Leerstijlkenmerken van leermiddelen Jan Vermunt Keynote CLU-Leermiddelendagen 2011

Wat zijn leerstijlen? Relatief stabiele, herkenbare patronen in het leren van mensen De manier waarop mensen gewoonlijk leren Hebben betrekking op de consistentie in leergedrag over tijd en situaties heen Kunnen zich ontwikkelen in de loop van de tijd, dus niet onveranderbaar Prototypisch begrip: een mens kan kenmerken vertonen van verschillende leerstijlen, of niet. Vergelijk leefstijlen, speelstijlen, bouwstijlen.

Hernieuwde belangstelling voor leerstijlen Digitale leermiddelen geven veel mogelijkheden voor het adapteren van leermiddelen aan de leerstijlen van leerlingen De belangstelling voor neurowetenschappelijk onderzoek zorgt voor meer aandacht voor de stabielere aspecten van het menselijk gedrag

Het Coffield report Do you use learning styles information to plan lessons? then read Learning styles and pedagogy in post-16 learning A systematic and critical review by Frank Coffield, David Moseley, Elaine Hall and Kathryn Ecclesto

Leerstijlen in onze optiek Een samenhangend geheel van leeractiviteiten die lerenden gewoonlijk gebruiken, hun leerconceptie en hun leermotivatie; een geheel dat kenmerkend voor hen is in een bepaald periode. Een leerstijl is dus een coordinerend concept, waarin de relaties tussen cognitieve, affectieve en regulatieve leeractiviteiten, opvattingen over leren, en motieven om te leren worden verenigd.

Vier leerstijlen Ongerichte leerstijl Reproductiegerichte leerstijl Betekenisgerichte leerstijl Toepassingsgerichte leerstijl

Ongerichte leerstijl Leeractiviteiten Regulatie- activiteiten Leerconceptie Leermotivatie Nauwelijks Stuurloos Stimulerend onderwijs Samenwerkend leren Ambivalent

Reproductiegerichte leerstijl Leeractiviteiten Regulatie- activiteiten Leerconceptie Leermotivatie Memoriseren, her- halen, analyseren Externe sturing Opnemen van kennis Certificaatgericht Testgericht

Betekenisgerichte leerstijl Leeractiviteiten Regulatie-activiteiten Leerconceptie Leermotivatie Relateren, structureren, kritisch verwerken Orienteren, plannen, reflecteren, … Opbouw van kennis Persoonlijke interesse

Toepassingsgerichte leerstijl Leeractiviteiten Regulatie- activiteiten Leerconceptie Leermotivatie Concretiseren, toepassen Zowel zelf- als extern gestuurd Gebruiken van kennis Beroepsgericht

Hoe kunnen leermiddelen inspelen op de leerstijlen van leerlingen? Met leermiddelen een beroep doen op de dominante leerstijlen van leerlingen (hun sterke kanten) Leermiddelen gebruiken om hun zwakke kanten (leerstijlen) te ontwikkelen Leermiddelen gebruiken om de leerstijlen van leerlingen te omzeilen (compenseren van zwakke kanten)

Voorbeeld: onderzoek naar vragen in scheikundemethoden – Michelle Overman Vragen en opdrachten in scheikundeboeken (3e klas Havo/VWO) gecategoriseerd naar welke leeractiviteiten ze bij leerlingen aansturen. 4 verschillende scheikundemethoden vergeleken: 2 reguliere (de meest gebruikte) en 2 volgens de ‘Nieuwe scheikunde’ (concept-context benadering).

Cognitieve leeractiviteiten Vraag / opdracht Relateren Wat is het verschil tussen een natuurlijk en een opgewekt broeikaseffect? Structureren Teken de structuur van een kooldioxide-molecuul. Herhalen Wat wordt bedoeld met duurzame energie? Concretiseren Geef drie voorbeelden van dingen die je kunt doen om meer duurzaam te consumeren. Kritisch verwerken Formuleer criteria voor duurzaamheid die jij belangrijk vindt. Licht toe waarom je dat vindt. Analyseren In welke elementen kan methaan uiteenvallen? Toepassen Bereken de massa van de hoeveelheid iodine-oplossing die gebruikt is in dit experiment.

Regulatieve leeractiviteiten Vraag / opdracht Orienteren / Plannen Maak een planning met je groepje voor dit experiment. Lees de verschillende activiteiten en bepaal in welke volgorde je ze wilt doen. Proces bewaken, toetsen, diagnosticeren Schrijf onverwachte dingen die tijdens het onderzoek gebeuren op. Hoe gaat de samenwerking in het groepje? Bijsturen Als het nodig is, stel dan je plan van actie bij op grond van de feedback die je krijgt. Evalueren / reflecteren Bekijk de onderzoeksvragen die je in het begin hebt opgeschreven. Welke vragen zijn nu beantwoord en welke nog niet?

Aansturen van cognitieve leeractiviteiten in 4 methoden Reguliere methode Nieuwe scheikunde Totaal A B C D Kritisch verwerken 1 4 16 25 Relateren 49 33 17 50 149 Structureren 8 7 3 Analyseren 23 13 46 105 Toepassen 32 34 53 165 Concretiseren 2 12 36 58 Herhalen 45 55 169 Selecteren 5 6 27 61 154 164 268 755

Aansturen van regulatieve leeractiviteiten in 4 methoden Reguliere methode Nieuwe scheikunde Totaal A B C D Orienteren / plannen 2 3 35 37 77 Proces bewaken 4 9 Bijsturen Evalueren / reflecteren 5 70 47 126 6 10 109 87 212

Besluit Er moet meer aandacht komen voor leerstijl-kenmerken van leermiddelen. Leermiddelen verschillen sterk in de typen leeractiviteiten die ze bij leerlingen aansturen De kwaliteit van leermiddelen is beter naarmate ze de juiste leeractiviteiten bij leerlingen aansturen “Juist” is in dit verband die leeractiviteiten die: belangrijk zijn voor het vak, en leerlingen uit zichzelf het minst geneigd zijn te gebruiken (dus die behoren bij hun ‘zwakke’ leerstijl).

Vragen? Reacties? Nu, Of via j.vermunt@uu.nl Dank u voor uw aandacht! Vragen? Reacties? Nu, Of via j.vermunt@uu.nl