Een project in het kader van de Rotterdamse Aanpak Luchtkwaliteit

Samen Duurzaam Wat vind jij duurzaam? Korte discussie Vraag aan de deelnemers wat zij duurzaam vinden.

Duurzaamheid Als je ‘duurzaam’ opzoekt in het woordenboek, staat daar o.a. ‘lang durend’. Duurzame ontwikkeling betekent: “de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.” De duurzaamheid van een ding zegt dus iets over hoe lang het meegaat, over de levensduur. Een product is duurzaam als het langer meegaat dan je normaal gesproken zou verwachten. Als een lamp duurzaam is, dan betekent dat dat die lamp (veel) langer goed blijft werken dan een gemiddelde lamp. We spreken van een duurzame ontwikkeling als de handelingen of producten die we nu doen of maken toekomstige generaties niet schaden: De definitie werd voor het eerst gebruikt in het ‘Brundtland rapport van de Verenigde Naties uit 1987. Het rapport is ook wel bekend onder de naam ‘Our common future’ maar verwijst naar de naam van de voorzitster en Noorse premier Gro Harlem Brundtland.

Duurzaamheid de drie “P’s” nu & later hier & daar Om te beoordelen of een product of dienst duurzaam is, wordt gekeken naar een aantal punten: de drie “P’s” nu & later hier & daar

De drie P’s Ten eerste zijn er de drie “P’s”. People (mensen), Planet (planeet), Profit (winst).

De drie P’s / people people 1. Bij ‘People’ gaat het over de sociale kant: Hoe wordt er met mensen omgaan om het product of de dienst te leveren en zijn er mensen die daar onder lijden? Het sociale aspect van duurzaamheid heeft veel te maken met mensenrechten en een eerlijke verdeling van welvaart over de wereld. Fair Trade organisaties, zoals Max Havelaar en de Fair Trade Shop, zijn heel bewust bezig met het sociale aspect van duurzaamheid. Zij zorgen er bijvoorbeeld voor dat de koffieboeren en andere werknemers in de landen waar hun producten gemaakt worden, goed worden behandeld en een fatsoenlijk loon krijgen. people Mensenrechten en eerlijke verdeling van welvaart

De drie P’s / planet planet 2. Het ‘Planet’ aspect van de drie P’s gaat over de natuur en het milieu, en over hoe we daar gebruik van maken. Je kunt dan denken aan grondstoffen zoals fossiele brandstoffen en hout, maar ook aan zaken als het klimaat en de luchtkwaliteit. Want als wij door onze acties nu het klimaat en de luchtkwaliteit zo veranderen, dat de kinderen van onze kinderen niet meer zonder problemen op aarde kunnen leven, dan waren onze acties zeker niet duurzaam. Hoe maken we gebruik van natuur en milieu

De drie P’s / profit profit 3. Bij’ Profit’ gaat het om economische groei en welvaart:het winst aspect. Het gaat hierbij om winst die rekening houdt met mensen en milieu. profit Economische groei en welvaart het winst aspect

Hier & daar Keuzes die je hier in Nederland maakt Naast de drie P’s wordt er bij duurzaamheid ook gesproken over hier & daar. Keuzes die je hier in Nederland maakt hebben soms ergens anders op de wereld gevolgen. Wanneer je een hardhouten tafel koopt wordt daar tropisch regenwoud voor gekapt. Uiteindelijk zal de bevolking daar geen bos meer hebben. Het betekent minder planten- en diersoorten. Omdat veel mensen hier hardhouten meubels willen wordt het oerwoud van Borneo gekapt. Maar daardoor wordt de leefomgeving van de orang-oetans en de Aziatische olifant steeds kleiner. Een ander voorbeeld: Een spijkerbroek die je hier koopt is vaak in een ander land gemaakt. De mensen die de spijkerbroek in elkaar moeten zetten krijgen vaak maar een heel laag loon. Soms moeten ze ook ’s nachts doorwerken. De people kant is dus niet goed geregeld. Keuzes die je hier in Nederland maakt hebben soms ergens anders op de wereld gevolgen.

Nu & later Keuzes die je nu maakt Een keus die je nu maakt kan ook in de toekomst gevolgen hebben. Als je op vakantie gaat kun je kiezen voor een vliegreis. Het is dan wel zo dat de broeikasgassen die het vliegtuig uitscheidt later gevolgen kunnen hebben. De broeikasgassen zorgen later mogelijk voor klimaatverandering. Keuzes die je nu maakt Kunnen ook in de toekomst gevolgen hebben

Niet Duurzaam (normale) katoen scoort slecht op de punten People en Planet Katoen Een voorbeeld van een product dat vaak helemaal niet duurzaam is, is (normale) katoen. De normale katoenproductie scoort heel slecht op de punten People en Planet. De arbeidsomstandigheden in de katoenindustrie zijn erg slecht: de boeren die katoen verbouwen, werken met dure en giftige bestrijdingmiddelen, maar verdienen daar nauwelijks aan. De werknemers in kledingfabrieken moeten zo’n 70 uur per week werken, mogen soms niet eens naar de wc en verdienen ook heel weinig. Bovendien is de normale katoenproductie slecht voor het milieu: het water in gebieden waar katoen verbouwd wordt, en waar ze er kleding van maken is vaak heel erg vervuild. De katoenboeren gebruiken giftige bestrijdingmiddelen en (kunst)mest, waardoor het water vervuild. En als de katoen geverfd wordt, dan maken de fabrieken het afvalwater vaak niet schoon en loopt dat water direct de rivier in, nog vol met (giftige) kleurstoffen. Verderop gebruiken andere mensen dat water weer om te baden en kleding te wassen.

Mondiale Voetafdruk Hoe duurzaam je leeft kun je zien aan je mondiale voetafdruk Je mondiale voetafdruk Alles wat je doet en gebruikt kost ruimte: ruimte om voedsel te verbouwen, ruimte voor wegen om dat voedsel naar jou toe te brengen, ruimte om te wonen, ruimte om energie te produceren. De totale ruimte die jij gebruikt wordt uitgedrukt in de grootte van je ‘voetafdruk’, de afdruk die jouw manier van leven achterlaat op de aarde. Met het berekenen van je mondiale (of ecologische) voetafdruk kun je zien hoe duurzaam je bezig bent. Hoe groot is jou mondiale voetafdruk? Doe de test op www.voetenbank.nl of deel de test op papier uit Samen Duurzaam betekent dat iedereen een steentje kan bijdragen aan een duurzamer gedrag een een duurzame(re) wereld. De één doet dat door minder of duurzame kleren te kopen, de ander door te reizen met de trein ipv het vliegtuig, de ander door mee te helpen duurzame projecten op poten te krijgen etc. Samen duurzaam betekent niet dat je van alles minder mag, maar wel soms anders of op een duurzamere manier. Wat zou je zelf niet minder willen doen maar wel duurzamer kunnen doen?

Hoe groot is jouw mondiale voetafdruk? Doe de test op www.voetenbank.nl Hoe groot is jouw mondiale voetafdruk? Doe de test op www.voetenbank.nl of deel de test op papier uit

Mondiale Voetafdruk Samen duurzaam betekent niet dat je van alles minder mag, maar wel soms anders of op een duurzamere manier. Samen Duurzaam betekent dat iedereen een steentje kan bijdragen aan een duurzamer gedrag een een duurzame(re) wereld. De één doet dat door minder of duurzame kleren te kopen, de ander door te reizen met de trein ipv het vliegtuig, de ander door mee te helpen duurzame projecten op poten te krijgen etc. Samen duurzaam betekent niet dat je van alles minder mag, maar wel soms anders of op een duurzamere manier. Wat zou je zelf niet minder willen doen maar wel duurzamer kunnen doen?

Mondiale Voetafdruk Als we de wereld qua ruimte eerlijk verdelen zou elke wereldburger (ervan uitgegaan van 6 miljard mensen) maar 2 ha.(hectare) mogen gebruiken. Indiër: 0,8 ha Eerlijk: 1,8 ha Nederlander: 4,4 ha Amerikaan: 9,6 ha Hoe duurzaam je leeft, kun je onder andere zien door je ‘mondiale voetafdruk’ uit te rekenen. Dit is een manier om te laten zien hoeveel ruimte jij inneemt op aarde. Let wel op dat de gegevens kunnen veranderen. De Indiër kan met de snel groeiende welvaart in het land meer ha gaan gebruiken en hopelijk gaan wij als Europeanen en Amerikanen ons duurzamer gedragen. Als we op de aarde allemaal als Nederlander zouden leven zouden we twee aardbollen nodig hebben voor al de dingen die we doen en kopen.

Mondiale Voetafdruk Samen duurzaam betekent niet dat je van alles minder mag, maar wel soms anders of op een duurzamere manier. Hoe duurzaam je leeft, kun je onder andere zien door je ‘mondiale voetafdruk’ uit te rekenen. Dit is een manier om te laten zien hoeveel ruimte jij inneemt op aarde. Let wel op dat de gegevens kunnen veranderen. De Indiër kan met de snel groeiende welvaart in het land meer ha gaan gebruiken en hopelijk gaan wij als Europeanen en Amerikanen ons duurzamer gedragen.

Mondiale voetafdruk Wist je dat? Door in plaats van vlees vegetarisch te eten veel ruimte kunt besparen op de aarde…. Wist je dat? Het houden van dieren voor vlees en zuivel neemt veel ruimte in op de aarde en kost veel energie. Voor 1 kilo vlees moet er 2 tot 5 kilo plantaardig voedsel worden verbouwd als voedsel voor de dieren. Dat plantaardige voedsel had ook gelijk gebruikt kunnen worden als voedsel voor mensen, waarmee je veel energie en ruimte kunt besparen. Bij elke vraag van de voetafdruk kun je vaak een alternatief kiezen dat minder ruimte en energie kost. Zo kun je kiezen voor groenten uit Nederland in plaats van groenten uit Indonesië die met het vliegtuig hiernaartoe gevlogen worden. Wij halen onze energie uit ons voedsel. Maar we stoppen er nog veel meer energie in. Het telen van een gewas kost vaak heel wat energie, dat geldt ook voor het transport en de verwerking van de producten.

Mondiale voetafdruk Wist je dat? Je door seizoensgroenten en streekproducten te kopen ook je mondiale voetafdruk kunt verkleinen… Tips minder energiegebruik Eet voedsel afkomstig uit Nederland of landen in de buurt. Kies groente en fruit van het seizoen, die niet in verwarmde kassen zijn geproduceerd. Koop niet meer dan u nodig heeft en gooi geen voedsel weg.

‘probeer in plaats van minder slecht, goed te zijn’ C2C Cradle to Cradle ‘probeer in plaats van minder slecht, goed te zijn’

C2C Cradle to Cradle of van Wieg tot Wieg ‘Cradle to Cradle (C2C)’ is duurzaamheid. Letterlijk vertaald is het van “Wieg tot Wieg’. Deze filosofie en ontwerpstroming zorgt dat de grondstoffen die gebruikt worden, voor elk product dat op de markt komt, niet verloren gaan. Nu is het vaak zo dat veel producten eindigen in de verbrandingsoven. Dan spreek je niet van het ‘Wieg tot Wieg’ maar van het ‘Wieg tot Graf” principe. De grondstoffen gaan dan namelijk wel verloren. Bij C2C kun je bijvoorbeeld denken aan een T-shirt dat biologisch afbreekbaar is. Wanneer je het T-shirt in het bos achter zou laten, wordt het volledig afgebroken en opgenomen in de grond. Afval wordt op die manier opnieuw voedsel voor de aarde. Cradle to Cradle of van Wieg tot Wieg ‘probeer in plaats van minder slecht, goed te zijn’

C2C ‘probeer in plaats van minder slecht, goed te zijn’ C2C is duurzaam ontwerpen en zorgen dat grondstoffen niet verloren gaan C2C is geen recycling ‘Er zijn een aantal bekende C2C producten: zoals de bureaustoel van Herman Miller, Nike schoenen, Biologisch afbreekbare T-shirts etc. Er komen steeds meer producten bij. C2C is iets ander dan recyclen. Stel je hebt een bureaustoel die kun je als je die niet meer nodig hebt 2e hands aanbieden aan iemand anders. Je kunt de stoel ook uit elkaar halen en de onderdelen hergebruiken. Maar uiteindelijk zullen de materialen aan kwaliteit verliezen en zal de bureaustoel toch in de verbrandingsoven belanden. Bij een C2C bureaustoel, kun je de onderdelen eindeloos hergebruiken en dienen de stoffen waar de stoel van gemaakt wordt als voedsel voor iets anders. Bij het C2C principe is er geen afval meer. Het gaat er niet om dat je minder producten moet kopen of minder slechte maar dat er onschadelijke producten worden ontworpen en gekocht.

C2C Biologische Kringloop Technische kringloop Wanneer afval voedsel moet worden kun je producten maken die geheel biologisch afbreekbaar zijn of je kunt werken aan een goede technische kringloop van het product.   Nog even over het biologisch afbreekbare T-shirt: de grondstoffen die voor het product gebruikt werden, kunnen weer terug naar de natuur. Het betekent ook dat de verf die gebruikt is voor de opdruk van het T-shirt ook niet schadelijk mag zijn voor het milieu Naast de biologische kringloop gaat het bij C2C om een technische kringloop. Zo kunnen de onderdelen een C2C sportschoen van het merk Nike weer gebruikt worden voor nieuwe sportschoenen of een ander product. Om een C2C product te ontwerpen moet je als ontwerper heel goed weten welke stoffen weer her te gebruiken zijn en waarvoor. Je werkt dan aan een technische kringloop van stoffen.

Heel veel kan duurzamer Organisaties Heel veel kan duurzamer Duurzame mobiliteit We verplaatsten ons dagelijks, van hot naar her en weer terug. Soms gaan we wat verder op reis voor een vakantie. Auto’s, vrachtwagens, brommers, schepen en vliegtuigen zorgen voor luchtvervuiling en stoten broeikasgassen uit zoals koolstofdioxide (CO2). De huidige motorbrandstoffen zoals benzine en diesel en kerosine voor vliegtuigen zorgen echter voor een hoge uitstoot van CO2. Een toename van CO2 zorgt voor het versterkte broeikaseffect en heeft klimaatverandering tot gevolg. Er zijn verschillende manieren om de CO2 terug te dringen: - Door bijvoorbeeld minder met de auto te gaan en vaker met de fiets. Gebruik van duurzamere brandstoffen (waterstof, biodiesel) Gebruik duurzame energie (opwekking elektriciteit met bijv windmolens, zonnecellen en opslag in accu’s, of auto’s op zonnecellen) Duurzame energie is energie die nooit opraakt. Door duurzame energie te gebruiken komt de energievoorziening van toekomstige generaties niet in gevaar. Je kunt zelf zuinig omgaan met de fossiele brandstoffen door energie te besparen. Je zorgt dan ook dat er minder CO2 wordt uitgestoten. In je eigen huis zijn er veel mogelijkheden om energie te besparen. Je kunt de verwarming een graadje lager zetten, minder lang (warm) douchen, de wasmachine pas aanzetten al die vol is. Het bespaart allemaal energie. Duurzaam bouwen Ook zelf in je woning kun je veel duurzamer maken zie www.milieucentraal.nl Duurzame ModeDe spijkerbroek die in 1873 door Levi Strauss is ontworpen, was voor die tijd en lange tijd daarna eigenlijk best duurzaam. Hij ging door de sterke stof veel langer mee dan andere broeken. Nu weten we dat de productie van katoen veel schade aan het milieu geeft en dat de werknemers lang en hard moeten werken voor weinig geld. Er bestaan inmiddels spijkerbroeken van biologische katoen, zoals van het merk Kuyichi. Bij de productie hiervan zijn geen chemicaliën gebruikt en zijn de werkomstandigheden veel beter. Er komen steeds meer merken en winkels die duurzame kleding verkopen. Eten Voor biologisch geproduceerd voedsel bestaat er bijvoorbeeld het EKO-keurmerk en het Demeter keurmerk. Dat wil zeggen dat het product voldoet aan de Europese wettelijk gestelde normen voor ecologische producten en productiemethoden. Het EKO-keurmerk moet onder meer garanderen dat er geen kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt. Energie (duurzame energie) Verkeer (duurzame mobiliteit) en….

Heel veel kan duurzamer Organisaties Heel veel kan duurzamer Wonen (duurzaam bouwen) Kleding (duurzame mode) Eten (biologisch) en…. Duurzaam bouwen Ook zelf in je woning kun je veel duurzamer maken zie www.milieucentraal.nl Duurzame Mode De spijkerbroek die in 1873 door Levi Strauss is ontworpen, was voor die tijd en lange tijd daarna eigenlijk best duurzaam. Hij ging door de sterke stof veel langer mee dan andere broeken. Nu weten we dat de productie van katoen veel schade aan het milieu geeft en dat de werknemers lang en hard moeten werken voor weinig geld. Er bestaan inmiddels spijkerbroeken van biologische katoen, zoals van het merk Kuyichi. Bij de productie hiervan zijn geen chemicaliën gebruikt en zijn de werkomstandigheden veel beter. Er komen steeds meer merken en winkels die duurzame kleding verkopen. Eten Voor biologisch geproduceerd voedsel bestaat er bijvoorbeeld het EKO-keurmerk en het Demeter keurmerk. Dat wil zeggen dat het product voldoet aan de Europese wettelijk gestelde normen voor ecologische producten en productiemethoden. Het EKO-keurmerk moet onder meer garanderen dat er geen kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt.

Organisaties als je danst energie opwekken in de Duurzame Disco Je eigen voeten kunnen in ‘Watt’, een dance- en poppodium in Rotterdam, als je danst energie opwekken. Dit is een staaltje moderne duurzame technologie. De vloer bestaat uit vierkante blokken die als je danst een klein beetje op en neer bewegen. Die beweging wordt omgezet in elektriciteit. Hoe harder je danst hoe meer energie wordt opgewekt. De opgewekte elektriciteit wordt onder ander ingezet om de ruimte te verlichten met LED lampen. Een energiemeter laat zien hoeveel energie de bezoekers opwekkenen met elkaar.

Duurzame inzet/innovatie Er is zoveel mogelijk… Het Rijk Gemeenten Organisaties Individuen… Het kabinet wil graag dat we in ons doen en laten vaker duurzaam gedrag vertonen. Ze vraagt maatschappelijke organisaties om dit gedrag te stimuleren. Het kabinet stimuleert ook koplopers. Sommige bedrijven, wetenschappelijke instellingen komen met goede nieuwe ideeën voor meer duurzame toepassingen. De overheid kan het goede voorbeeld geven aan mensen door duurzame beslissingen te nemen in alles wat ze doet. De Nederlandse overheid (het rijk, de provincies en alle gemeenten) heeft afgesproken dat zij in 2010 voor 75-100% duurzaam wil inkopen. Dat betekent dat bijvoorbeeld gemeenten LED lampen kopen voor de stoplichten en lantaarnpalen binnen de gemeente, Max Havelaar koffie schenken in de kantine, groene stroom inkopen voor hun gebouwen, en duurzame bedrijfskleding aanschaffen voor de medewerkers van bijvoorbeeld groenbeheer. Er zijn steeds meer steden die zich inzetten voor meer duurzaamheid. Ook Rotterdam is zo’n stad. Rotterdam krijgt bijvoorbeeld een duurzaamheidinstituut. De Rotterdam Climate Campus gaat zich inzetten voor nieuwe duurzame technieken op het gebied van watermanagement en schone energie. Rotterdam heeft ook een duurzame dansvloer. Door te dansen maakt de vloer energie. De Nederlandse overheid heeft afgesproken dat zij in 2010 voor 75-100% duurzaam wil inkopen

En wat doe jij aan duurzaamheid? Tips Koop duurzame producten (Eko, Fairtrade, FSC-keurmerk) Koop producten die eerlijk geproduceerd zijn Koop producten die afbreekbaar zijn of hergebruikt kunnen worden Recycle je afval Ga zuinig om met energie en water Zet je spaargeld op een duurzame bank (ASN, Triodos) Ga lekker dansen op de duurzame dansvloer in Rotterdam!!!!!!!! Een product is duurzaam als het langer meegaat dan je normaal gesproken zou verwachten.

En wat doe jij aan duurzaamheid? Kijk eens op: www.allesduurzaam.nl www.debeterewereld.nl www.schonekleren.nl www.watt-rotterdam.nl

Bedankt voor jullie aandacht! Bedankt voor je aandacht!