Jeugdstraf(proces)recht Arnhems Meisje 13 maart 2014 c.p.dronkers@om.nl

jSR, AFKO-land? BARO, LIJ JCO, ZSM Halt, Halt plus DUT, TBO LVG MFT/MTFC/MST VMBO/BBL

onderwerpen L.I.J. Z.S.M. L.V.G. Adolescentenstrafrecht Rol Raadsman/vrouw

Voorsorteren Regie Samenhang Inventiviteit Belang van het kind Belang van de jongvolwassene

Doelstellingen jeugdstrafrecht Speciale preventie (pedagogisch?) Balans tussen zorg en straf niet straffen uit zorg! Betekenisvolle interventie Maatwerk op onderbouwd advies Niet onnodig VH, wel schorsingsmodel?

Samenhang criminaliteit en puberteit

In 2011 registreerde de politie 372 duizend verdachten van misdrijven. Dat waren er bijna 3 procent minder dan een jaar eerder. Ten opzichte van 2008 was de afname zelfs 19 procent. In dezelfde periode nam het aantal geregistreerde misdrijven met 6 procent af. Onder jongeren is de dalende trend sterker dan gemiddeld. Het aantal geregistreerde minderjarige verdachten was in 2011 met 54 duizend ruim een derde lager dan in 2008. Het aantal minderjarige jongeren dat verdacht wordt van vernielingen en openbare orde misdrijven, is in die periode zelfs meer dan gehalveerd. Bron CBS 22 oktober 2012

Betekenisvolle interventie EFFECTIEF in relatie tot leeftijd en delict Licht& geen probleem? Halt (+), geldboete, OM afdoening Signaalgedrag en/of recidive via JCO of schorsingsmodel VH Ernstige delictenen veelplegers via VH naar JD, GBM,(vv)PIJ

Rol OM Regie op voorsorteren vs bereikbaarheid Vz JCO, ZSM: afdoening VH fase: schorsingsondersteuning VH plaats (iedere plek: Sv 493 lid 3!) Telkens gebaseerd op gefundeerd advies

LIJ Landelijk Instrumentarium Jeugd Risicobeginsel Behoeftebeginsel Responsiviteitsbeginsel Toeleiding naar een erkende gedragsinterventie (What works)

Pre-selectiefase 1 (politie) statische factoren, bv. eerdere justitiecontacten ---------------------- Selectiefase 2a (RvdK) aanvulling risicotaxatie met dynamische factoren, informatie ouders en school Selectiefase 2b (RvdK, JR, JJI) uitgebreid onderzoek alle aspecten: dynamische, criminogene en beschermende factoren, responsiviteit, zorg

licht waar het kan, zwaar waar het moet Afweging zwaarte delict en recidiverisico (LIJ), excuus en vergoeding van schade belangrijke elementen. Laag -reprimande -Halt (discretionaire bevoegdheid) -boete Midden - OM afdoening (uitgebreid naar 2x) - Kinderrechter Hoog - voorgeleiding en Kir of MK - gedrags aanwijzing 509 hh/voorwaarden

Wat brengt het LIJ? Uniformiteit, structuur Objectieve weging Leerstijl wordt betrokken bij advies Toeleiding naar erkende gedragsinterventie Beter onderbouwd advies

ZSM Spoedig, simpel, selectief, slim, samen Screenen aan de voorkant 16/7 open Permanent afdoeningsoverleg Doorlopend casusoverleg?

ZSM, dagelijks Justitieel Casus Overleg - politie: zaak + achtergrondinformatie - OM: beoordeling zaak, documentatie - RvdK: informatie casusregie + beschermingsmaatregelen Weging informatie delict + schade/slachtoffer persoon (preselect? zorgsignalen?) ---- bepalen route

Halt - afdoening Het Alternatief: schade vergoeden, excuus aanbieden, Leer en werkstraffen tot 20 uur Geen proces verbaal (enkel kerndeel pvm) geen justitiele documentatie / geen strafblad Bekennende verdachten + toestemming ouders (tot 16 jaar) Besluit aanwijzing Halt- feiten + Eerste of tweede keer licht delict (tot 40 uur) + LIJ laag

Halt + Discretionaire bevoegdheid ovj BETEKENISVOL LICHT waar het kan!!! (als het kan) Voorheen TOM zitting (dus WS tot 40 uur!) Leeropdracht, excuses, schade, WS Max 20 uur, geen doc!!!

LVG-ers en criminaliteit Onderzoek Marig Teeuwen “zo gewoon”: Snel overvraagd en streetwise hoe zit het met de toerekenbaarheid? maatwerk vs. roep strenger straffen 77c vs. 77b

Rechts(on)gelijkheid Kalender vs. Ontwikkelingsleeftijd Objectief vs. Subjectief Wetten ter ordening? Wie wordt er beschermd? Is er wel gelijkheid?

Strafrecht/strafvordering 18 + standaardaanpak politierechter Geen verpl.verschijning Geen proces.vert.w HvB programma? 18- maatwerk/specialis kinderrechter Verpl. verschijning Verpl.vert.woordiging Verpl. rapportage JJI -> U-turn

Schijnbare tegenstelling Art 488 Sv Art 77c Sr Bepalingen (specialis) zijn van toepassing op personenen die ttv van begaan sf de leeftijd van 18 jaar nog niet hebben bereikt Toepassing jeugdstrafrecht 18-21 jaar indien gegrond op persoonlijkheid dader of omstandigheden waaronder feit begaan

Jeugdstrafrecht kan tot 21/23 MAAR op basis waarvan? Wordt het belang van rapportages groter?

Objectivering van het subjectieve ontwikkelingsleeftijdsaspect NIFP stelt standaard de 77c vraag! trajectconsult

aanbevelingen Erkenning van de doelgroep (specialis) Verplichte verschijning Verplichte rapportage Verplichte procesvertegenwoordiging

Adolescentenstrafrecht Betekenisvolle interventie Voorsorteren obv Ontwikkelingsleeftijd Informatieuitwisseling 18- naar 18+

Adolescentenstrafrecht Achtergrond Doelgroep onderzoek hersenrijping Kalender vs. Ontwikkelingsleeftijd Informatieoverheveling 18- naar 18 + Betekenisvol?

Adolescentenstrafrecht 1 april 2014 Uitgangspunt van ASR Het strafrecht laten aansluiten bij de ontwikkelingsleeftijd van adolescenten Doelstelling van ASR Veiligheid door effectiever optreden tegen adolescenten die strafbare feiten plegen Meer flexibiliteit rond leeftijdsgrens van 18 jaar Aanscherping van het jeugdstrafrecht Wettelijke systematiek jeugdstrafrecht òf commune strafrecht Jeugdstrafrecht 77b c Commune strafrecht 16 jaar 18 jaar 21 jaar 23 jaar

ASR hoofdregel commune strafrecht uitzondering jeugdstrafrecht (art. 77c Sr) maximum jeugddetentie 2 jaar zonder VI Gronden voor toepassing van jeugdstrafrecht bij 18 tot 23-jarigenTussen 18 en 23 jaar: persoonlijkheid van de dader omstandigheden waaronder het feit is begaan Gronden art. 77b Sr toepassen commune strafrecht bij 16- en 17-jarigen: ernst van het feit Persoonlijkheid van de dader en ernst van het feit concurreren

Kriteria in MvT en parlementaire behandeling Jeugdstrafrecht Commune strafrecht In verstandelijke ontwikkeling leeftijdsadequaat achtergebleven Structuur behoeftig Zelfstandig Fasegebonden delicten Levensdelicten

PIJ-kriteria ernst van het feit; voorlopige hechtenis kan worden opgelegd (ernstkriterium) veiligheid van personen of goederen vereist de oplegging  PIJ (veilgheidskriterium) belang van een zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling van de jeugdige verdachte (hulpverleningskriterium) na rapportage door twee gedragskundigen onder wie een psychiater (ingeval van een gestoorde jeugdige verdachte) bestemd voor: gestoorde en zwakbegaafde jeugdigen jeugdigen die heropvoeding behoeven } jeugdigen die behandeling

Duur PIJ (oud recht) overgangsrecht: feiten vóór 1-7-’11 2 jaar: voor twee jaar (voorwaardelijke PIJ en PIJ voor alleen vermogensdelicten) 4 jaar: verlenging met nog twee jaar ingeval van een delict tegen personen 6 jaar: verlenging met nog weer twee jaar ingeval van een jeugdige die geheel ontoerekeningsvatbaar is, maar op grond van de jurisprudentie ook van verminderd toerekeningsvatbare jeugdigen. 3 jaar waarvan het laatste jaar voorwaardelijk, tenzij de maatregel na 2 jaar is verlengd; in dat geval duurt de maatregel 5 jaar, waarvan het laatste jaar voorwaardelijk, tenzij vóór er 4 jaar om zijn de maatregel is verlengd; in dat laatste geval duurt de maatregel 7 jaar, waarvan het laatste jaar voorwaardelijk

PIJ-herziening 1 – 7 - 2011 Geen behandelplan, maar perspectiefplan Geen proefverlof, maar STP voor 3, 6 of 12 mnden Toezicht tijdens voorwaardelijk beëindiging BJZ of SRN (art. 77ta Sr) Bij terugplaatsing in JJI, 18-jarige of ouder in Gevangenis of TBS-inrichting (art. 77tb lid 3 Sr) Geen verlenging voor proefverlof/nazorg

Gedragsmaatregel (GM/GBM) art. 77w Sr Bestemd voor: - veelplegers, harde kern jongeren, met meervoudige achtergronds problemen en gedragsproblemen; - jeugdige die slechts één feit heeft gepleegd of first offender is, maar van wie verwacht wordt dat hij in herhaling zal vervallen, omdat hij soortgelijke problemen heeft als de eerste categorie (potentiële veelpleger)

Kriteria GM/GBM Vereisten voor oplegging GM/GBM de ernst van het delict (misdrijf, maar niet vereist dat daarvoor voorl. hechtenis kan worden opgelegd) , de veelvuldigheid van delicten of de voorafgaande veroordelingen het belang van een zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling van de jeugdige (hulpverleningscriterium) Vereisten voor oplegging GM/GBM een (daartoe strekkend) advies van de Raad voor de Kinderbescherming ondersteund door één gedragskundige rapporteur uitwerking van het inhoudelijke programma door Bureau Jeugdzorg (met de daarbij behorende indicatiebesluiten) Enkelv. of meervoudig behandelen; 6 mnd verv.Jd

Duur GM/GBM Behandeling minimaal 6 maanden en maximaal 12 maanden Verlenging is mogelijk op vordering van het OM met gelijke duur Vervangende jeugddetentie van maximaal gelijke duur als de opgelegde duur van de maatregel Persoonsgericht (behandelingsduur afhankelijk van de individuele problematiek van de verdachte) – versus - Zaaksgericht (vervangende jeugddetentie overeenkomstig de ernst van het strafbare feit) Hof ‘s-Gravenhage 12 mei 2009, BI3533: In ernstige zaak GBM maatregel gebruikt als nazorgtraject naast 24 maanden jeugddetentie. Noch in eerste aanleg, noch in voortraject ter sprake geweest. Art 3 Uitvoeringsbesluit GB.

Inhoud van de GM/GBM ambulante en/of residentiële behandeling ambulante gedragsinterventies (evidence based) goedgekeurd door de Landelijke Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie  Residentiële gedragsinterventies beperkt beschikbaar  Ideaal is beschikbaarheid van combinaties van ambulant en residentieel Uitvoerder:  BJZ of SRN Bij niet naar behoren volgen van het programma van de GBM/GM Tenuitvoerlegging verv. Jeugddetentie door bevel OvJ n.a.v. melding BJZ TUL verv.jeugddetentie vangt dadelijk aan; Bezwaarschrift mogelijk bij de rechter beslissing: gegrond/ongegrond/aanhouden

Hoger beroep uitvoering GM/GBM Wijzing inhoud maatregel: hof ressort (art.502 lid 2 Sv) Verlenging duur: hof Arnhem (art.77u Sr) Omzetting in tenuitvoerlegging: ovj, na bezwaarschr. rechter die de mtr oplegde; geen hoger beroep. Hof Arnhem: 11-10-2010, LJN: BO1945 (geen ambtshalve omzetting door de Raadkamer bij behandeling van de vordering verlenging)

ASR Aanscherping van het jeugdstrafrecht Beperking taakstraffen ook in het jeugdstrafrecht PIJ alleen ingeval van gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens PIJ van gevaarlijke, niet-uitbehandelde PIJ-pupillen kan na de max. duur van de PIJ worden omgezet in TBS Gedragsbeïnvloedende maatregel (GBM) kan in combinatie met nachtdetentie en elektronisch toezicht GBM wordt dadelijk uitvoerbaar (DUT) Time-out bij vwPIJ en GBM (tijdelijke opneming in JJI) Overgangsrecht: ASR van toepassing op feiten gepleegd vanaf 1 april 2014

Tenlastelegging rondom 18 j. Bv heling of verduistering; aangifte vóór de vte 18 j oud werd; aantreffen van het goed nadat de vte 18 j oud was geworden. Hof Amsterdam: versch. procesr. regiem (Jeugdstrafrecht p. 34) Rb H’lem, Hof Den Bosch Ontucht met meisje van 5 j., dat niet weet wanneer precies. HR 28 mei 2013, LJN CA0796: Conclusie AG: Terecht heeft het hof de periode vóór en ná de 18e verjaardag opgevat als een aaneengesloten periode. HR is het daarmee eens. ASR: Feiten van 18- en 18+ op één tenlastelegging Welk procesrecht? Jeugdstrafprocesrecht of meerderjarigenstrafprocesrecht?

Vrijheidsbeperkende maatregel m.i.v. 1 – 7 - 2012 Art. 77h maatregel toegevoegd Art.77we jo 38v Sr Bij overtreding of misdrijf kan worden opgelegd de vrijheidsbeperkende maatregel; Inhoudende: contactverbod, gebiedsverbod, meldingsplicht DUV-verklaring mogelijk (art. 77 wf Sr) Bij elke overtreding telkens TUL mogelijk

(Regie)rol raadsman/vrouw? Belang van verdachte? Plaatsing JJI?

VOG Bestuursrecht Van (groot) belang bij stage 2 jaar terugkijken vanaf aanvraag tenzij zeden en jd Ook openstaande zaken Afdoeningsmodaliteit (voorgenomen) weigering/zienswijze

Alternatief ter zitting Maak verschil licht en zwaar delict zichtbaar! Geldboete? Geen JD (‘wegschrijven’ VH) Korte proeftijd (niet klakkeloos 2 jaar) Grens 40 WS voor lichte delicten

VOG art. 28 t/m 39 Wjsg COVOG-beslissing in strijd met art. 12 Wjsg Rb Den Haag (bestuursrechter) 15-9-2010 verklaart bezwaar tegen weigering afgifte VOG gegrond; MvJ beroep bij RvSt; Afd. Bestuursrechtspr. 19-10-2011 vernietigt de beslissing van Rb Den Haag van 15-9-2010. Hof Den Haag 21-6-2011, LJN: BQ8697 Het weigeren van afgifte VOG strijdig met art. 8 EVRM en 3 IVRK RvS 5 sept 2012 ECLI:NL:RVS:2012:BX6537 Nieuwe beleidslijn COVOG m.i.v. 1-3-2013