tibeert geen proces maar slaan er meteen op los. Zij zijn afzichtelijk: grote voeten, lange neus, kromme vingers, mank. Overspel: Ludolf is een zoon van Ogerne (= o graag). Zijn vader heet Huigen (Jan Huigen in de ton). Woordgrappen: Abelquac = Edelfluim  Abel Kwek; Vuulmaerte = smerige dienstmeid  vrouw Vuilpoes; Brave Kwijl  Opoe Kwijl.

Thema: leugens en schijnheiligheid – adel en ridders pagina 37 t/m 40 Nobel laat zich ompraten door Reinaert: Hij wil een schone ziel voordat hij sterft en is eerlijk over zijn eigen zonden. Hij beschuldigt zijn eigen familie. Hij eert de list van de leeuwen: met je staart sporen uitvegen. Hij kiest voor het goud in plaats van voor de eer. Hij waardeert de trouw van zijn vazallen niet en laat zich adviseren door zijn vrouw. Gevolg: vervalt in eerloosheid en veterecht.

Dierenverhaal De wereld in spiegelbeeld: Lering: zo hoor je je niet te gedragen. Honger naar voedsel (Bruun en Tibeert). Honger naar geld (Nobel). Honger naar eer (Belijn liegt over brief om bij koning in de gunst te komen). Vermaak: beschrijving omgekeerde wereld heeft komisch effect, woordgrappen en gewaagd verhaal (Reinaert lijkt als mens op de duivel, als dier is hij aanvaardbaar). Burgerij die zich afzet tegen standen boven en onder haar? Publiek is onbekend. Vroeger: fabels van Esopus. Nu: Marten Toonder en Anton Koolhaas.