(On) bewust in beweging Theorie bij Toolkit voor mbo-instellingen Vul je eigen naam in Datum presentatie In deze presentatie gaan we in op: - Hoe kun je gedrag beïnvloeden? (regels stellen, keuzevrijheid behouden of keuzevrijheid behouden met een zacht duwtje in de goede richting. Hoe komt gedrag tot stand (bewust / onbewust) Belang van onbewust gedrag 4 Processen om onbewust gedrag te beïnvloeden Uitleg en voorbeelden van priming, spiegelneuronen, framing en nudges We hopen dat deze presentatie jullie inspireert om zelf ideeën te bedenken hoe je het gedrag van mensen zo kunt beïnvloeden dat mensen in en om school meer gaan bewegen.

Voor een gezonde leefstijl wil je mensen stimuleren meer te sporten en te bewegen. Maar hoe stimuleer je iemand? Hoe kun je gedrag van mensen beïnvloeden in de juiste richting? Even simpel gezegd kan dat door regels (bijv. verplichte gymles) vrije keuze (bijv. je zorgt voor een goede gymzaal en laat het aan mensen zelf over om er gebruik van te maken) Het nadeel van regels is dat mensen niet zelf voor het gewenste gedrag kiezen en het verbod op een ander moment compenseren (vb. kinderen die thuis niet mogen snoepen gaan bij een vriendje thuis extra veel snoepen als het daar wel mag) Het nadeel van vrije keuze is dat mensen soms te veel keuze hebben en dan helemaal niet meer kiezen. Bij vrije keuze kiezen mensen ook vaak voor de verleiding en korte termijn genot dan voor lange termijn winst. Liever nu die kroket als je trek hebt. Die appel is gezonder, maar je voelt je niet direct ongezonder zonder die appel. Zo is het ook met bewegen. Als je de lift neemt, ben je niet direct ongezonder. Maar wie altijd de trap neemt, is op den duur wel fitter. Conclusie: Soms moet je mensen dus een beetje helpen, maar zeker niet dwingen! om een gezonde keuze te maken.

Beïnvloeden van onbewust gedrag Nemen we bewust de roltrap of uit gemak, gewoonte en omdat de mensen voor ons dat ook doen? Hoe zou je mensen kunnen beïnvloeden dat ze voor de trap kiezen, maar wel zo dat mensen een vrije keuze maken? (dus niet de roltrap stop zetten). Veel keuzes maken we helemaal niet bewust! Verreweg de meeste keuzes maken we onbewust. Over veel dagelijkse handelingen en beslissingen denken mensen niet bewust na. Hoeveel procent van de dingen die we doen, doen we bewust denk je? (antwoord op volgende sheet)

Veel beslissingen en gedrag is dus automatisch! Je hebt twee wegen in je brein : De Intuïtieve en automatische weg. Dit is onbewust gedrag. Beslissingen neem je heel snel. Dit kun je omschrijven als je onderbuikgevoel. “ Die grote hond gaat me bijten!!” De reflectieve en rationele weg: het bewuste denken. Beslissingen neem je overwogen en dus langzamer. “De meeste honden zijn heel lief.” Hoewel je weet dat de meeste honden lief zijn, ben je toch bang voor die grote hond. Deze reflex komt voort uit je automatische gedrag. Het automatische gedrag zorgt voor een eerste reactie. Die reactie komt razendsnel tot stand op basis van een indicatie van gevaar. Als je moet vechten of vluchten, is er geen tijd te verliezen! Toch is deze snelle intuïtieve reactie niet altijd juist (als je ooit gebeten bent door een hond, betekent dit niet dat alle honden bijten, ook al is dat je eerste impuls), maar gelukkig kunnen we over veel zaken rustig nadenken en onze impulsen corrigeren. 95% van al ons gedrag is dus onbewust. Dat is veel! Maar laten we eens kijken: Bij het automatische gedrag horen ook de processen die je lichaam aansturen, zoals ademhalen, je hartslag, lopen, kopje vasthouden, hoofd rechthouden etc, Veel gedrag dat bewust lijkt, verloopt in feite automatisch. Bijvoorbeeld de deur op slot doen, fietsen, eten, praten etc.

Het magnifieke brein Ons automatische denksysteem kan veel meer tegelijk aan dan ons bewuste systeem. Hoeveel kun je in je bewustzijn tegelijk vasthouden? Niet meer dan gemiddeld 7 dingen! Probeer maar even naar deze getallenreeks te kijken en deze dan hardop uit je hoofd te herhalen: 1 5 6 7 4 Dat gaat nog. Nu de volgende: 2 8 4 5 4 7 9 Ook dit lukt misschien nog net. Nu deze met 10 cijfers: 8 2 4 5 2 9 8 6 2 3 De verwerkingscapaciteit van ons onbewustzijn, van ons automatische systeem is veel en veel groter. We kunnen onbewust ruim 200.000 keer zo veel bewerken als bewust. Vertaald in een beeld: als ons bewustzijn 1 meter is, dan beslaat ons onbewuste de afstand van Groningen naar Utrecht!    1 5 6 7 4 2 8 4 5 4 7 9 8 2 4 5 2 9 8 6 2 3

Hoe werkt het? Priming Spiegelneuronen Framing Nudges Als we in deze school bewegen en sporten willen stimuleren, dan moeten we ons dus niet alleen richten op de bewuste processen die ons gedrag beïnvloeden, maar ook op de onbewuste processen: Er zijn vier processen die inwerken op het onbewuste die je hiervoor kunt gebruiken: priming, spiegelneuronen framing en nudges. We zullen ze een voor een toelichten met voorbeelden en filmpjes. De bedoeling is dat we straks met behulp van deze mechanismen creatieve manieren bedenken (en deze ook in praktijk uitvoeren!) hoe we studenten (en docenten?) hier op school onbewust positief kunnen beïnvloeden, waardoor ze meer gaan bewegen en sporten.

PRIMING Het gebruik van specifieke… woorden, beelden sfeer, geuren smaken …om een gewenste reactie op onbewust niveau te realiseren.   Priming = het gebruik van bepaalde woorden, beelden, sfeer, geuren, smaken om gewenste reactie te creëren. Werkt ook als je er niet over nadenkt of niet bewust signaleert. Je onbewuste registreert het wel en daardoor reageer je erop. Belangrijk is dat het niet de bedoeling is mensen te manipuleren, maar de ontvankelijkheid voor de boodschap te vergroten. Het gaat er dus om gebruik te maken van bepaalde woorden, beelden, sfeer, geuren, smaken om mensen positief te beïnvloeden. Hoe zou je met woorden mensen kunnen beïnvloeden? Op de volgende sheet kijken we hoe Steve Jobs van Apple dat deed.

a. Priming door woorden Filmpje Steve Jobs http://youtu.be/Nx7v815bYUw Of via trefwoorden op youtube: incredible, awesome Apple (de foto is een hyperlink naar het youtube-adres: klik op de foto als je naast je presentatie ook een internetverbiniding open hebt staan)) FILMPJE LATEN ZIEN Je ziet in het filmpje de inmiddels overleden Steve Jobs, de grote inspirator van Apple. Hij maakte van de introductie van nieuwe producten altijd een hele show. Let daarbij op de woorden die hij gebruikt. Allemaal positieve woorden, woorden waarvan hij wil dat je ze associeert met Apple. Onbewust pik je dat op. JE KUNT HIER OOK HET FILMPJE LATEN ZIEN OVER HOE MENSEN DOOR GEBRUIK VAN BEPAALDE WOORDEN SNELLER OF LANGZAMER GAAN LOPEN. [http://www.universalsubtitles.org/en/videos/NLWeiNs8IbPi/info/the-science-of-the-young-ones-priming/ ]

b. Priming door beelden (2) http://www.universalsubtitles.org/en/videos/8uNhb1J20s4B/info/derren-brown-subliminal-advertising/ (klik op de foto als je naast je presentatie ook een internetverbiniding open hebt staan; Nederlandse ondertiteling is te vinden via de link) Of trefwoorden op youtube: Derren Brown - Subliminal Advertising Een voorbeeld over priming door beelden. http://www.youtube.com/watch?v=LMBG4XF_-jU&feature=player_embedded In dit filmpje zie je hoe de onderzoeker twee reclamemakers op zijn kantoor uitnodigt en een half uur de tijd geeft voor een opdracht. De opdracht is dat zij voor een winkelketen een naam, logo en slogan verzinnen. De winkelketen verkoopt dode, opgezette dieren. De twee reclamemakers gaan ijverig aan de slag. De onderzoeker heeft ook een aantal schetsen gemaakt, en een naam, logo en slogan verzonnen. Zijn ideeën legt hij in een gesloten envelop op tafel. De onderzoeker komt terug, en wat blijkt….. De ontwerpen van de reclamemakers en van de onderzoeker lijken als twee druppels water op elkaar! Dan zie je op het eind van het filmpje hoe de reclamemakers onderweg naar het kantoor van de onderzoeker beïnvloed zijn door beelden die ze onbewust wel hebben waargenomen maar niet bewust hebben gezien. http://www.universalsubtitles.org/en/videos/8uNhb1J20s4B/info/derren-brown-subliminal-advertising/ Voor een versie met Nederlandse ondertiteling

c. Priming door sfeer Stel je gaat stage lopen en op je eerste werkdag word je ontvangen in dit bureau. Wat voor gevoel krijg je dan? Je stagebegeleider komt tien minuten later dan afgesproken. Wat vertelt je dit? Wat denk je over je stagebegeleider? En over het bedrijf? Waarschijnlijk wil je graag aan de slag en neem je de omstandigheden voor lief. Je kunt misschien bewust niet eens benoemen waarom je niet zo’n lekker gevoel hebt bij de stageplaats. Onbewust krijg je minder zin en vertrouwen en dat is voor niemand een goede start. Wat had de stagebegeleider anders kunnen doen?

d. Priming door geur en kleur Geuren blijken ons gedrag onbewust te kunnen sturen. Onderzoek heeft aangetoond dat alleen de geur van citroen er al voor zorgt dat mensen hun etensresten beter opruimen! De winkelier hoopt met zijn heerlijke geur van vers gebakken brood hetzelfde te bereiken. Hij wil zo namelijk de verkoop van brood stimuleren. In Rotterdam loopt een experiment om agressie in politiebureaus tegen te gaan... met sinaasappelgeur. De eerste onderzoeksresultaten hiervan lijken veelbelovend. Kortom, er is een intrigerende relatie tussen de geuren die onze neus binnendringen en het gedrag dat wij vertonen Welke geur heeft betekenis voor jou? Wat doet de geur van vers gemaaid gras? Kleuren! Ook kleuren hebben invloed op mensen: - Blauw zorgt bijvoorbeeld voor meer rust - Rood juist voor meer energie - Oranje voor meer creativiteit. - Geel maakt mensen vrijgeviger en guller,

e. Priming door smaak Priming door smaak: chocola. In chocola zit een stofje waar je je prettig door gaat voelen en meer zin hebt om met anderen samen te werken. Dat stofje heet oxytocine. Je produceert het ook bij seks of als verliefd bent. Dus als je een eerste bijeenkomst organiseert over onbewuste beïnvloeding…. Trakteer de aanwezigen op chocola. Daarmee komen de aanwezigen alvast in een positieve stemming! Heb je dat gedaan… leg dan nu uit waarom je dat gedaan hebt…. Let op: het gaat niet alleen om de chocola… ook om de persoonlijke aandacht, de ontvangst, de sfeer, de hele beleving die aanwezigen een bepaald gevoel geven (opstelling van meubilair, inrichting zaal, enzovoort Tenslotte…. … een prime werkt altijd tijdelijk… Als docent (en die heeft een voorbeeldrol) met appel (staat voor gezond eten) rondloopt… is dat een signaal dat wordt opgepikt, maar na verloop van verdwijnt de prikkel en valt het niet meer op. De prikkel is weg. Je hebt dus regelmatig nieuwe prikkels nodig!!  

2. Spiegelneuronen Nog een belangrijk aspect bij onbewuste gedragsverandering: Spiegelneuronen. Deze neuronen in de hersenen zorgen er voor dat we geneigd zijn anderen in onze omgeving te imiteren. Mensen zijn kuddedieren en willen niet afwijken van de geldende norm. Als je op een feestje komt waar iedereen in galakleding loopt en jij hebt je versleten spijkerbroek aan, dan voel je je niet op je gemak. Mensen imiteren elkaar ook onbewust. Mensen gaan meer eten als ze bij mensen in de buurt zijn die veel eten. Mensen nemen dezelfde houding aan als ze in een prettig gesprek zitten? Onbewust gaan mensen elkaar spiegelen. Spiegelen gebeurt ook met emoties. Wie huilt er wel eens bij een film? Wie juicht er als het Nederlands elftal een doelpunt scoort? Je voelt wat andere mensen voelen, alsof je het zelf voelt. Mensen kunnen zich goed inleven in een ander en willen graag net zo zijn als hun soortgenoten. Niemand wil buiten de boot vallen. Je kunt bij beïnvloeding van onbewust gedrag goed gebruik maken van dit automatische imitatiegedrag en van de neiging om bij de groep te willen horen. Dus je kunt zeggen: “ ga sporten, dat is goed voor je gezondheid. Doe daarom mee aan ons nieuwe fitnessprogramma” Je eigen gezondheid is een abstract begrip en spreekt niet echt tot de verbeelding. Iets beter is: 2. “30 procent van de studenten beweegt onvoldoende. Ben jij er 1 van? Geef je nu op voor ons fitnessprogramma” Maar het beste werkt een positieve formulering: 3. “ 70% van de studenten op school sporten minstens twee keer per week, omdat zij graag aan hun gezondheid werken. En jij? Geef je vandaag nog op voor ons nieuwe fitnessprogramma.” Je maakt gebruik van de sociale norm: die is dat 70% beweegt. Daar wil de rest ook bij horen. Dus……. Formuleer alles in dit project (en ook daarbuiten) vanaf nu, als je mensen wilt beïnvloeden, heel zorgvuldig…. En maak gebruik van: Een positieve formulering De geldende groepsnorm (die moet je dan wel kennen!)

3. Framing Een frame is de manier waarop de boodschap wordt gebracht of wordt ontvangen Frame Een frame is een raamwerk. In dit geval het raamwerk waar al jouw gedachten in passen en wat je gebruikt om alle informatie te interpreteren. Het kan best zijn dat de manier waarop ik iets interpreteer anders is dan jij. Als ik wil dat jij een boodschap goed interpreteert en je gedrag verandert, moet ik dus zorgen dat ik aansluit bij jouw frame, bij jouw denkwijze, jouw leefwereld. Stel dat ik zeg: kom we gaan lekker een stukje fietsen, maar jij hebt een hekel aan fietsen… dan heb je daar vast geen zin in en krijg ik je niet mee. Nu weet ik dat jij heel erg van de natuur houdt. Dus zeg ik: zullen we op de fiets naar de hei gaan en genieten van de mooie natuur? Nu vraag ik hetzelfde, maar op een manier die aansluit bij jou. Als je jongeren wilt stimuleren meer te bewegen, moet je dus goed onderzoeken hoe ze tegenover bewegen of sporten staan. Er zijn meisjes die vinden sporten vies omdat je ervan gaat transpireren en dat vinden ze stinken. Dan moet je dus niet zomaar zeggen dat bewegen lekker is, want dat overtuigt ze niet. Je kunt wel aansluiten bij hun leefwereld en zo een goede ingang zoeken. Als jullie straks manieren gaan bedenken om jongeren in en om school meer te laten bewegen, denk dan ook aan het frame waarin ze zitten. Houd interviews en gesprekken om erachter te komen hoe jongeren over bewegen en sporten denken. Dan pas kun je weten of de prime of nudge die je bedenkt, ook kan aanslaan!  

Voorbeeld van framing, en hoe het niet werkt… De boodschap op dit pakje laat niets aan duidelijkheid te wensen over. Maar hoe wordt deze boodschap ontvangen? Niet door iedereen hetzelfde! Dit hangt ervan af hoe je tegenover roken staat (dus in welk frame je zit) Uit onderzoek blijkt dat rokers als ze dit beeld zien, meer willen roken. Omdat rokers het pakje als geheel waarnemen en niet de boodschap.   FMRI scans laten zien dat deze afbeelding het lustcentrum ontwikkelt bij rokers en het angstcentrum bij niet-rokers.

Een duwtje in de goede richting of een drempel om iets niet te doen. 4. Nudges Een duwtje in de goede richting of een drempel om iets niet te doen. Een nudge betekent in het Engels letterlijk ‘een por’. Je geeft iemand een por om hem of haar een duwtje in de goede richting te geven. Dit doe je altijd op een moment waarop iemand een keuze heeft. Vaak kiezen mensen dan automatisch voor het gedrag wat makkelijk is: Je abonnement op de sportschool is weer verlengd, omdat je vergeten was tijdig af te zeggen. Je koopt een broek omdat er veel korting op zit, terwijl je het eerst niet van plan was Je gooit je blikje op de grond, als er meer blikjes liggen en het kennelijk normaal is Je wordt dus met je gedrag een klein beetje een bepaalde richting op gestuurd. De zender beïnvloedt gedrag en de keuze, zonder dat er iets verboden wordt. In bovengenoemde voorbeelden, doordat: Het verlengen van je abonnement een voorgeprogrammeerde keuze (nudge) is, zodat jij moeite moet doen om er van af te komen De korting een nudge is die je verleidt een aankoop te doen De omgeving je laat zien wat de norm is en die volg je. In ons geval gaat het erom te weten wat nu de keuzemomenten zijn. Je kunt in gedachte of met elkaar alle momenten in een schooldag doorlopen vanaf het moment dat je de voordeur uitstapt. Welke momenten kun je kiezen voor bewegen? Zorg dat je die keuzemomenten scherp hebt. Het heeft geen zin traplopen te stimuleren in een gebouw waar geen lift is. Ook belangrijk is dat mensen altijd zelf kunnen blijven kiezen. We laten 8 soorten nudges zien (er zijn er meer!), met voorbeelden erbij. Hopelijk inspireert het je om met elkaar nudges te bedenken voor je eigen school.

De omgeving veranderen http://youtu.be/TDM_nRg4bl4 Of zoek op youtube “muzikale trap” (de foto is een hyperlink naar het youtube-adres: klik op de foto als je naast je presentatie ook een internetverbiniding open hebt staan) De muzikale trap Een creatieve nudge, waarbij de omgeving zo wordt veranderd dat mensen niet zoals gewoonlijk zonder nadenken de roltrap nemen, maar kiezen voor de trap omdat dit veel aantrekkelijker is geworden! FILMPJE LATEN ZIEN In het filmpje zie je een trap naast een roltrap. Iedereen neemt de roltrap, niemand de trap. Onderzoekers zoeken manieren om mensen voor de trap te laten kiezen, omdat trap lopen gezond is. Ze veranderen de trap in een piano en kijk wat er gebeurt: 66% meer mensen nemen nu de trap.  

) Experiment gedaan in 2009 door studenten van Universiteit Maastricht. Doel: zorgen dat meer mensen in het gebouw de trap nemen ipv de lift. Situatie: De trap ligt ver weggestop in het gebouw, achter een dikke branddeur die je nauwelijks open krijgt. Het trappengat is onaantrekkelijk, kaal, niet mooi. Wat hebben studenten gedaan: Zware branddeur vervangen door deur met glas Muren trapgat geverfd in kleur die actie stimuleert Aanmoedigende leuzen op de trap. Loesje posters in het trapgat met leuke spreuken over traplopen Kijk naar het soort leuzen op de trap: er zijn 3 soorten: Inspelen op kennis (free exercise) Inspelen op emotie (excellent) Inspelen op competitie (keep fit) Trapgebruik is ruim 8% toegenomen. Volgende experiment is om te kijken of je gebruik kunt maken van spiegelneuronen (kuddegedrag / imitatiegedrag) om trapgebruik verder te verhogen, door bepaalde mensen te vragen de trap te nemen en te kijken of anderen automatisch volgen. Het mooiste zou zijn als mensen zich gaan identificeren met traplopen: ik ben iemand die de trap neemt. Dat is niet makkelijk, maar je kunt wel rolmodellen (hippe studenten / invloedrijke studenten / docenten) vragen om mee te doen en gedurende een bepaalde periode altijd de trap te nemen (zonder dat ze zeggen dat ze meedoen aan een experiment). Zou het aantal traplopers toenemen? Ook een idee voor een experiment kan zijn om een wedstrijd uit te schrijven in de school voor het bedenken van de leukste leuzen voor de trap. Beloning: de leukste leuzen krijgen een plek op de trap. Let op: Een nudge moet je regelmatig vernieuwen; hij raakt uitgewerkt……

De voetstappen op de grond gaan van de ingang naar het trappenhuis (wat in veel gebouwen verstopt zit, terwijl de lift tegenover de ingang zit…)

Nog een voorbeeld van de omgeving die ons gedrag beïnvloedt. Hier zie je een schoon bushokje. Waar zou je je lege blikje cola laten? En in de het bushokje van de volgende sheet?

In dit bushokje ligt al veel troep op de grond In dit bushokje ligt al veel troep op de grond. De omgeving geeft het signaal dat andere mensen ook hun blikje op de grond gooien. Hoewel je weet dat je geen afval op de grond mag gooien, vertelt de omgeving dat dit kennelijk normaal is. Je bent dus eerder geneigd om het gedrag te vertonen dat andere mensen ook vertonen. De drempel om je blikje ook op de grond te gooien is nu dus een stuk lager dan in het vorige bushokje.

In het verkeer zie je veel nudges die ons rijgedrag beïnvloeden In het verkeer zie je veel nudges die ons rijgedrag beïnvloeden. Als je deze driedimensionale geschilderde blokken ziet, ga je automatisch remmen!

Deze vlieg in de mannen wc op Schiphol is een zeer geslaagde nudge. Nadat de wc’s voorzien waren van deze vlieg waar mannen graag op mikken, werd er 80% minder naast de pot gepiest!

2. Standaardopties 2. Standaardopties of voorkeursinstelling Als je niets doet, dan neem je automatisch een aantal beslissingen. Dat is zo geprogrammeerd door de mensen en bedrijven die daar belang bij hebben; Je abonnement op een tijdschrift of op de sportschool wordt automatisch verlengd. (De nudge is de regeling van automatische verlenging) Je bent in België automatisch orgaandonor. In Nederland ben je dat pas als je je registreert. In België zijn veel meer mensen orgaandonor omdat ze niet de moeite nemen zich af te melden! Zijn er bepaalde regelingen op het gebied van sport en bewegen op school? Bevorderen die regelingen sport en beweeggedrag of moet je moeite doen om van de regeling gebruik te maken? Zijn de regelingen om te draaien?

3. Directe feedback Voorbeeld van directe feedback. Andere voorbeelden van directe feedback: Cijfers van een toets direct teruggeven heeft meer impact dan 2 maanden later. in de sportschool op de apparaten direct zien hoeveel calorieën je verbruikt Als je op dieet bent: de confrontatie op de weegschaal De bekeuring als je wordt aangehouden omdat je te hard rijdt Een stappenteller geeft direct aan hoeveel je op een dag loopt.

4. Aantrekkelijk formuleren Van iedere 100 mensen die deze operatie ondergingen leven er na 5 jaar nog 90 of Van iedere 100 patiënten die deze operatie ondergingen zijn er na 5 jaar 10 dood Ook de manier van formuleren kan mensen verleiden de ene beslissing te nemen of de anderen. Stel je hebt een ernstige ziekte en je kunt kiezen of je geopereerd wilt worden of niet. De arts geeft je informatie over je overlevingskans. Bij welke formulering voel je je het prettigst? … Beide uitspraken zeggen hetzelfde. Toch vinden mensen de eerste uitspraak aantrekkelijker. Dat komt door de nadruk op leven. In de tweede uitspraak ligt de nadruk op dood en dat is veel confronterender. Als je mensen wilt beïnvloeden: let dan de manier waarop je formuleert!

5. Keuze structureren Als er veel alternatieven zijn, vinden mensen het fijn als ze geholpen worden bij het keuzeproces. Zoals op de sheet bij bol.com: je bestelt een boek en wordt verleid om meer boeken te bestellen die ze vast voor je hebben uitgezocht op basis van wat andere mensen kochten die ook dat boek bestelden. Mensen helpen bij een veelheid aan keuze. Je wordt ook geholpen: als je een boek online bestelt, dan krijg je voorgeschoteld welke boeken je nog meer zou kunnen bestellen in een restaurant met het dagmenu Je kunt ook een keuze structureren door bewust producten in een bepaalde volgorde aan te bieden. Kijk maar eens naar een buffet. Bewezen is dat als gezonde producten vooraan liggen, mensen eerder kiezen voor gezonde producten en de vette hap of het toetje laten staan als dat aan het eind van het buffet staat.

6. Voordelen zichtbaar maken Voordelen zichtbaar maken: Korting: 20%. Wel eens een broek of trui aangeschaft in de uitverkoop zonder dat je het van plan was? Korting werkt altijd goed….. … maar er zit een keerzijde aan korting… Als je na de periode van korting weer de normale prijs moet betalen, dan voelt dat niet prettig. Het gevoel dat je teveel betaalt….. Is veel erger dan winnen of besparen. Het is wetenschappelijk bewezen dat verlies een twee keer grotere impact heeft als dezelfde mate van winst. Verliezen is erger dan winnen.

7. Doorbreken automatismen Automatisch gedrag kun je beïnvloeden op de plek waar het plaatsvindt: Op de afbeelding een sticker met de tekst: Traplopers voorrang. Bewegen voorkomt diabetes type 2. Een sticker op de koelkast: heb je echt trek? Doorbreek het automatisme om iets uit de koelkast te graaien Een sticker op de lift: neem de trap!

8. Belonen en straffen Een beloning als je met de trap gaat? Een beloning als je met de fiets komt? Wat zijn op de mbo-instelling mogelijke beloningen die zorgen dat studenten meer gaan bewegen en sporten? (straffen werkt ook, maar minder sterk dan belonen. Bovendien heeft belonen een positieve werking op anderen).

Soorten nudges Omgeving veranderen Standaardopties Directe feedback Aantrekkelijk formuleren 5. Keuzes structureren 6. Voordelen zichtbaar maken 7. Doorbreken automatismen 8. Belonen en straffen Voorbeelden van nudges, samengevat: Omgeving: muzikale trap, bushokje, geschilderde drempel, wc pot met vlieg Standaardopties: abonnement automatisch verlengen, donor zijn in België Directe feedback: waarschuwing te hard rijden, cijfers van je toets direct terug, weegschaal, calorieënverbruik tijdens fitness Aantrekkelijk formuleren: positief, sociaal (in vergelijking met anderen) Keuzes structureren: dagmenu, “mensen die dit kochten, kochten ook…” Voordelen zichtbaar maken: korting Doorbreken automatismen: sticker op de lift: neem de trap Belonen en straffen: positieve feedback als je de trap neemt

Klaar voor de start…? Afsluiting en napraten. Kijk in het stappenplan van de toolkit (On)bewust in beweging voor de volgende stap.