Richtlijn Overdracht Medicatiegegevens September 2010 FTO Richtlijn Overdracht Medicatiegegevens September 2010

Specialisten leggen in ca Specialisten leggen in ca. 40% van de gevallen waarin een geneesmiddel wordt gestaakt niet vast waarom dat gebeurt De thuiszorg wordt niet altijd geïnformeerd over de toe te dienen medicatie, zeker niet als de patiënt op vrijdagmiddag wordt ontslagen Bij overplaatsing patiënt van intensive care naar verpleegafdeling is 40% van de doseringsinformatie niet juist. thuis In 70% van de gevallen geven patiënten, huisartsen en apothekers verschillende lijstjes als wordt gevraagd welke medicatie de patiënt gebruikt na ontslag 50% van de patiënten heeft binnen 6 maanden na thuiskomst 1 of meer fouten in zijn medicatie, doordat de huisarts niet weet wat er is gewijzigd 50% van de zorgprofessionals zegt volledig op de hoogte te zijn van het medicatiegebruik van de gehandicapte cliënten waarbij zij betrokken zijn. 15% van de apotheken heeft geen intakeprocedure voor nieuwe patiënten. 50% legt zwangerschap/kinderwens/ borstvoeding niet vast 2/3 noteert geen zelfzorgmiddelen

De noodzaak: patiëntveiligheidsprogramma's 2012: 50% reductie in ziekenhuizen 2012: 50% reductie in ggz-instellingen 2012: 50% reductie 1e lijn (vanzelfsprekende veiligheid) In elk van bovengenoemde veiligheidsprogramma’s is het hebben van een medicatieoverzicht opgenomen: medicatiebeoordeling, bij opname, bij ontslag, en als de patiënt of cliënt ‘gewoon’ thuis woont 3

Brief van IGZ

FTO Het NHG en de KNMP raden huisartsen en apothekers aan om in het farmacotherapieoverleg (FTO) en/of regionaal samen met de andere zorgverleners in de eerste lijn de aanbevelingen in de LESA te bespreken, met elkaar werkafspraken te maken en deze vast te leggen in een gezamenlijk protocol.

Kern conceptrichtlijn Vanaf 1 januari 2011 Er is altijd een actueel medicatieoverzicht beschikbaar bij elk contact patiënt-voorschrijver Bij een spoedopname binnen 24 uur Overdracht naar volgende schakel binnen 24 uur In 2008: 18 partijen om tafel: ontwikkelden de conceptrichtlijn Overdracht van medicatiegegevens in de keten. U hecht waarde aan het onderwerp: nu zijn er 21 partijen. U leest het: de conceptrichtlijn is eigenlijk simpel en voor de hand liggend: waarom is invoering dan zo lastig? 6

Pas echt actueel als: Ervaringen en daadwerkelijk gebruik van de patiënt en zelfzorgmiddelen. Gesprek met patiënt Patiënt heeft de plicht deze informatie te geven Een medicatieoverzicht is alleen dán actueel als u met de patiënt heeft gesproken. Oók als er een EPD is! Het gesprek met de patiënt is essentieel: hij is de enige constante factor in het hele proces. Hij gaat ervan uit dat het goed geregeld is. Denkt vaak zelfs dat zijn medicatieoverzicht al bij al zijn zorgverleners in de computer staat. Maar ook van de patiënt wordt iets verwacht, namelijk dat hij informatie geeft over zelfzorgmedicatie en over daadwerkelijk gebruik. En over alcohol- en drugsgebruik. Intakegesprek, opnamegesprek, farmaceutisch consult, medicatie beoordeling, ontslaggesprek, evaluatiegesprek 7

De rol van de voorschrijver Bij elk contact met een voorschrijver is er altijd een actueel medicatieoverzicht beschikbaar waarop het medisch handelen wordt gebaseerd Hij is verantwoordelijk voor het registreren van alle door hem geïnitieerde wijzigingen in de medicatie

De rol van de apotheker in de richtlijn De apotheker is verantwoordelijk voor het veilig ter hand stellen en bewaken van de aan de patiënt voorgeschreven medicatie. Hij organiseert de processen zodanig dat het medicatieoverzicht altijd actueel is bij elk overdrachtsmoment van een voorschrijver naar de volgende voorschrijver.

Een actueel medicatieoverzicht Basis voor betere zorg Medicatie- beoordeling Medicatie in eigen beheer? HARM wrestling Opname/ontslag Risico pil Risico Patiënt Risico proces Polyfarmacie U doet al allemaal projecten om medicatieveiligheid te bevorderen. Bijvoorbeeld: het terugdringen van polyfarmacie door medicatiebeoordeling en medicatiereviews. Een ander voorbeeld: projecten om opname en ontslag van een patiënt in een zorginstelling te begeleiden. U bent elke keer weer opnieuw medicatieoverzichten aan het samenstellen, zou het niet fantastisch zijn als u daar geen extra tijd meer aan hoefde te besteden? Een actueel medicatieoverzicht 10

Fasering: onderbouwde keuze Verzorgings huis trombose … specialisten Extramuraal: APO + HA Intramuraal ZAPO thuiszorg Verpleeg- kundigen Tandarts Verpleeg huis Keuzes maken: Risicopatiënt Risicoproces Risicopil Harm wrestling

Doel FTO Bewustwording. Inzicht krijgen in de fouten die kunnen ontstaan in het actuele medicatieoverzicht in de huidige situatie. Gezamenlijke afspraken maken om te streven naar een actueel en compleet medicatieoverzicht en een veilige overdracht van medicatiegegevens.

Voorstel aanpak Gebruik checklist Lesa Keuze maken uit risico patiënt, risco overdrachtsmoment, risico-geneesmiddel Gezamenlijk plan van aanpak Eventueel ondersteuning met FTO-module (binnenkort beschikbaar)

Keuze Risico-patiënten Chronische aandoeningen als Diabetes, CVR, Asthma- COPD, Dementie,……… Polyfarmacie gebruiker Patiënten die voor het medicatiegebruik afhankelijk zijn geworden van thuiszorg en/ of mantelzorg ……………

Risicovolle overdrachtsituaties Er zijn diverse risicovolle overdrachtssituaties aangemerkt. Dit zijn de momenten waarbij problemen zouden kunnen ontstaan. Voor deze momenten zouden lokale afspraken gemaakt moeten worden om fouten te voorkomen.

Kritische overdrachtsituaties Thuiswonende Cliënt verliest de regie over eigen medicatiegebruik overdracht naar thuiszorg Consult / telefonisch consult gevolgd door wijzigingen Aanmelding/opname zorginstelling voor behandeling Interne overdracht in zorginstelling Ontslag of overplaatsing van instelling naar huis of volgende instelling Ambulante behandeling

Risico-geneesmiddelen Zie overzicht HARM-Wrestling onderzoek

HARM wrestling Potentieel vermijdbare bijwerking Aantal gevallen Belangrijkste geneesmiddel­groep(en) Corresponderende grote aandoening Gastrointestinale/andere bloeding 84 Anticoagulantia Trombocytenaggregatie­ remmers NSAID’s - Elektrolytstoornis/dehydratie 30 Diuretica RAS-remmers (hyperkaliëmie) Cardiovasculair risicomanagement (30) Fractuur 26 Psychofarmaca (via valincidenten) Corticosteroïden (via osteoporose) Ontregeling/uitlokking diabetes 32 Bloedglucoseverlagende middelen (hypoglykemie) Corticosteroïden (hyperglykemie) Diabetes (26) Nierinsuf­fi­ciëntie/hartfalen 13 RAS-remmers (alleen nierinsuf­fi­ciëntie) NSAID’s (nierinsuf­fi­ciëntie/ hartfalen) Cardiovasculair risicomanagement (13) Constipatie 11 Opioïden Bradycardie 10 Cardiale middelen (digoxine, sotalol) Hartfalen (digoxine) (10) Totaal 206 56% van 367 potentieel vermijdbare gevallen 79 = 21% van 367

Juridisch kader overdracht van medicatiegegevens 19

Hierdoor niet vrijblijvend Onderdeel van professionele standaard Werking richtlijn Opgesteld en aanvaard door 17 beroepsgroepen en branches waaronder KNMP, NHG en LHV Hierdoor niet vrijblijvend Onderdeel van professionele standaard Ook voor apothekers en huisartsen IGZ gaat vanaf 1 januari 2011 handhaven www.jur-advies.nl

Verantwoordelijkheid Iedere beroepsbeoefenaar heeft zelf de verantwoordelijkheid om een actueel medicatieoverzicht te gebruiken Iedere beroepsbeoefenaar dient de medicatiegegevens beschikbaar te stellen aan een opvolgende behandelaar tenzij patiënt dit verhindert www.jur-advies.nl

Toestemming patiënt Essentieel bij overdracht van gegevens Toestemming moet gevraagd worden Wet eist geen schriftelijke toestemming Toestemming wordt vastgelegd in dossier Eenmalig toestemming vragen is voldoende Bij afwijkende situatie altijd opnieuw toestemming vragen www.jur-advies.nl