NAH Pilot Regio Nijmegen NAH Onderwijsprotocol René Steinmann St. Maartenskliniek / St. Maartenschool Nijmegen

Onderwijsprotocol: inhoud Effectieve signaleringslijst Stroomschema’s voor leerlingen met mogelijk licht NAH en ernstig NAH Neuropsychologische gevolgen NAH Inrichting onderwijs Inrichting onderwijs: Diagnostiek Onderwijsaanbod Psycho-sociale begeleiding Gezinsbegeleiding Methoden en leeromgeving

Onderwijsprotocol: pilots Projectgroep Vilans Lecso Brein Support, Arnhem Heliomare, Wijk aan Zee Piramide, Den Haag St. Maartenschool / St. Maartenskliniek, Nijmegen

NAH Pilot Regio Nijmegen Resultaten: Aanvangssituatie Doelstellingen Nijmegen Werkwijze succesfactoren aantallen specifieke gegevens leerlingen

Aanvangssituatie: regio Nijmegen Samenwerking: OZG / Punt Speciaal St. Maartenschool St. Maartenskliniek Nijmegen Partner Passend Onderwijs (AB) Radboud Ziekenhuis, Canisius Wilhelmina Ziekenhuis NAH deskundigheid: Observatieklas NAH-combi klas NAH klinisch behandelprogramma NAH poli (Rev. arts en GZ psycholoog) Specifieke deskundigheid AB Verwijzers

Doelstelling Pilot 1.Positieve ontwikkeling oordeel ouders kwaliteit NAH onderwijs (+) 2.Positieve ontwikkeling oordeel leerkrachten kwaliteit NAH onderwijs (+) 3.Toename aantal NAH leerlingen en ‘red flag’ leerlingen (+++) !! 4.Oordeel lk ‘Onderwijsprotocol’(+)

Werkwijze Verspreiding protocol: Regulier onderwijs: 9 basisscholen van een stichting (S.P.O. ‘Condor’); directe benadering Regulier onderwijs: 11 basisscholen en 9 scholen voor voortgezet onderwijs in regio; directe benadering via AB en SMS Digitale nieuwsbrief via AB SMK, Radboud en CWZ in Nijmegen; gesprekken met artsen

Resultaten Pilot Nijmegen Algemene opmerkingen: ‘succesfactoren’ Aantallen leerlingen Specifieke gegevens

Algemene opmerkingen: ‘succesfactoren” Interne afstemming is verbeterd: structureren NAH poli SMK Afstemming verwijzers (ziekenhuizen) Eenduidige afstemming dienst AB; rol coördinator dienst AB Direct contact AB’ er en reguliere scholen via PAB trajecten; vertaling naar onderwijspraktijk Toename bekendheid Pilot NAH onderwijsprotocol via Interne begeleiders

Aantallen; geslacht, leeftijd Pilot periode Gemiddeld voor Pilot Totaal aantal leerlingen in Pilot: 35 (6 klinisch) 12 (↑ 291% !!!) (N=29; 240% !!!) Geslacht: Jongens 20 57% Meisjes 15 43% Leeftijd: < 12 jaar 17 6 – 12 jaar Basisschool > 12 jaar 18 13- 18 jaar Voortgezet onderw.

Aantallen: type hersenletsel Type NAH (N = 35) Traumatisch 23 66 % Niet- Traumatisch 12 34 % Leeftijd en type NAH: Traumatisch (N=23) < 12 jaar 6 26% > 12 jaar 17 74% ! Niet-traum. (N=12) 11 92% ! 1 8%

Aantallen: NAH poli en verwijzers PILOT Aantal: Totaal: 35 NAH poli: 24 Na klinische opname: 6 Observatieklas en AB 5 VERWIJZER Toename? Radboud 10 (28 %) ( 6 via SMK) nee CWZ 12 (34 %) ja AB (scholen), via huisarts 8 (24 %) Overig (o.a. psych) 5 (14 %)

Aantallen: tijdstip NAH en instroom pilot Totaal: 35 Ernstig NAH * ‘Licht’ NAH * Direct na klinische opname SMK 6 (T =5; NT =1) 5 1 (totale obs. ACN) < 6 maanden 19 (T =13; NT =6) 3 (zonder rev.) 16 6 mnd – 1 jaar 1 (NT = 1) 1 1 jaar – 2jaar 2 (T = 2) 2 > 2 jaar 7 (T = 3; NT = 4) 4 (zonder rev.) Totaal: 35 (T = 23; NT=12) 13 22 * Medische rapportage

Specifieke gegevens; klachten, beperkingen Onderscheid tussen kinderen/ jongeren die klinisch opgenomen werden en de groep kinderen/ jongeren die niet-klinisch werden opgeroepen (incidenteel kortdurende opname ziekenhuis en dan naar huis) Klinische opname SMK: ernstig NAH (6) Overige groep: 29 (T = 18 en NT = 11)

Specifieke gegevens: NAH poli klachten en problemen Klacht /Probleem (meerdere klachten per kind) Aantal (N=29) T en NT Procentueel Hoofdpijn 12 41 % Vermoeidheid (lich. en/of cognitief) 20 69 % Concentratie 14 48 % Geheugen 9 31 % Gedrag 6 21 % Emotioneel 10 34 % Dagbesteding (< 50%) 5 17 % School / leerprobl. 15 52 % Gegevens verzamelt via: intake NAH poli medische gegevens Vragenlijsten (ouders, school, jongeren)

Specifieke gegevens; klachten en tijdstip NAH Klacht (N=26) N= 26 T < 6 md (N=13) NT < 6md (N=6) T > 2 jaar (N=3) NT > 2 jaar (N=4) Hoofdpijn 11 9 1 Vermoeidheid (lich. en/of cognitief) 17 2 4 Concentratie 13 7 Geheugen 3 Gedrag 6 Emotioneel Dagbesteding (< 50%) 5 School / leerprobl. Verschil klachten binnen 6 maanden en langer dan 2 jaar Hier nog 3 eruit halen bij de groep van 29; eerts dus in de totale groep, dan de verschillen in tijdspad

NPF: gegevens NAH > 2 jaar NPF stoornissen T en NT > 2 jaar (N=7) ja nee Daling IQ* 4 3 Geheugen 6 1 Aandacht 5 2 Exec. Gedrag (BRIEF) 7 forse cognitieve problemen na 2 jaar ‘blijvende’ restverschijnselen

Specifieke gegevens: trajecten Pilot 35 (6 klinisch): N= 29 Opmerking PAB 15 6 na-traject obs. 9 direct (poli) LGF* 10 8 op langere termijn OBS. klas 8 6 ‘gast ll’ 2 SMS RDB + 6 doorlopers LGF*: tijdstip toekenning vaak veel later RDB+: na NAH poli aanvullend paramedisch onderzoek en /of therapie

Casus; L. S. nu 10 jarig meisje, normale geboorte en ontwikkeling tot en met groep 3; (A en B Cito scores) eind groep 3 (7 jaar); para-infectieuze encephalopathie (hersenontsteking) en epilepsie aanvallen; IC opname en behandeling (2 weken) ontslag; motorisch goed herstel; geleidelijke opbouw school (volledig na 4 maanden) groep 4; geleidelijk verandering in leren en gedrag; second opinion ziekenhuis; status na encephalopathie met ‘vooruitgang’; geen verwijzing groep 5 en begin 6; toename problemen school en sociaal emotioneel functioneren; opnieuw verwijzing ziekenhuis (MRI en EEG); geen veranderingen externe hulpverlening; particuliere praktijk gericht op speltherapie; geen verandering na 6 maanden (groep 5) groep 6: verdere toename problemen; inmiddels cito scores op alle vaardigheden naar D en E scores; niet naar school willen, angsten en woede-aanvallen verwijzing naar kinder- en jeugdpsychiatrie (ADHD of ASS); forse problemen in leervermogen, aandacht en geheugen en executief functioneren 1e keer link gelegd naar encephalopathie! Via IB en AB uiteindelijk naar NAH poli; conclusie na multidisciplinaire diagnostiek: ernstige restverschijnselen NAH op alle ontwikkelingsdomeinen (‘growing into deficit’)

Casus; L. S. inmiddels 3 jaar verder nooit verwezen naar revalidatie ouders herhaaldelijk hulp gevraagd leren en gedrag niet in relatie gebracht met NAH nu: speciaal onderwijs; aangepast leerprogramma met revalidatie

NAH Poli na ‘Pilot’: aantallen, trajecten Periode: dec. ‘12 tot juni ‘13 34 (3 klinisch): N = 31 Opmerking PAB 11 3 na-traject obs. 8 direct (poli) LGF* 10 7 nieuwe aanvraag 3 reeds LGF OBS. klas * 9 4 ‘gastleerling’ 5 SMS RDB + 13 2 doorlopers LGF*: kinderen met AB met nieuwe vraag OBS. klas*: 5 SMS waarvan 2 aangemeld voor aug. ‘13 RDB+: na NAH poli aanvullend paramedisch onderzoek en /of therapie

Slotopmerkingen: conclusies en aanbevelingen Aanwezigheid expertise NAH (kliniek, school en AB); belang ‘sleutelfiguren’ Bekendheid ‘protocol’ toegenomen in regio Toename ‘Red flag’ leerlingen is groot Specifieke problemen op langere termijn (‘Growing into deficit’); 7 leerlingen (24%) zonder verwijzing naar revalidatie!! Noodzaak langdurig volgen NAH leerlingen Belang netwerk instellingen en regulier onderwijs Directe afstemming regulier onderwijs en AB NAH protocol blijven actualiseren en verspreiden Bekendheid NAH poli SMK vergroten (website, huisartsen, schoolartsen en regulier onderwijs)