Liberalisme en socialisme

Liberalisme Vrijheid voor het individu Theorie -als elk individu zo vrij mogelijk is, zal het zo goed mogelijk voor zichzelf zorgen -gaat het met elk individu goed dan gaat het dus met de hele samenleving goed Praktijk -absolute vrijheid leidt tot het recht van de sterkste -daardoor wordt de kloof arm-rijk steeds groter

Economisch liberalisme Grondlegger van de klassieke economie is Adam Smith (An inquiry into the nature and the causes of the Wealth of nations) Economie wordt geleid door natuurwetten (de Invisable hand) b.v. wet van vraag en aanbod Er moet dus zijn -vrijhandel (geen protectionisme) -vrije concurrentie (geen monopolies) -privé bezit van de productiemiddelen (geen staatsbedrijven)

Rol van de staat Nachtwakersstaat -de overheid moet zich zo min mogelijk met de economie bemoeien (staats- onthouding) -overheid moet voorwaarden scheppen voor economische ontwikkeling -goede infrastructuur -orde en rust (politie) -bescherming(leger)

Religieus liberalisme De staat moet neutraal zijn -scheiding kerk- staat -godsdienstvrijheid -openbaar onderwijs

Politiek liberalisme -er moet een grondwet zijn, waarin de grondrechten zijn vastgelegd bv vrijheid van meningsuiting -de wetgevende macht moet liggen bij een met censuskiesrecht gekozen parlement -de uitvoerende macht moet liggen bij een vorst wiens macht beperkt is door de grondwet (constitutionele monarchie) -er moet een onafhankelijke rechterlijke macht zijn (rechtsstaat)

Splitsing in het liberalisme Eind 19de eeuw vindt een splitsing in de liberale beweging plaats Oud liberalen Jong liberalen -censuskiesrecht -algemeen kiesrecht -geen sociale -wel sociale wetgeving wetgeving -geen bemoeienis -wel bemoeienis van van de staat met de staat met de de economie economie Jong liberalen vinden, dat de mens zich zo optimaal mogelijk moet kunnen ontplooien

Congres van Wenen In 1815 vond het Congres van Wenen plaats Uitgangspunten -Restauratie→herstel Ancien Regime -legitimiteit→herstel oude vorstenhuizen -Frankrijk omringen met sterke staten→ ontstaan Koninkrijk der Nederlanden De Grote Alliantie moet de nieuwe orde handhaven tegen -krachten van binnenuit -krachten van buitenaf

Conservatisme en Romantiek Het conservatisme (gebaseerd op de Romantiek) zit hierachter (als reactie op de Verlichting (had voor de democra- tische revoluties gezorgd) Uitgangspunten -mens is van nature slecht -mens is van nature ongelijk -grote bewondering voor het verleden -geleidelijke veranderingen (geen revo- luties)

Ontwikkelingen 1815-1848 Grote Alliantie zorgt voor rust in Europa, maar revolutiegolven in 1830 en 1848 1830 -in Frankrijk een liberale revolutie→ Frankrijk een constitutionele monarchie -verspreidt zich door Europa -Belgische Opstand→België onafhankelijk -revoluties overal mislukt 1848 -weer in Frankrijk begonnen→Frankrijk een republiek -in Nederland grondwetswijziging -einde van het Ancien Regime in west Europa →overal de liberalen aan de macht

Het socialisme In 1848 is voor het eerst de socialistische beweging actief In de 19de eeuw worden allerlei namen voor de arbeidersbeweging door elkaar gebruikt (socialisme/communisme/Marx- isme) Grondlegger van de socialistische bewe- ging is Karl Marx In 1848 kwam hij met het Communistisch Manifest (Proletariërs aller landen verenigt u), waarin hij oproept tot revolutie

Splitsing in het socialisme Socialisten/sociaal-democraten/revisionisten/reformisten Communisten/orthodo-xe Marxisten -algemeen kiesrecht→meer- derheid in het parlement→ in de regering→via wetten de samenleving veranderen -sociale rechtvaardigheid/ kleinere kloof arm-rijk/ minder ongelijkheid -revolutie -volstrekte gelijkheid/klasse- loze samenleving

Adam Smith

Congres van Wenen

Kaart van Europa

Communistisch Manifest