Wat kan Natuur – en Milieueducatie (NME) betekenen voor de gemeente bij de aanpak van zwerfafval?

Overzicht powerpoint Achtergrond zwerfafvalvergoeding (3-4) Beleidsinstrumenten en gedrag (5-8) Achtergrond NME (9-13) Voorbeelden basisonderwijs, voortgezet onderwijs, BSO, burgers, evenementen (14-22) Aandachtspunten, relaties met andere beleidsterreinen, links (23-28)

Zwerfafvalvergoeding Gemeenten krijgen jaarlijks 1,19 euro vergoeding per inwoner uit het Afvalfonds Verpakkingen. Dit geld is bedoeld voor extra inzet op preventie en aanpak van zwerfafval. Gemeente kunnen dit binnen de kaders naar eigen inzicht besteden. Periode 2013 - 2022

Categorieën zwerfafvalvergoeding Gedragsbeïnvloeding Participatie/beloning Slimmere voorzieningen/middelen Prikkels ter beïnvloeding Slimmer beheer/opleidingen Investering in inrichting opdat zwerfafval wordt voorkomen Overig

Mogelijke beleidsinstrumenten Effectieve, efficiënte reiniging + aanbod Participatie Meer inzet vrijwilligers Betrokkenheid Gedrags-verandering Probleem in kaart brengen, bv waaihoeken en snoeproutes Meldingsysteem verbeteren Monitoring Resultaatgericht reinigen Afvalbakkenplan Ondernemers / ZAPpers / organisaties / buurten / kerken / sportverenigingen / ….. activeren, faciliteren, verbinden, ‘in het zonnetje zetten’ en borgen Schonere openbare ruimte Educatie basisscholen Educatie voortgezet onderwijs Wijkaanpak Hotspot aanpak (snoeproutes, centrum, strandjes etc) Evenementen 2

Gedragsbeïnvloeding H.M. Meijdam et al (2014) Doen en laten. Effectiever milieubeleid door kennis

Aanpak gedragsbeïnvloeding Voorbeelden: Positieve insteek, vb flashmob (emoties) ‘Dit is heel normaal’ (sociale norm) Gedrag leuk maken, vb Fun theory (gewoontegedrag veranderen) Omdenken: afval is waardevol. Vb Recycled orchestra (kennis) Beïnvloeding onbewust gedrag: Science of persuasion

Wat is NME? In Nederland ong 125 lokale centra voor natuur- en milieueducatie (NME) Bereiken gezamenlijk meer dan 8 miljoen mensen van jong tot oud Missie NME: Inzetten van educatie, participatie en communicatie voor bewustwording en een positieve gedragsverandering ten aanzien van natuur en milieu.

Mogelijke rol NME Gedragsbeïnvloeding Participatie/beloning Slimmere voorzieningen/middelen Prikkels ter beïnvloeding Overig

Rol NME concreet Meedenken over invulling beleid (expertise educatie / bewustwording) Verzorgen educatie richting onderwijs (ontwikkelen en uitvoeren van educatieve projecten) Verbinden van partijen, bv school en wijk, actieve burgers met elkaar, Organiseren activiteiten/ evenementen als Landelijke Opschoondag of zwerfafvalfonds

Werkgroep zwerfafval 25 NME centra hebben hun krachten gebundeld in een themawerkgroep Zwerfafval Doelgroep: basisonderwijs, voortgezet onderwijs, BSO, burgers, evenementen Missie: Inzetten van educatie, participatie en communicatie voor bewustwording en een positieve gedragsverandering met als doel het terugdringen en blijvend voorkomen van zwerfafval voor de lange termijn.

Effectiviteit NME NME in het basisonderwijs heeft een bewezen positieve invloed op houding en gedrag ten aanzien van natuur en milieu op de lange termijn (Smit et al, 2006) Werkgroep zwerfafval werkt samen met WUR om effectiviteit van educatie, participatie en communicatie rondom zwerfafval te onderzoeken

Basisonderwijs 130 lesmaterialen over afval in Nederland Door werkgroep beoordeeld op: Overdraagbaarheid Meer zijn dan alleen opruimen echt gericht op zwerfafval draagt bij aan waardeontwikkeling Vier lesmaterialen overgebleven

Goede voorbeelden De Klieners NME Den Haag Zwerfafval, mooi niet    Nederland Schoon Zwervend afval             Het Groene Wiel, doe ff gewoon               NME Utrecht Ludieke projecten, zoals een Opschoonfeest en Recylce Art Day

Voortgezet onderwijs Uitgangspunten: Lespakketten werken niet Maatwerk is noodzakelijk Aansluiten op visie en werkwijze van de school

Goede voorbeelden Structurele samenwerking scholen & gemeente, bv Deventer schone scholen Gemeente als opdrachtgever, bv Scholen voor duurzaamheid Aanpak snoeproutes Jongeren zelf oplossingen laten bedenken voor het probleem

BSO Mogelijk interessant voor BSO’s met duurzaamheidskeurmerk ‘groene giraf’ Het moet leuk zijn, niet te schools Goede invalshoek: creatief met afval

Goede voorbeelden Meerpersoonsfiets om afval te ruimen Opruimacties met de BSO Creatief met zwerfafval

Burgerinitiatieven Ga op zoek naar mensen die al actief zijn, bv met oproep in de krant Deze mensen faciliteren, verbinden met anderen en in het zonnetje zetten Sluit zoveel mogelijk aan bij wat mensen zelf willen. Stel kaders maar daarbinnen vrijheid Sluit aan op landelijke dagen zoals Landelijke Opschoondag en Keep it Cleanday

Goede voorbeelden Initiatievenfonds zwerfafval Troeptrimmen Interviews met ambassadeurs in de krant Participatie ‘voor wat hoort wat’

Evenementen Stappenplan voor een schoon evenement Voorbeeld Mysteryland http://www.greeneventsnederland.nl/

Instrumentenmix Meest effectief: combinatie van educatie, communicatie, ondersteunen van burgerinitiatieven, fysieke acties enz. bv tegelijkertijd in een wijk

Food for thought Kinderen in de basisschoolleeftijd zijn niet de (grootste) oorzaak van het probleem van zwerfafval. Waarom moeten zij het opruimen? Laat zien dat anderen ook opruimen (instrumentenmix) Opruimen van zwerfafval niet inzetten als straf. Ga voor positieve insteek (Ik maak mijn straat schoon!)

“Maar zwerfafval is bij ons geen probleem.” Waarom het toch zinvol is om de vergoeding aan de vragen

Langetermijn visie Belang van educatie Kinderen van nu zijn de vervuilers of opruimers van de toekomst! -> Minder kosten voor zwerfafval in de toekomst

Relaties met ander beleid Zwerfafvalproblematiek koppelen aan andere beleidsterreinen zoals: Sociale cohesie in de wijk -> opruimacties in de wijk organiseren Energieke samenleving / burgerparticipatie -> initiatieven van burgers ondersteunen Vernieuwing afvalbeleid -> naar een afvalloze gemeente Cultuur -> cultuureducatie over afval

Meer informatie http://www.nederlandschoon.nl/ http://www.gemeenteschoon.nl/ http://www.kenniswijzerzwerfafval.nl/ http://www.groengelinkt.nl/ http://www.pinterest.com/farasha75/creatieve-oplossingen-afval/\