Kinderrechten als brug VELOV-conferentie 26 februari 2015

Vragen voor deze workshop Welke vraag wil je zeker beantwoord zien in deze workshop? Post-it

Overzicht Deel 1: kinderrechteneducatie: wat en waarom? Deel 2: dialoog Deel 3: methodiek kinderrechtenscholen

Kinderrechteneducatie: wat en waarom? Deel 1 Kinderrechteneducatie: wat en waarom?

Kinderrechteneducatie Een voorsmaakje: Kinderrechtenschool Het Prisma (Gent) http://www.ambrosiastafel.be/index.php?id=96 met dank aan Plan België Vanaf 7’ 41’’ tot 8’ 40” Het Gents accent krijg je er gratis bij 

Kinderrechten? Kinderen hebben Kinderrechten worden verwezenlijkt recht op onderwijs rechten in het onderwijs Kinderrechten worden verwezenlijkt door onderwijs Wanneer we met een kinderrechtenbril naar onderwijs kijken zien we verschillende invalshoeken. KRE gaat over al deze zaken.

Kinderrechteneducatie: wat? De basisingrediënten: Benoem kinderrechten Positieve benadering Vanuit ervaringen van kinderen Participatie en non-discriminatie Voorbeeldfunctie Kinderrechteneducatie is niet gemakkelijk te definiëren. Omdat het gaat over een veelheid aan praktijken is dat ook niet wenselijk: we willen de mogelijkheden niet beperken. We willen wel een aantal basisvoorwaarden naar voor schuiven om aan te geven wat belangrijk is om van KRE te kunnen spreken.

Benoem kinderrechten Kinderrechten komen eigenlijk al heel vaak aan bod op school Omgaan met pesten, diversiteit, burgerschap, armoede, klimaat, noord-zuid-thema’s, conflict,… In praktijken zoals het praatrondje en het organiseren van inspraak van leerlingen Benoemen, verduidelijken en linken! Om als kinderrechteneducatie te worden beschouwd moeten deze praktijken expliciet het verband met kinderrechten benoemen

Positieve benadering “ik geef wiskunde, dus voor mij niet relevant” “om ze te laten weten hoe goed ze het hebben” “elk jaar geef ik een les over kinderrechten, de geschiedenis en de wereldoorlogen” “zo kan ik hen ook op hun plichten wijzen” Kinderrechten niet herleiden tot een eng rechten-plichten verhaal. “mensenrechten, en dus ook kinderrechten, zijn meer dan enkel uitdrukkingen van individuele vrijheden. Rechten maken ons bewust van verantwoordelijkheden die we hebben tegenover elkaar. Zowel kinderen als volwassenen worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid ten aanzien van de ander, maar zijn tegelijk onderwerp van de verantwoordelijkheid voor de ander. In deze circulaire benadering van kinderrechten zijn deze beide bewegingen onlosmakelijk met elkaar verbonden.” Kinderrechten zijn een relationeel gegeven: houden dus per definitie verantwoordelijkheden in tegenover anderen, ook voor kinderen. Uit onderzoek blijkt dat een nadruk op plichten door leerkrachten geen verhoging teweeg brengt van het gevoel voor verantwoordelijkheid, een nadruk op rechten wel.

Vanuit ervaringen van kinderen Geen theoretische uiteenzetting over het Verdrag. Koppeling met de praktijk is essentieel: Ervaren van de betekenis van kinderrechten Omzetten in gedrag en houding Werken aan vaardigheden Samenhang tussen vorm en inhoud Toepassen in eigen leven  elementen uit eigen leefwereld Geen theoretische uiteenzetting over het Verdrag. Koppeling met de praktijk is essentieel: Ervaren van de betekenis van kinderrechten Omzetten in gedrag en houding Werken aan vaardigheden Samenhang tussen vorm en inhoud Toepassen in eigen leven  elementen uit eigen leefwereld

Participatief en niet-discriminerend Discriminatie ondergraaft verhaal rond kinderrechten Gebeurt niet altijd bewust Aandacht voor bevoordelen of benadelen omwille van achtergrondkenmerken Aandacht voor vooroordelen en stereotypes Nood aan reflectie over de rol van de leraar en aan modellen die hiervoor kunnen worden gebruikt Participatie = essentieel meer dan activerende werkvormen Aandacht voor randvoorwaarden Participatiemodellen kunnen ook discriminerend werken! Opnieuw: nood aan reflectie! Elke vorm van discriminatie ondergraaft het verhaal rond kinderrechten Gebeurt niet altijd bewust Aandacht voor bevoordelen of benadelen omwille van achtergrondkenmerken Aandacht voor vooroordelen en stigmatiseren Nood aan reflectie over de rol van de leraar en aan modellen die hiervoor kunnen worden gebruikt Participatie is essentieel bij kinderrechteneducatie Participatie is meer dan activerende werkvormen Aandacht voor randvoorwaarden (informatie, oefenruimte, ruimte voor aanleren van vaardigheden, wat gebeurt er met de inbreng van de leerlingen) Participatiemodellen kunnen ook discriminerend werken Opnieuw: nood aan reflectie!

Voorbeeldfunctie ”Het toont kinderen dat ze meer kunnen dan enkel luisteren naar de grote mensen. Het wijst mij op mijn plichten als leerkracht om ook naar mijn leerlingen te luisteren.” “Bij het behandelen van de kinderrechten komt er een gevoel van begrip, 'wij mogen ook iemand zijn’” “Het blijft een continu proces, een basishouding die men moet incorporeren.” Essentieel dat de school kinderrechten respecteert, toepast, uitwerkt in schoolbeleid Verwijzen naar voorbeeld kinderrechtenscholen (komt verder aan bod)

Kinderrechteneducatie: waarom? Impact op schoolklimaat Zelfvertrouwen leerlingen Positief effect in scholen met kansarme leerlingen (scholen met KR-beleid) Betere leerkracht-leerling relaties Betere relatie met ouders Minder leerkrachtenverloop Minder burn-out Kort overlopen positieve effecten voor de school

Kinderrechteneducatie: waarom? “We zijn al een tijd bezig om te werken rond respectvol omgaan met mekaar, met de omgeving, preventie van pesten, ... De kinderrechten bieden een stevig kader om dit verder uit te werken.” Waarom vinden de kinderen het zelf belangrijk? Waarom vinden leerkrachten het belangrijk?

Kinderrechteneducatie: waarom? Kinderrechtenverdrag Burgerschap en democratie Rechten van anderen Gelijke kansen Beroepen van morgen … Andere redenen waarom we werk zouden maken van kinderrechteneducatie Het diagram toont dat alle bevraagde leerkrachten het nuttig vinden om les te geven over kinderrechten: 75% ging helemaal akkoord, 25% akkoord

Bevragingen Open Fora Leerkrachten- bevraging Externe bijdragen Leerlingen aan het woord Open Fora Leerkrachten- bevraging Omdat het moeilijk is KRE te definiëren is het ook niet gemakkelijk om een stand van zaken op te maken over KRE in Vlaanderen. Leerkrachtenbevraging KIRECO: ism Kenniscentrum Kinderrechten (KeKi), De Ambrassade, Kinderrechtencommissariaat en UNICEF België. De vrijwilligers van de werkgroep VN van de Vlaamse Jeugdraad zijn met ondersteuning van De Ambrassade bij vijf klassen in het zesde leerjaar langsgeweest om leerlingen hierover te bevragen. Externe bijdragen

Kinderrechteneducatie: to do Erkenningsvoorwaarden en eindtermen Beroepsprofiel van de leraar Hier zou ik proberen kort te zijn, dus nog schrappen in notities Hier enkele aanbevelingen, nog andere in de publicatie: De overheid dient de verwijzing naar kinderrechten in de erkenningsvoorwaarden en de eindtermen te versterken en verduidelijken. Daarbij moeten er duidelijke criteria bepaald worden waaraan kinderrechteneducatie moet voldoen. Ook de vertaling daarvan naar leerplannen is essentieel. (daarna ook vertaling naar handboeken nodig, rol van uitgeverijen) De overheid benoemt ‘kinderrechten’ in het beroepsprofiel van de leraar.  leraar is cruciaal in hele verhaal. Zou ‘normaal’ moeten zijn dat ze KR in vingers hebben, niet alleen om het aan kinderen te leren maar ook om zelf toe te passen in onderwijspraktijk. Ook de rol van de lerarenopleiding is heel belangrijk. Het huidige beroepsprofiel bevat verschillende aanknopingspunten naar kinderrechten maar slechts een oppervlakkige en beperkende concrete verwijzing. Het is aangewezen kinderrechten sterker te verankeren en dit in alle ‘functionele gehelen’: de rol van leraar als opvoeder, als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen enzovoort. Gezien respect voor de kinderrechten nu al een erkenningsvoorwaarde is voor scholen, zou dit een evidente stap moeten zijn. Het benoemen en zichtbaar maken van de band met kinderrechten in het beroepsprofiel, zal er overigens toe bijdragen dat veel meer mensen geïnformeerd worden over kinderrechten en hun draagwijdte. Uiteraard moet de verankering van kinderrechten in het beroepsprofiel ertoe leiden dat andere acties volgen > lerarenopleiding

Kinderrechteneducatie: to do Lerarenopleiding We kunnen concluderen dat leerkrachten uit de praktijk, of ze nu les geven over kinderrechten of niet, in grote meerderheid vragende partij zijn voor (meer) aandacht voor kinderrechten in de lerarenopleiding. De effectieve ervaring met aandacht voor kinderrechten in de lerarenopleiding, versterkt die overtuiging. Wie aandacht voor kinderrechten in de lerarenopleiding ervoer, is meer overtuigd van de noodzaak ervan en vindt vaak dat er nog meer aandacht voor moet zijn. Omwille van deze vraag zijn we hier vandaag. We gaan graag in gesprek over hoe we hier stappen in kunnen zetten en willen peilen naar de behoeften van de opleidingen zelf op dit vlak. De Minister van Onderwijs kan kinderrechteneducatie opnemen als thema bij de oproep voor innovatieprojecten in de lerarenopleiding.

Kinderrechteneducatie: meer weten? Inkijkexemplaren laten rondgaan

Vragen voor deze workshop Welke vragen zijn reeds beantwoord? Welke nieuwe vragen wil je toevoegen?

Deel 2: Dialoog

Discussie Vragen op de post-its? Vertrekken vanuit de huidige praktijken: wat is er al? Hoe kan KRE aansluiten bij de inhouden en werkvormen in de lerarenopleidingen? Wat is haalbaar (mogelijkheden en drempels)? Kan KRE een antwoord en kader bieden voor uitdagingen binnen de opleidingen (congruentie, diversiteit,…) Hoe structureer je reflectie over non-discriminatie en participatie? Welke input verwacht je van kinderrechtenorganisaties?

Methodiek kinderrechtenscholen Deel 3: Methodiek kinderrechtenscholen

Kinderrechtenschool www.kinderrechtenschool.be Stappenplan De kinderrechtenboot Bordboek

Contact Anneleen Van Kelecom Nele Willems Naima Charkaoui UNICEF Belgium: avankelecom@unicef.be Nele Willems Artesis Plantijn Hogeschool: nele.willems@ap.be Naima Charkaoui Kinderrechtencoalitie Vlaanderen vzw: naima.charkaoui@kinderrechtencoalitie.be