De lerarenopleider gepositioneerd Eline Vanassche 23 oktober 2014 School of Education studiedag, Leuven

‘Herexamen voor de lerarenopleidingen’ (De Morgen, 04/10/’13) ‘Lerarenopleiding krijgt slecht rapport’ (Klasse, 08/10/’13) ‘Niveau nieuwe leerkrachten in opleiding is zorgwekkend’ (De Morgen, De Standaard, Het Nieuwsblad, 04/10/’13) ‘44% procent van de docenten in de lerarenopleiding stond zelf niet voor de klas’ (Rapport beleidsevaluatie)

Inleiding De kwaliteit van de lerarenopleiding en afstuderende leraren staat (al langer) ter discussie Maar nauwelijks aandacht voor de professionaliteit van de lerarenopleider Assumptie: een lerarenopleider doceert (zijn/haar vak) aan studenten HO i.p.v. studenten BO of SO Bestaat die professionaliteit wel? Wat houdt ze dan in? Hoe kunnen we die professionaliteit ontwikkelen?

Onderzoeksvraag Hoe kunnen we de inhoud van de professionaliteit van lerarenopleiders begrijpen en conceptualiseren?

Uitgangspunt Praktijkgebaseerde professionaliteit Professionaliteit zoals die zich manifesteert in de feitelijke praktijken van lerarenopleiders Per definitie relationeel (‘met iemand’) en gecontextualiseerd (‘ergens’) Per definitie normatief Versus ‘blauwdruk’ benadering Exhaustieve lijst van doelen, competenties… nodig voor uitvoering beroepstaken Richtinggevend bij ontwerpen/uitwerken van curricula en beoordelingen

Theoretisch kader Persoonlijk interpretatiekader Positioneringtheorie Focus: betekenisgeving ‘in’ de persoon van de opleider Positioneringtheorie Focus: betekenisgeving in interactie met anderen ‘Het toekennen van verantwoordelijkheden of rollen in een welbepaalde discursieve praktijk aan een persoon, die de handelingen van die persoon betekenis geven in die praktijk’ (Davies & Harré, 1990, p. 48; eigen vertaling) ‘Zichzelf positioneren als’ en ‘anderen positioneren als’

Onderzoeksopzet Onderzoeksvragen Hoe positioneren lerarenopleiders zichzelf als opleider? Hoe positioneren lerarenopleiders hun studenten? Hoe bepalen deze positioneringen de leerprocessen die worden gestimuleerd bij de studenten (opleidingsagenda)? Biografische interviews en artefactenanalyse (stage- opdracht, stage-evaluatie verslag,…) Onderzoeksgroep: 12 ervaren lerarenopleiders (6 BaKO en 6 SLO)

Resultaten 3 positioneringen Positionering Lerarenopleider Positionering studenten Relatie met studenten Operationele didactiek Lerarenopleider van ‘pedagogen’ Pedagogen Responsief Didactisch en pedagogisch modelleren Lerarenopleider van reflectieve leraren Reflectieve leraren Interactief Didactisch modelleren Lerarenopleider van vakleraren Vakleraren Directief Instructie

Positionering 1 De lerarenopleider van ‘pedagogen’ «Je denkt wat belangrijk is in het leven, wat je wil doorgeven aan de maatschappij […]. Die zaken geef je door aan uw leraren in opleiding en hopelijk geven ze dit op hun beurt door aan hun leerlingen.» Positionering lerarenopleider Positionering studenten Relatie met studenten Operationele didactiek Lerarenopleider van ‘pedagogen’ Pedagogen Responsief (Didactisch en pedagogisch) modelleren Lerarenopleider van reflectieve leraren Reflectieve leraren Interactief Didactisch modelleren Lerarenopleider van vakleraren Vakleraren Directief Instructie

Positionering 2 De lerarenopleider van reflectieve leraren «Je kan wel een bepaald idee hebben van hoe een ideale les er moet uitzien, maar dan krijg je een andere doelgroep, een ander vak en moet je kunnen beslissen: ‘Nu doen we het zo’. ‘Nu doen we het net niet zo’.» Positionering lerarenopleider Positionering studenten Relatie met studenten Operationele didactiek Lerarenopleider van ‘pedagogen’ Pedagogen Responsief (Didactisch en pedagogisch) modelleren Lerarenopleider van reflectieve leraren Reflectieve leraren Interactief Didactisch modelleren Lerarenopleider van vakleraren Vakleraren Directief Instructie

Positionering 3 De lerarenopleider van vakleraren «Dat is lerarenopleiden: het doorgeven van de instrumenten en kennis van goed talenonderwijs zodat de interesse voor het vakgebied weer doorgegeven kan worden.» Positionering lerarenopleider Positionering studenten Relatie met studenten Operationele didactiek Lerarenopleider van ‘pedagogen’ Pedagogen Responsief (Didactisch en pedagogisch) modelleren Lerarenopleider van reflectieve leraren Reflectieve leraren Interactief Didactisch modelleren Lerarenopleider van vakleraren Vakleraren Directief Instructie

Resultaten 3 positioneringen Positionering Lerarenopleider Positionering studenten Relatie met studenten Operationele didactiek Lerarenopleider van ‘pedagogen’ Pedagogen Responsief Didactisch en pedagogisch modelleren Lerarenopleider van reflectieve leraren Reflectieve leraren Interactief Didactisch modelleren Lerarenopleider van vakleraren Vakleraren Directief Instructie

Discussie Ik zie mezelf als een lerarenopleider van … Leg uit en geef een concreet voorbeeld. Hoe verhoudt je zelf-positionering als opleider zich tot de verwachtingen van je opleidingsinstelling? Leg uit en geef een concreet voorbeeld. Hoe verhoudt je zelf-positionering als opleider zich tot de verwachtingen van je studenten? Leg uit en geef een concreet voorbeeld.

Bedankt. Meer lezen. Vanassche, E. , & Kelchtermans, G. (2014) Bedankt! Meer lezen? Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2014). Teacher educators’ professionalism in practice: Positioning theory and personal interpretative framework. Teaching and Teacher Education, 44, 117-127. Contact Eline.Vanassche@ppw.kuleuven.be