Medicatieveiligheid thuiswonende hulpbehoevende cliënten 6 november 2008 Franca van Rosmalen, kwaliteitsmedewerker ROSE-Phoenix

Aanleiding project

Knelpunteninventarisatie Medische en Farmaceutische Zorg verzorgingshuizen 2004 Doel: optimaliseren van medische en farmaceutische zorg in de verzorgingshuizen ‘s Hertogenbosch/ Bommelerwaard Methode: vragenlijst verspreid onder 29 locaties van verzorgingshuizen Conclusies en aanbevelingen o.a. Afspraken over samenwerking verzorgingshuizen en huisartsen Afspraken over verbeteren medicijndistributiesysteem in verzorgingshuizen 3. AANBEVELINGEN Deze knelpunteninventarisatie is onderdeel van een project dat tot doel heeft om scenario’s te ontwikkelen om de medische en farmaceutische zorg in de verzorgingshuizen in de subregio ’s-Hertogenbosch / Bommelerwaard te optimaliseren. De conclusies en aanbevelingen zijn geformuleerd vanuit de visie van de verzorgingshuizen. Samen met aanbevelingen die komen vanuit de huisartsen en apothekers, vormen zij belangrijke input voor de beoogde scenario-ontwikkeling 3.1 Medische zorg 3.1.1 Afspraken tussen verzorgingshuizen en huisartsen Vanuit de verzorgingshuizen bestaat grote behoefte aan het maken van concrete afspraken met de huisartsen. Deze afspraken zullen met name betrekking moeten hebben op · communicatie en samenwerking; · gebruik zorgdossier; · visite lopen en toegankelijkheid spreekuur; · spoedeisende hulp. Wat betreft de communicatie moet rekening gehouden 1.1 Waarom deze knelpunteninventarisatie? De inventarisatie van knelpunten met betrekking tot de medische en farmaceutische zorg in de verzorgingshuizen in de subregio ’s-Hertogenbosch / Bommelerwaard maakt deel uit van een regionaal project Medische en Farmaceutische Zorg (MFZ) in de verzorgingshuizen. Naast het MFZ-project in de subregio ’s-Hertogenbosch / Bommelerwaard worden er in 2003 / 2004 nog 5 andere regionale pilotprojecten uitgevoerd, die allen tot doel hebben om de medische en farmaceutische zorg in de verzorgingshuizen via een regionale aanpak te verbeteren. Voor de inventarisatie van de knelpunten m.b.t. de medische en farmaceutische zorg zoals de verzorgingshuizen die ervaren, is een specifieke vragenlijst ontwikkeld.

HARM : Hospital Admissions Related to Medication november 2006 Onderzoek in 21 ziekenhuizen in Nederland Omvang + kosten 2,4% van alle en 5,6% van de acute ziekenhuisopnames zijn gerelateerd aan medicijngebruik, hiervan is 46% potentieel vermijdbaar Geschatte kosten: 85 miljoen euro

HARM : Hospital Admissions Related to Medication november 2006 Risicofactoren Patiënten > 65 jaar 2x verhoogd risico Bepaalde medicijnen Onafhankelijke risicofactoren: Therapieontrouw Verminderde cognitie Polypharmacie Verminderde nierfunctie Niet zelfstandig wonen Meerdere aandoeningen

Project Medicatieveiligheid bij thuiswonende hulpbehoevende cliënten ‘s Hertogenbosch en Bommelerwaard

Project medicatieveiligheid extramuraal Initiatief apothekers februari 2006 Thuiszorgorganisaties Vivent en STMR betrokken Apothekersvereniging betrokken Ondersteunt door beleidsmedewerker KNMP in opdracht van ROSE-nob

Probleemstelling project Bij zorgbehoeftige patiënten in de thuissituatie spelen de volgende problemen Er is vaak sprake van polyfarmacie Weinig/ geen hulp bij inname door mantelzorg of thuiszorg Geringe therapie-trouw Oudere patiënten met vaak meerdere aandoeningen waaronder soms ook verminderde cognitie

Doelstelling Thuiswonende hulpbehoevende cliënten worden zodanig ondersteunt door apotheek, huisarts en thuiszorgmedewerker dat zij op een verantwoorde manier met hun medicijnen om gaan. Uitgangspunt hierbij is de cliënt zo zelfstandig mogelijk te laten en daar waar mogelijk de mantelzorg te betrekken.

Beoogde doelen Doelmatige en veilige medicatieverstrekking aan zorgbehoeftige cliënten d.m.v. weekdoseersysteem Doelmatige begeleiding door thuiszorgmedewerkers gericht op het vergroten van de compliance medicatiegebruik Vergroten samenhang mantelzorg, medische zorg, farmaceutische zorg en reguliere thuisverzorging en verpleging

Voorwaarden Eén uitgifte-punt voor medicatie Gebruik weekdoseersysteem Duidelijke afspraken over taken en verantwoordelijkheden cliënt, mantelzorger, huisarts, apotheker en thuiszorgmedewerker

Oorspronkelijke criteria pilot Minstens 3-4 verschillende soorten geneesmiddelen; Thuiszorg moet aanwezig zijn; Patiënt moet ingeschreven staan bij deelnemende apotheker; Patiënt moet instemmen met voorwaarden; Evt. lichamelijke beperkingen; Thuiszorg of mantelzorg zetten noodzakelijkerwijs medicijnen uit

Wat is er in het project ontwikkeld? Samenwerkingsafspraken tussen zorgverleners en tussen zorgverleners en patiënten/ mantelzorgers: procedure medicatie op rol Protocollen thuiszorg Werkinstructie farmaceutische zorg in de thuiszorg ( Vivent) Productbeschrijving thuiszorgbegeleiding farmacie ( Vivent) Ontwikkelde procedure uitdelen.

Vervolg pilot Teveel criteria hebben geleid tot te weinig instroom van cliënten Ontstaan van inzicht dat blister niet altijd de (enige) oplossing is voor het probleem

Bijstelling project: verbreden doelgroep patiënten en verbreden deelnemende partijen

Inventarisatielijst apothekers Respons: 11 ( uitgezette lijsten: 57) 10 apothekers werken met een weekdoseersysteem Er is aantal interne protocollen of procedures.

Resultaten inventarisatie

Wanneer wordt met weekdoos gestart? Wanneer de patiënt of mantelzorger daarom vraagt (9x) Op indicatie van de huisarts (10x) Op verzoek van de thuiszorg (7x) Wanneer we constateren dat er problemen zijn met de medicatie (8x) Wanneer de risico's van foutief gebruik groot zijn (2x) Wanneer de patiënt behoort bij een bepaalde doelgroep, nl begeleid wonen, AWBZ (4x)

Hebben patiënten altijd een indicatie van de huisarts? a. ja, altijd (8x) b. Soms (2x)

Procedure afspraken met huisarts Er bestaan afspraken over de indicatie (3x) Er bestaan afspraken over het "opschonen" van de medicatie voorafgaand aan het inzetten van het weekdoseersysteem(2x) Er bestaan afspraken over het doorgeven van mutaties (4x) Er bestaan afspraken over de termijn waarop mutaties verwerkt worden (6x) Er bestaan afspraken over het omgaan met tijdelijke medicatie (bv. Kuren)(6x) Er bestaan afspraken over het omgaan met acute veranderingen in medicatie (6x) Er bestaan afspraken over het melden van fouten (3x) Er bestaan afspraken over eerste uitgiften (3x) Er bestaan afspraken over achterliggende recepten (6x) Er bestaan afspraken over controle op continuering (4x) Er bestaan geen procedure-afspraken tussen de apotheek en de huisartsen (3x)

Ontwikkelde procedures Er bestaan afspraken met klanten over de wijze waarop de apotheker moet worden geïnformeerd m.b.t. het medicatiebeleid ( wijzigingen) (5x) Er bestaan afspraken met klanten over de wijze waarop bijsluiters etc. worden verstrekt. (0x) Er bestaan afspraken met klanten over zelfmedicatie-middelen (2x) Er bestaan afspraken over wekelijkse startdag (10x) Er bestaan afspraken over het halen van bezorgen (10x) Er bestaan afspraken over vakanties en ziekenhuisopnames (7x)

Bestaan er verbeter of knelpunten? Ja, namelijk: Capaciteitsprobleem ivm tijdsinvestering Doorkrijgen van wijzigingen Achterliggende recepten, vergoeding verzekering Behoefte aan betere afspraken met huisarts en thuiszorg Nee, namelijk alles gaat prima.

Afspraken met derden Er zijn afspraken met de volgende thuiszorginstellingen (0x) Er zijn afspraken met de GGZ ( 3x) Er zijn afspraken met het verzorgingshuis (5x) Er zijn afspraken met anderen, nl. beschermd wonen (1x) Nee, er zijn geen afspraken met andere instanties (2x)

Meerwaarde afspraken met huisarts en thuiszorginstellingen? Ja (8x) Nee (1x) Geen mening ( 2x)

Best practices en protocollen Project Haarlem DGV best practices Polypharmacie en therapietrouw o.a. project Den Helder Risicoanalyse medicatieproces thuiszorg DGV