Voorlichting en preventie Tine Samaey 1 BaO B2a Empowerment

Seksuele gezondheid, seksuele rechten en seksuele voorlichting Seksualiteit is gebaseerd op: adequate kennis, individueel zelfbewustzijn acceptatie, een overeenstemming tussen seksueel gedrag, persoonlijkheid en zelfbeeld, vaardigheden om intieme relaties te kunnen aangaan. Seksuele rechten verwijzen naar: het recht van ieder individu op informatie en steun om zich te kunnen beschermen tegen negatieve consequenties van seks, zoals misbruik, uitbuiting, discriminatie, ongewenste zwangerschap, soa en hiv of aids. Empowerment

Seksuele gezondheid = Een met seksualiteit verbonden toestand van fysiek, emotioneel, mentaal en sociaal welzijn. Het is dus meer dan de afwezigheid van ziekte, disfunctie of zwakte. Seksuele gezondheid vereist een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit en seksuele relaties. Het vereist ook het mogen en kunnen aangaan van plezierige en veilige seksuele ervaringen zonder dwang, discriminatie en geweld. Om seksuele gezondheid te bereiken en te behouden, moeten de seksuele rechten van alle personen worden gerespecteerd, beschermd en gerealiseerd.

Gezondheidsvoorlichting en –bevordering: definities en concepten Gezondheidsbevordering Een combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen die (samen) gezond gedrag en gezonde leefcondities stimuleren. Het gaat niet alleen om voorlichting, maar ook om sociale, culturele, politieke, economische, organisatorische en wettelijke condities die gezond gedrag of gezondheid kunnen beïnvloeden. Seksuele rechten De rechten van de mens die erkend worden in veel nationale wetten, internationale documenten over de mensenrechten en andere consensusdocumenten. Positieve gezondheid Alle activiteiten die worden uitgevoerd om gezonde mensen gezond te houden en niet gericht zijn op een bepaalde ziekte of categorie van aandoeningen. Bijvoorbeeld: Programma’s voor de empowerment van vrouwen en jongeren, programma’s voor algemene seksuele en relationele vorming. Primaire preventie Het proberen van gezondheidsproblemen te voorkomen. (Meestal één bepaald gezondheidsprobleem of een categorie van aandoeningen). Is alleen mogelijk als de oorzaken van het probleem voldoende bekend en te beïnvloeden zijn. Empowerment

Secundaire preventie zinvol wanneer er een goede test is om mensen in een vroeg stadium op te sporen en wanneer de aandoening vroegtijdig kan worden behandeld. Bijvoorbeeld: oproepen aan kinderen om seksueel misbruik te melden, oproepen aan prostituees om zich regelmatig op hiv of soa’s te testen. Tertiaire preventie Richt zich op mensen met een ziekte op handicap met als doel om de handicap of ziekte te beheersen en verdergaand invalideren te voorkomen. ( Medische cure, maar ook care!) gezondheidsvoorlichting Meer dan het overdragen van informatie over gezondheid en gezondheidsrisico’s. Het is voorlichting die gericht is op het beïnvloeden van opvattingen en of gedrag. Ook is het voorlichting die is gericht op het vergroten van het vermogen van personen om problemen op te lossen, dus meestal meer vormend van aard en grijpt vaak aan op de vaardigheden die mensen nodig hebben om van gedrag te kunnen veranderen. Empowerment

Planmatige voorlichting Een proces waarin globaal tien stappen zijn te onderscheiden: 5 stappen ontwikkeling en uitvoering 5 stappen evaluatie Gezondheid bevorderende interventies hebben meer kans op slagen: naarmate men bij de ontwikkeling ervan systematisch te werk is gegaan. Gezondheidsbevordering gebaseerd is op een zorgvuldige analyse van het gezondheidsprobleem, de oorzaken en interventiemogelijkheden. Empowerment

Proces van de ontwikkeling van een voorlichtingsprogramma: Planning Probleem – gedrag en omgeving – determinanten – interventie – implementatie Evaluatie Intervention mapping = Protocol voor het systematisch gebruiken van empirische gegevens en theoretische inzichten bij de ontwikkeling en implementatie van gezondheidszorg. Protocol voor de voortdurende en intensieve samenwerking tussen programmaontwikkelaars en onderzoekers enerzijds, en programmagebruikers en intermediairen anderzijds.  IM vereist dat voorlichting in samenwerking met doelgroepen en de mensen die de voorlichting moeten uitvoeren wordt ontwikkeld.

Intervention mapping beschrijft het proces van programmaontwikkeling in 6 stappen: Needs assessment Veranderingsdoelen Theoretische methodieken en praktische technieken Programmaontwerp en productie Plan programma-invoering en –gebruik Plan programma-evaluatie Transtheoretisch model Mensen doorlopen een aantal stadia alvorens er sprake is van een blijvende gedragsverandering. Empowerment