Aanpak van overlast en verhuftering. Broken windows policing Dr. Bas van Stokkom (Centrum voor Ethiek, Radboud Universiteit Nijmegen) 17 mei 2006

A.Streetwise-beleid in Amsterdam B.Effectiviteit van broken windows policing C.Legitimiteit van broken windows policing

1. Streetwise: aanpak van kleine overtredingen door de politie vanaf korpschef Kuiper: strijd aanbinden tegen quasi-anarchistische omgangsvormen op straat door intensivering toezicht op straat en consequent bekeuren voor overtredingen. Terugwinnen van politieel gezag, o.a. door strikte aanhouding burgers voor belediging agent in functie. Zero tolerance? -Repressieve aanpak: alle agenten verplicht 2 / 3 bekeuringen per dag te schrijven; bekeuringen extra per jaar, waarvan staande houdingen.

2. Gevolgen Streetwise -grotere belasting politie (maar: ongeveer 1000 man extra sinds 1995) en OM (kantonstrafzaken / apv-vervolgingen: zaken in 2002) -verdubbeling aantal klachten ( ) (maar ook groei aantal potentiële conflictsituaties door scherpere handhaving)

3. Wat gaat er mis in de interactie politieagent – burger? -Het onderzoek: studie van pv’s aanhouding voor belediging mei en juni 2003; klachtenregistratie 2003; interviews met genomineerde agenten en met agenten die veel klachten kregen. - Motieven van aangehouden burgers: ‘belediging is mening geven’; ‘bekeuren is hinderen / bemoeizucht’; ‘agent is meerdere’. - Niet-professionele stijlen van bejegening: spiegelen (meegaan in emoties; straattaal) en forceren (machtsvertoon; niet aanspreekbaar). Problemen: veel agenten hebben belediging aan zichzelf te wijten; veel ‘triviale zaken’ escaleren.

B. Effectiviteit van broken windows policing 4. Politiegegevens korps A’dam - betere naleving: reductie milieudelicten / wildplassen; minder verkeersovertredingen en minder verkeersongevallen. - verinnerlijking of strategisch gedrag?

5. Broken windows onderzoek in de USA -aanpak disorder / incivilities leidt tot a. minder criminaliteit, b. minder angst en onveiligheidsgevoelens, c. stabiliteit in wijken en ‘normalisering’ van omgang op straat, en d. hermoralisering gemeentelijke professionals. - Geen herstel informele sociale controle. - ‘De politie kan het niet alleen’. Verbreding van broken windows beleid noodzakelijk (scholen; woningcorporaties).

C. Legitimiteit van broken windows policing 6. Het belang van de aanpak van overlast / wanordelijkheden - Burgers vragen om meer zichtbare politie. -Politiemonitor: welke problemen meest bedreigend? Drugsoverlast, dronkaards, hondepoep, etc.. Criminaliteit speelt ondergeschikte rol in belevingswereld burgers. -Frequentie van incivilities tasten voorspelbaarheid van sociale leven aan.

7. Eerste bezwaar: criminaliseren van onfatsoenlijk handelen? - Moralisme & fatsoensrakkerij versus actief burgerschap. Hoe ver reikt de autonomie van het (amorele) individu? - Passieve burgers: de overheid moet het gat vullen.

8. Tweede bezwaar: stigmatiseren van de kwetsbaren? - Fouilleren en verwijderen vergroten animositeit. Klachten over discriminatie, met name van Marokkanen. - Hoe etnische gemeenschappen niet laten vervreemden van veiligheidsbeleid?