Massacultuur: ENGAGEMENT

Gorilla girls De Guerrilla Girls Is een groep kunstenaars die met een masker van een gorilla op, aandacht vragen voor misstanden in de kunstwereld maar ook in de politiek. Als het geweten van de kunstwereld verspreidt de groep posters, circulaires en briefkaarten met kritische uitspraken en statistische gegevens over de beperkte deelname door vrouwen in het kunstbedrijf. Zonder daaraan bekendheid te ge- ven nemen ze zitting in tijdschriftredacties en museumdirecties. Afbeelding 1

Gorilla girls Op openingen en symposia verschijnen ze onverwacht, volgens de 'hit en run' methode waarbij de leden gorillamaskers dragen. Zij komen ook in het geweer tegen censuur, zoals in 1990 bij het verbod op de tentoonstelling van de inmid- dels overleden homoseksuele fotograaf Robert Mapplethorpe. Bekijk de poster van afbeelding 1. 1 Leg uit wat de boodschap van de poster is. Betrek hierbij zowel aspecten van de afbeelding op de poster als de tekst. De Gorilla-girls dragen altijd een gorillamasker tijdens hun acties, hun echte iden- titeit is onbekend. De Gorilla girls waren erg succesvol in het genereren van media-aandacht voor hun acties. Er is veel over geschreven en gepraat. 2 Beredeneer in hoeverre hun anonimiteit bijdraagt aan hun succes. 3 Verklaar de keuze voor de naam Gorilla-girls en het dragen van gorilla maskers.

“Ken Goody en Robert Sherman”, 1984 Robert Mapplethorpe: “Ken Goody en Robert Sherman”, 1984 Afb.2

De foto’s van Robert Mapplethorpe, waarin hoofdzakelijk homoseksuele mannen figureren riepen bij een groot publiek weerstanden op. De blik van de fotograaf op zijn onderwerp varieert van rauw tot zacht en teder. 4 welke sfeer spreekt uit afbeelding 2? Welke visie van de fotograaf op dit onder- werp kun je hieruit afleiden? De twee mannen van afbeelding 2 zijn een liefdespaar. 5 waaruit blijkt dat de twee mannen bij elkaar horen? Noem twee aspecten.

Benetton is een kledingmerk Benetton is een kledingmerk. In de jaren ‘80 werd dit merk wereldberoemd dank- zij de reclamecampagnes op billboards. Een voorbeeld van zo’n Benettonreclame Is afbeelding 3 hieronder. De persoon in bed heeft aids, de mensen er omheen zijn familie van de patient. De fotograaf refereert hier bewust aan beelden/verhalen die bijna alle mensen al kennen. 6 Aan welk beeld/verhaal refereert de fotograaf hier? Noem twee aspecten waar- uit de referentie blijkt. Critici van deze advertentie zeiden dat: ,,het persoonlijk leed van de patient misbruikt wordt door de commerciele bedoelingen van het kledingmerk. 7 Ben jij het met deze critici eens? Beargumenteer je antwoord. < afbeelding 3

Een recente advertentie van Benetton beeldde Paus Benedictus XVI kussend af met Imam Sheikh Ahmed el-Tayeb. Deze advertentie past daarmee in de traditie van het merk om het bewustzijn rond maatschappelijk gevoelige kwesties te verhogen. < afbeelding 4 8 Leg uit om welke maatschappelijke gevoeligheid het gaat op afbeelding 4. Het Vaticaan reageerde woedend op de advertentie van afbeelding 4 en beriep zich op het portretrecht van de paus om de advertentie te verbieden. Waarschijnlijk heeft het Vaticaan echter andere redenen om de foto te verbieden. 9 Bedenk twee andere redenen voor het Vaticaan om de foto van afb.4 te willen verbieden. Betrek actuele maatschappelijke kwesties bij je antwoord!

De Amerikaanse fotografe Nan Goldin maakte er vanaf de jaren ‘80 een gewoon- te van om haar dagelijks leven, met vrienden op polaroids vast te leggen. Ze werd later wereldberoemd met deze foto’s, waarop zijzelf te zien is een maand nadat ze door een vriendje in elkaar geslagenwas, of vrienden die de liefde bedrijven. Bekijk afbeelding 5, van Goldin zelf, een maand nadat ze in elkaar geslagen is. < afb.5 De manier van fotograferen en belichten versterkt het directe karakter van de foto. Leg dit uit aan de hand van twee aspecten van de vormgeving van afb.5.

De foto van afbeelding 6 heeft als titel “Gilles arm”. We zien de arm van een vriend van Nan Goldin. Deze vriend, Gilles, zou niet lang nadat de foto van afbeelding 6 is genomen overlijden aan aids. De foto van afb.6 heeft een minder direct karakter dan afb.5. 11 Leg uit waardoor dat komt. Betrek de voorstelling van afb.6 bij je antwoord. < afb.6

Op afbeelding 7 zie je het Marine Corps War Memorial uit 1954 in Arlington (VS). Dit monument is gewijd aan alle militairen die sinds 1775 sneuvelden in dienst van de Amerikaanse Marine. De bronzen beeldengroep is ontworpen door Felix de Weldon. Het Marine Corps War Memorial is erop gericht de toeschouwer te imponeren. 12 Leg voor zowel de voorstelling als de vormgeving uit hoe het beeld van afb.7 de toeschouwer imponeert. Afb.7 >

Het ontwerp van het Marine Corps War Memorial vana fb Het ontwerp van het Marine Corps War Memorial vana fb.7 is gebaseerd op de foto van afbeelding 8 (volgende slide) van de Amerikaanse fotograaf Joe Rosenthal. Te zien is de landingsoperatie van de Verenigde Staten op het Japanse eiland Iwo Jima ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Bekijk afb.7 en afb.8. De groepering van de soldaten in het ontwerp van de Weldon (afb.7 )wijkt af van de foto van Rosenthal. 13 Beschrijf waarin de groepering door De Weldon verschilt van de foto en geef aan welke symbolische betekenis het daardoor krijgt. Rosenthal won voor zijn foto de Pullitzer Prize, een prestigieuze prijs voor nieuwsfotografie. Al snel na de eerste publicatie (1945) ontstond er veel discussie over de authenticiteit van de foto, Rosenthal zou de foto van afb.8 geënsceneerd hebben. 14 Leg uit waarom het ensceneren van oorlogsfoto's veel discussie oproept.

Afb.8 >

Kienholz: “Portabel War Memorial Monument” Het draagbaar oorlogsmonument stelt de waanzin van de oorlog aan de kaak. Het gewone leven gaat z’n gangetje terwijl er altijd wel ergens een vreselijke oorlog wordt uitgevochten. Dit oorlogsmonument voorziet in de herdenking van al die oorlogen. Het is niet alleen verplaatsbaar, maar ook inwisselbaar voor toekomstige oorlogen. Nieuwe militaire conflicten kunnen als een wisseltrofee bijgeschreven worden. Een twijfelachtige eer voor het Amerikaanse buitenland- beleid. Afb.9

15 Leg uit hoe de titel Portable War Memorial van afb 15 Leg uit hoe de titel Portable War Memorial van afb. 9 een commentaar levert op het Arlington War Memorial van afbeelding 7. Betrek beide werken in je antwoord. Kienholz maakte het Portable War Memorial in 1968 toen de kritiek op de Ameri- kaanse betrokkenheid bij de oorlog in Vietnam steeds meer toenam. Kienholz zei dat hij de beschouwer een spiegel wil voorhouden om zo een beter begrip te kweken voor wat 'ons' (als cultuur) beweegt, motiveert. Ook zegt hij dat het kunstwerk gelezen kan worden als een boek: van links naar rechts. Op afbeelding 10 op de volgende slide zie je een verdeling van het Portable War Memorial in vier delen. In elk deel gebruikt Kienholz een of meer symbolen om zijn idee over te dragen.

Afb.10 > 1 2 3 4 Bekijk afbeelding 10 hierboven. Geef per deel aan welke symbolen Kienholz gebruikt en geef aan waar deze symbolen voor staan.

Marc Bijl: ”9/11 666 777”, 2010 Bijl maakte dit werk naar aanleiding van de gebeurtenissen op 11 september 2001. De titel van dit werk bevat symbolische ver- wijzingen. 17 Leg uit waar de cijfers 666 voor staan. 18 Leg ook uit waar de cijfers 777 naar verwijzen. 19 Op welke wijze is deze getalssymboliek terug te zien in het werk op afbeelding 11? Staan er naast de met zwarte epoxy overgoten, druipende beelden van Jezus en Maria – Bijl oude stijl: die twee zijn duidelijk uitgerangeerd Afb.11 >

Een guerrillakunstenaar wordt Bijl (40) genoemd Een guerrillakunstenaar wordt Bijl (40) genoemd. Zelf gebruikt hij graag de term kunstactivist. Sinds zijn afstuderen aan de Academie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch, in 1997, trok hij graffiti spuitend, stickers plakkend en leuzen kalkend door de stad. Rotterdam eerst, toen Berlijn, New York, en opnieuw Berlijn. Kapital = Krieg schreef hij met een eddingmarker op een spiegel in de toiletten van het Joanneum Landesmuseum in Graz. The world won’t listen op een gebouw naast de Frankfurter Kunstverein. Hij plaatste een betonnen swoosh midden op een door Nike gesponsord basketbalveld op Alexanderplatz, ‘zodat de spelers letterlijk zouden struikelen over hun sponsor’. In september 2002, een jaar na 9/11, spoot hij als een dief in de nacht het woord TERROR op de zuilen van het Fredericianum in Kassel, waar de volgende dag Documenta opende: ‘Binnen was niet één kunstwerk te zien dat verwees naar de terroristische aanslag in New York. Ongelooflijk toch? Ik vond dat ik de kunstwereld wakker moest schudden. Uit de uitspraak Kapital = Krieg spreekt Bijls politieke voorkeur. 20 Om welke politieke voorkeur gaat het? Leg je antwoord uit. Het is duidelijk dat Bijl met zijn kunst maatschappelijke en politieke thema’s en misstanden aan de kaak wil stellen. 21 Leg uit in hoerverre jij kunst hiervoor een geschikt medium vindt. Noem zowel een argument voor als een argument tegen.

Bijl zegt het zelf: ‘Ik weet niet meer wat goed is, en wat kwaad: een land binnenvallen omdat er olie in de grond zit, of jezelf opblazen omdat een ander niet in de juiste god gelooft? Ik kan geen positie meer kiezen. 22 Leg uit hoe uit het werk van afbeelding 11 de twijfel van Bijl spreekt.

Sarah Lucas: “au naturel”, 1994 Afb.12

Heeft kunst daadwerkelijk een geslacht Heeft kunst daadwerkelijk een geslacht? In Au Naturel zien we het geslacht verbeeld aan de hand van gewone voorwerpen, zonder schuld of schaamte. De observaties van Lucas zijn van elke lieflijkheid en intimiteit ontbloot. Ze zijn rauw, koud en onpersoonlijk. Niet bepaald de kwaliteiten die met kunst door vrouwen worden geassocieerd. Ze staan er eerder diametraal tegenover.
Het werk van kunstenaressen wordt vaak in de feminiene context beschouwd, of het daar nu over gaat of niet. Dat bevalt Lucas niet. Ze wil dat latere gene- raties het onderwerp vrouw zijn (als kunstenaar) als actueel onderwerp onbe- last achter zich kunnen laten. De kunst van Sarah Lucas wordt vaak als ‘feministisch’ bestempeld. 23 Wat houdt feminisme in? Welke feministische aspecten bevat het kunstwerk van afbeelding 12 volgens jou? 25 Waarom verzet Sarah Lucas zich tegen het ‘stempel’ feministische kunst?

Het werk van afbeelding 13 heeft de titel “chicken nickers” (kip-onderbroek). 26 Leg uit welke rol van de vrouw Sarah Lucas in dit werk aan de kaak stelt. Benoem tenminste twee aspecten van de voorstelling die je antwoord onder- steunen < afbeelding 13