Hoe (on)gezond is jouw woning ? Liesbeth Van Peer, MMK bij Logo Mechelen

Even voorstellen… Medisch Milieukundige (MMK) LOkaal GezondheidsOverleg Mechelen & Pr.A.A.M. (Preventieve Acties Antwerpen Midden) 28 gemeenten lokale actoren: gemeentebesturen, OCMW’s, huisartsen, organisaties, … informeren en adviseren uitwerken / ondersteunen lokale actoren: projecten / acties G & M Afhankelijk van de grootte van de groep vraag ik hier aan de mensen waarom ze denken dat het goed of fout is.

Buitenmilieu vs. binnenmilieu LEEFOMGEVING BUITENMILIEU BINNENMILIEU (85% van onze tijd) Afhankelijk van de grootte van de groep vraag ik hier aan de mensen waarom ze denken dat het goed of fout is. gezondheid, welzijn, comfort, veiligheid

Binnen is de lucht altijd schoner dan buiten. Binnenmilieu Stelling Goed of fout ? Binnen is de lucht altijd schoner dan buiten. Afhankelijk van de grootte van de groep vraag ik hier aan de mensen waarom ze denken dat het goed of fout is. De stelling is fout

Ziekmakers in de woning ? vocht huisstofmijten, (huis)dieren, schimmels, bacteriën, andere allergenen,… stoffen die vrijkomen uit bouw- en inrichtingsmaterialen vluchtig organische stoffen bestrijdings- en schoonmaakmiddelen verbrandingsproducten / verbrandingsproducten na woningbrand stof asbest en minerale kunstvezels kwik, lood, cadmium,… straling geurhinder geluid temperatuur verkleuring materialen drinkwaterkwaliteit … Afhankelijk van de grootte van de groep vraag ik hier aan de mensen waarom ze denken dat het goed of fout is.

Overzicht presentatie voorbeelden ziekmakende factoren in woning + hoe voorkomen ? op welke manier behandelen we een (gezondheids)klacht die in verband wordt gebracht met de kwaliteit van het binnenmilieu ? materialen, methodes,… om mensen te informeren over gezond wonen wat kan je als gemeente / stad / organisatie / particulier /… zelf doen ? Afhankelijk van de grootte van de groep vraag ik hier aan de mensen waarom ze denken dat het goed of fout is.

Stof → tapijten, gordijnen, zetels, … stof zit vaak vol kleine diertjes, schimmels, bacteriën en andere allergieopwekkende deeltjes Een volle stofzuigerzak met een halve kilogram stof uit gewone, nette woning bevat gemiddeld een volle eetlepel (ruim 3 gram) leven! Dit leven bestaat uit onder andere: 500 insecten 66.000 mijten 4.200.000 algen 2.600.000.000 schimmeldeeltjes 365.000.000.000 bacteriën Vaak heel veel stof. Weetje: Niet dat al dit leven gevaarlijk is. het is er sowieso. Maar wel belangrijk om te weten dat het er is. extra gevoelige mensen hebben hier net wel last van. Een stofzuiger neemt groot vuil mee, maar niet kleine. Voel je aan de lucht die stofzuiger terug uitblaast bij het stofzuigen. Kan vermeden worden met hepafilter of vloeistoffilter. Wel belangrijk dit dan goed te onderhouden! Misschien hier ook eventjes fijn stof aanhalen.

Vocht wassen koken schoonmaken strijken ademhaling van de bewoners DAGELIJKS 15L VOCHT  in een gemiddelde woning vergroot de kans op schimmel doet het welzijn dalen vraagt meer energie om te verwarmen Heel wat vocht in de lucht. Dagelijks zo’n 15l. Dit is anderhalve emmer! Dus al je niet in een woning zou zijn, je dagelijks anderhalve emmer zou uitgieten in de woning. Als alles dicht is gestopt blijft dit in de woning en na een tijdje krijg je een te grote opstapeling van vocht. De oplossing hierbij is dan ook: ventileren en eventueel extra verluchten!

Schimmel microscopisch kleine paddestoelen (sporen) kunnen gezondheidseffecten veroorzaken ! (hoofdpijn, ademhalingsproblemen, huidirritaties, allergische reacties, verergering astmasymptomen,…) risico’s: gevoeligheid bewoner, grootte en aard besmetting,… kinderen, ouderen, mensen met verzwakt immuunsysteem kunnen gevoeliger zijn aan infecties door schimmels of schimmeltoxines Sowieso ook een achtergrondwaarde aan sporen. Maar sommige situaties lokken ontstaan van schimmel nog extra uit. Vochtige ruimtes die te weinig verlucht worden Vooral, te late aanpak! Belangrijk. Laat het niet te ver komen!

Schimmel schimmel hoort niet thuis in een gezonde woning ! BESMETTE OPPERVLAKTE EVALUATIE RISICO’S < 0,3 m2 Zwakke besmetting Zwakke, maar niet uit te sluiten risico’s 0,3 m2- 3 m2 Gemiddelde besmetting Risico’s afhankelijk van de aanwezige soorten en van de omgevingsomstandigheden > 3 m2 Ernstige besmetting Grote risico’s, onafhankelijk van de aangetroffen soorten Sowieso ook een achtergrondwaarde aan sporen. Maar sommige situaties lokken ontstaan van schimmel nog extra uit. Vochtige ruimtes die te weinig verlucht worden Vooral, te late aanpak! Belangrijk. Laat het niet te ver komen! schimmel hoort niet thuis in een gezonde woning !

Aanpak schimmel BRON VAN VOCHTPROBLEEM WEGNEMEN Schimmel verwijderen en oppervlak schoonmaken met allesreiniger en erna met water. (eventueel behang of bepleistering vernieuwen) Oppervlak ontsmetten (bijv. javel 1/10) Waarop letten: Verlucht tijdens het verwijderen van de schimmel Meng geen allesreiniger en javel Maak andere voorwerpen in de kamer ook schoon Dus: Verwijder met allesreiniger, laat drogen, met water, laat drogen, dan pas met javel. Javel ontsmet pas op een schoon oppervlak! Bij het schoonmaken van andere voorwerpen met javel. Eerst eens testen op klein hoekje om te zien of het geen effect heeft op kleur. Indien je geen javel wil gebruiken kan je ook kiezen voor boraxtabletten die je bij de drogist kan krijgen.

Kakkerlakken dragers van bacteriën en schimmels: overbrengen op ons voedsel en dat van huisdieren verspreiden een onaangename geur sommige mensen vertonen allergische reacties aanpak : ontnemen van voedsel, vocht en beschutting ventileer goed zodat het droog en niet te warm wordt maak alles goed schoon bewaar etenswaren goed afgesloten kieren en naden eventueel dichten aanpak: steeds door professionele bestrijdingsfirma Kakkerlakken: Foto: is duitse kakkerlak. Een van de veel voorkomende hier. Aanpak: Cfr draaiboek: in de praktijk komt het zelfden of nooit voor dat er maar één of enkele kakkerlakken aanwezig zijn. Effectieve bestrijdingsmiddelen zijn ook enkel te koop voor erkende firma’s. Middelen die je gewoon in de winkel koopt als lokdozen en poders zijn niet krachtig genoeg. Bewoners kunnen wel zelf ervoor zorgen om hun woning ‘onaantrekkelijk’ te maken voor kakkerlakken Is het in een appartementsgebouw: alles in één keer aanpakken. Beestjes verspreiden zich snel en eitjes kleven aan schoenen en worden snel meegedragen.

Formaldehyde vooral in spaanplaten : nieuwe meubels, valse muur, vloeren ook in : gordijnen, latexverven, schoonmaakmiddelen sigaretten Maakt deel uit van de familie van de VOS – Vluchtige organische stoffen Effecten op de gezondheid ? Prikkeling van ogen en neus, hoofdpijn, pijnlijke keel, astma, concentratie-stoornissen, slaapstoornissen, mogelijk hoger risico voor bepaalde kankers Tips  Hier kan je eventueel wel even een verhaaltje ophalen van een of andere dossier van mensen die hoofdpijn en irritatie hadden en net een volledige nieuwe wandkast bijvoorbeeld of keuken in spaanderplaat hadden opgebouwd. Er zijn alternatieven voor spaanderplaten: formaldehydevrije platen / Natura span / Tilly Ook osb of multiplex is eigenlijk beter, daar zit er in verhouding minder lijm in tov hout. Hier kan je misschien ook iets vertellen over Vluchtige organische stoffen. Zaken als benzeen, tolueen, xyleen. Hierdoor kan je ook de vraag krijgen van schilderssyndroom (OPS), wat een neurologische aandoening is, en enkel voorkomt na langdurige blootstelling. ventileer !, rook niet in huis - gebruik geen spaanplaat bij warmtebron - verf of vernis spaanplaten - voorkeur voor volhout of spaanplaat met keurmerk - …

(Mee)roken Roken is de grootse bron van verontreiniging in de woning. Het roken van een sigaret, sigaar of pijp brengt allerlei schadelijke stoffen in de lucht, als teer, fijn stof, CO, … Niet alleen de roker komt in contact met al deze stoffen. Anderen in huis roken mee. Hier vooral niet teveel met de wijzende vinger. Gewoon aanhalen wat de feiten zijn. Ook onderzoek aanhalen van in antwerpen indertijd dat de woning waar gerookt werd alle andere metingen overschaduwde. Ook heel af en toe roken in de woning kan al van invloed zich op luchtwegen van baby’s en kinderen. Vervuiling van het binnenmilieu door roken kan ook effect hebben op de gezondheid van niet-rokers. Kinderen en baby’s zijn hiervoor extra gevoelig.

(Mee)roken De beste oplossing is stoppen met roken Dit is niet voor iedereen even makkelijk, vandaar enkele tips om anderen, en vooral kinderen uit de rook te houden. rook zoveel mogelijk buiten rook nooit met een kind op schoot frisse lucht is in de slaapkamer heel belangrijk, rook niet in de slaapkamer of kinderkamer verlucht extra als er binnen wordt gerookt rook niet in de auto of stap uit voor een rookpauze. In kleine ruimtes als een wagen hopen schadelijke stoffen zich heel snel op Hier dus weer niet wijzende vinger. Begrip voor de gewoonte dus, maar niet voor het feit dat er binnen wordt gerookt!

Binnenmilieubesluit “Besluit van de Vlaamse regering houdende maatregelen tot bestrijding van gezondheids-risico’s door verontreiniging van het binnenmilieu” (BS 19/10/2004) MMK krijgt informerende en voorlichtende taken omtrent gezondheidsrisico’s binnenmilieu MMK en afdeling Toezicht Volksgezondheid (ToVo) kunnen onderzoek instellen naar potentiële gezondheidsrisico’s in woningen / publiek toegankelijke gebouwen

Binnenmilieubesluit Private woningen (ook huur- en sociale woningen) - OCMW - gemeentebestuur - gemeentelijke huisvestingsambtenaar - gewestelijke ambtenaar - Vlaamse ambtenaren bevoegd vr. milieu - arts verpleegkundige maatschappelijk werker dus NIET bewoner zelf ! Publieke gebouwen - beheerder - iedere gebruiker

Binnenmilieubesluit Woningonderzoek aanvrager en bewoner ontvangen een verslag met de vaststellingen, saneringsmaatregelen en praktische tips huurder - verhuurder conflicten: huurdersbond, bemiddelaar vredegerecht,… geen advies om voorrang te krijgen op een (andere) sociale woning MMK’s voeren zelf geen metingen uit: ToVo (gratis) of op eigen kosten

Materialen Tentoonstellingsmateriaal - modelhuisjes gezond / ongezond - tentoonstellingsbanner - tentoonstelling Gezond Wonen Brochures en posters (G)een vuiltje aan de lucht - Draaiboek illegaal stoken - CO, een stille moordenaar in huis - De ventilatiemagneet Educatief materiaal - elektrokoffer - spel Gezondheidsstraat 13 Voor al deze materialen kan je terecht bij de Medisch Milieukundige bij het LOGO van je regio.

Info www.mmk.be/gezondwonen materialen informatie over verschillende binnenmilieufactoren die effect kunnen hebben op gezondheid van bewoners Alles kan je ook online vinden.

Laat een frisse wind door je klas waaien gezonde binnenlucht in de klas

gemotiveerde leerlingen IN DE KLAS benauwd warm, stoffig beslagen ramen geurtjes hoofdpijn suffe leerlingen ‘Lekker Fris’ gezond geen stof netjes opgeruimd gemotiveerde leerlingen SAMENGEVAT Wat is de reële klassituatie? Hier twee uitersten weergegeven. Afhankelijk het moment van de dag zal er ook wel een verschil zijn … Maar je kan in je klas aan de slag gaan om de linkse situatie zo lang mogelijk aan te houden …. En hiervoor geef ik het woord aan SARA

Geen vuiltje aan de lucht www.lekkerfris.be Lekker Fris : infocampagne Geen vuiltje aan de lucht campagne om het thema binnenmilieu & gezondheid op school op een concrete, praktische manier onder de aandacht te brengen in basisscholen POSTER in de klas FOLDER voor de leerkracht

Lekker Fris : projectmaterialen www.lekkerfris.be Lekker Fris : projectmaterialen

Lekker Fris : projectmaterialen www.lekkerfris.be Lekker Fris : projectmaterialen CO2- meter meet concentratie CO2 in de lucht goede indicator voor nood aan ventilatie in ruimten waar meerdere mensen samen zijn lichtjes: nood aan ventilatie zeer goede reacties tijdens pilootproject, belangrijk materiaal kan ook in andere klassen gebruikt uit te lenen bij Logo of eventueel gemeente / stad

Wat kan je als gemeente/stad doen ? structureel overleg, centraal meldpunt,… : uitwisseling en versterking (binnen gemeente/stad of over grenzen heen) (mee) organiseren van vormingen lokale actoren nieuwe (openbare) gebouwen / renovatie : gezonde materialen opnemen thema in ≠ beleidsplannen sensibilisatie ruime bevolking / kwetsbare groepen scholen ondersteunen in uitvoering Lekker Fris: aankoop één of meerdere CO2-meters coördinatie ongedierteplagen premies / subsidies / …

Vragen ?