Late gevolgen kindermishandeling De verborgen epidemie Late gevolgen kindermishandeling Centrum late Effecten Vroegkinderlijke chronische Traumatisering (CELEVT) Martijne Rensen Eigenaar Congres Krachtige kinderen in de Opvang Federatie Opvang 29 oktober 2012 1

Stelling 1: Ook als mishandeling door de gigantische inzet van alle betrokkenen ook ouders stopt is de blijvende schade voor gezondheid en maatschappelijk functioneren al aangericht.

Stelling 2: De gevolgen verdwijnen niet met het ouder worden. Ze nemen alleen maar toe. Dit kost de nederlandse maatschappij 2- 3 miljard per jaar.

Stelling 3: Traumafocused Psychotherapie is voor veel kinderen nodig. De kosten zijn relatief laag, de resultaten goed. Dit bespaart veel persoonlijk leed op latere leeftijd. En hoge maatschappelijke kosten.

Dit verhaal gaat vooral over cijfers van de late gevolgen van kindermishandeling op volwassen leeftijd Investeren in vroege behandeling : Wat je nu doet, verdien je later terug

Waarom cijfers? Schade aantoonbaar maken Maatschappelijke verantwoordelijkheid aangeven Economisch gewin mag niet overheersen bij persoonlijk leed dat velen is aangedaan.

Kindermishandeling en gezondheidsschade daarvan is vergelijkbaar met kanker (Putnam) Maar wat in behandeling van de gevolgen van kindermishandeling geinvesteerd wordt steekt heel erg schraal af

Na kindermishandeling = ziektelast 2 a 3 maal hoger dan bij veilig opgroeien Hoge maatschappelijke kosten (Felitti e.a.; walker e.a.; Tang e.a.; Zanari e.a.) Voor Nederland: 2 – 3 miljard per jaar (Rensen n.a.v. ACE studies)

Kosten voor : Psychiatrische behandeling Medische behandeling Arbeidsuitval / werkloosheid Alcohol en drugsverslaving Criminaliteit / justitie Dakloosheid Herkent u iets?

Maatschappelijk opvang 56.000 Opvang cijfers 2007 : Vrouwenopvang 16.000 Maatschappelijk opvang 56.000 Kinderen t.m 17 jaar 8000 Waarvan 1800 alleen Jongeren 18-22 jaar 7200

Clienten in Opvang: elkaar versterkend problemen: GEWELD EN MISHANDELING RELATIEPROBLEMEN FINANCIELE PROBLEMEN PSYCHISCHE PROBLEMEN VERSLAVING VERWAARLOZING MISHANDELING LET ACE onderzoek OP DE COMBINATIE Luistert naar Felitti e.a. en weet: u heeft veel te winnen, u heeft veel te doen in belangenbehartiging (w.o. financiering)

Vooral vroege seksuele traumatisering, emotionele verwaarlozing en meervoudige traumatisering dragen bij aan ernstiger problematiek (Langeland, van den Brink, Draijer; Briere e.a.) Hoe zwaarder en langer en hoe vroeger begonnen hoe ernstiger problemen en hoe lager levenskwaliteit

Veelheid problemen: verschillende levensgebieden Verdwijnen niet bij ouder worden Kosten nemen buitensporig toe bij niet adequate c.q. ontbreken behandeling Vroege traumafocused psychotherapie leidt tot significante afname kosten (Walker; Zanari) – KJTC 900 milj.

ACE Studies National centre for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Atlanta (Felitti, Anda e.a.) : 17.337 verzekerden Ook in Nederland: TNO 2010 Trimbos Nemesis (2007) Zie: www. Augeofoundation.nl – gratis college Felitti e.a.

ACE Studies National centre for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Atlanta (Felitti, Anda e.a.) : 17.337 verzekerden Ook in Nederland: TNO 2010 Trimbos Nemesis (2007) Zie: www. Augeofoundation.nl – gratis college Felitti e.a.

ACE Studies 1 bij ruim 17.300 personen: Mishandeling: Psychisch (ouders) 11 % Fysiek (ouders) 28 % Seksueel (ieder) 22 % Verwaarlozing : Emotioneel 15 % Fysiek 10 %

ACE Studies 2: Disfunctioneren thuissituatie: Alcohol / drugs 27 % Verlies ouder (onder 13) 23 % Depressie of psychische ziekte 17 % Geweld naar moeder 13 % Ouder in gevangenis 6 %

Adverse Childhood Experiences Score Number of categories (not events) is summed… ACE Score Prevalence 0 33% 1 25% 2 15% 3 10% 4 6% 5 or more 11%* Two out of three experienced at least one category of ACE. If any one ACE is present, there is an 87% chance at least one other category of ACE is present. * Women are 50% more likely than men to have a Score >5. 7

Childhood Experiences Underlie Chronic Depression Mental Health Childhood Experiences Underlie Chronic Depression Understanding that not every depressed person acknowledges that they are depressed, we’re probably understating the power of this relationship.

Childhood Experiences Underlie Suicide Attempts Mental Health Childhood Experiences Underlie Suicide Attempts 4+ 3 At ACE Score 6 and higher, there is a 30 - 51 fold increase in the likelihood of later suicide attempts. These are extraordinary numbers. Epidemiologists at the CDC tell me they are likely to see numbers of this magnitude once in a career. 2 1

ACE Score and Hallucinations Mental Health ACE Score and Hallucinations Abused Alcohol or Drugs Ever Hallucinated* (%) Here is another measure of psychological outcomes: the making of madness. It would appear that psychosis has also deep roots, often extending back into childhood. ACE Score *Adjusted for age, sex, race, and education.

Adverse Childhood Experiences vs. Smoking as an Adult Health Risks Adverse Childhood Experiences vs. Smoking as an Adult % This is the experience in San Diego, where public health pressure against smoking is unusually strong and intrusive. Yet, it is noteworthy how, in spite of major public health pressure against smoking, there has been no net decrease in the past 13 years. Could it be that something is being missed? Is smoking the core problem or the marker for something deeper? The psychoactive benefits of nicotine are profound in terms of anti-anxiety, anti-depressant, anger-suppressant, and appetite-suppressant activity. Even though the Indians knew nothing about nicotinic and muscarinic receptors in the CNS, they did know to smoke tobacco leaves and not oak leaves in a peace pipe. Does any of this matter, or do we blame it all on Marlboro billboards? p< .001

Childhood Experiences vs. Adult Alcoholism Health Risks Childhood Experiences vs. Adult Alcoholism 4+ 3 2 This is self-acknpwledged alcoholism. Would we accept as an explanation that someone is an alcoholic because there is a liquor store in the neighborhood? Yet, we accept McDonalds as the explanation for childhood obesity, and drug dealers as the explanation for drug use. 1

ACE Score vs Injection Drug Use Health Risks ACE Score vs Injection Drug Use ACE Score 6 becomes an exponential change to 46-fold increase, 4,600% increase. p<0.001

Childhood Experiences Underlie Later Being Raped Well-being 4+ 3 2 This was a real surprise. What are the linking mechanisms that make this a reality? 1

ACE Score and Indicators of Impaired Worker Performance Social function ACE Score and Indicators of Impaired Worker Performance 5 10 15 20 25 1 2 3 4 or more ACE Score Impaired Performance (%) Prevalence of Here’s how this plays out in the workplace, decades later. Absenteeism Serious Serious ( > 2 days/month) Financial Problems Performing job Problems

The ACE Score and the Prevalence of Liver Disease (Hepatitis/Jaundice) Biomedical Disease The ACE Score and the Prevalence of Liver Disease (Hepatitis/Jaundice) Percent (%) The relationship to biomedical disease makes sense, once one routinely looks back in time. AACE CE Score ACE Score

ACE Score vs. COPD Biomedical Disease 0 1 2 3 4 But not everyone with COPD is a smoker or asthmatic. How does that subset originate? 0 1 2 3 4

ACEs Increase Likelihood of Heart Disease* • Emotional abuse 1.7x Physical abuse 1.5x Sexual abuse 1.4x Domestic violence Mental illness Substance abuse 1.3x Household criminal 1.7x Emotional neglect Physical neglect * After correction for age, race, education, and conventional risk factors like smoking and diabetes. Circulation , Sept 2004 . Biomedical disease Since the Framingham Study, we all think of risk factors when it comes to coronary disease. But conventional risk factors don’t explain 15% of cases. What causes THEM? It recent years, it has become evident that with major chronic stress there comes hypercortisolemia, and sometimes dysregulation of the Hypothalamic-Pituitary-Adrenal axis with the release of pro-inflammatory chemicals that cause organ scarring as the result of the small vessel inflmammation they induce. THIS appears to be the issue in a minority of cases of coronary and pulmonary disease.

Notice how far downstream we enter the picture - after disease has occurred. And yet, what we are discussing now enables us not only to identify risk factors - but to identify the DETERMINANTS of risk factors.

What are conventionally viewed as Public Health problems are often personal solutions to long-concealed adverse childhood experiences. “It’s hard to give up something that almost works.” A Public Health Paradox This realization was slow in developing, but its implications are huge in terms of why so many public health problems are so difficult to approach.

Return on investement Felitti: op basis deze gegevens vaak preventie en vroegsignalering. Maar juist psychotherapie is dringend nodig Arianne Struik: Slapende honden? Wakker maken! Gezondheidsraad onderzoek behandeling na KM: nog veel te verbeteren (2011)

Return on investment Artikel Reformatorisch dagblad 2007 (Rensen): Een interdepertementaal onderzoek is dringen nodig Een overheid die hier niet in investeert heeft oogkleppen op en zorgt niet goed voor haar burgers

Return on investment Investeren in multidisciplinaire traumafocused psychotherapie getraumatiseerde kinderen Idem voor de ouders Er zijn goede behandelingen voorhanden Kennis vergroten: opleiden, trainen Behandelmogelijkheden vergroten Organisatie en samenwerking verbeteren Innoveren!

Verdere informatie www.CELEVT.nl (binnenkort) www.sympopna.nl (congres) www.acestudy.org (Felitti e.a.) www.thenextpage.nl (free colleges)

Dank voor de aandacht en Succes! Tot slot Dank voor de aandacht en Succes!

Dank voor de aandacht en Succes!