Impact van EU-regelgeving op de Nederlandse ruimtelijk- ordeningspraktijk Vijf voorbeelden van gebiedsontwikkeling Wil Zonneveld Jan Jacob Trip Bas Waterhout Onderzoeksinstituut OTB

Onderwerpen 1.Vraagstelling 2.EU regelgeving 3.Onderzoeksresultaten Inhoudelijke bevindingen Beleidsaanbevelingen Onderzoeksaanbevelingen

Vraagstelling: Is het Europese sectorbeleid al of niet ondersteunend voor wat betreft het nationaal ruimtelijk gebiedsgericht beleid en op welke wijze werkt Europees sectorbeleid in op dit beleid? Sectorbeleid = regelgeving VROM-onderzoek; toezeggingen minister parlement Casussen: A2 Maastricht; IJburg; Loosdrecht; IJsseldelta Zuid; Leidsche Rijn Vraagstelling

EU regelgeving  Richtlijnen en verordeningen + uiteraard EG-Verdrag  Richtlijnen:  Omzetten in nationale regelgeving  De juridische ‘hoe’-vraag mag lidstaat zelf beantwoorden  Het resultaat is hard en ‘onontkoombaar’  ‘Hoe’-route in zin van beleidsproces ook hard

EU regelgeving  Vogelrichtlijn (1979)  Habitatrichtlijn (1992)  Luchtkwaliteitsrichtlijnen  Kaderrichtlijn Water  Grondwaterrichtlijnen  Nitraatrichtlijn  Hoogwaterrichtlijn  Zwemwaterrichtlijn; Richtlijn Omgevingslawaai;  Meta-regelgeving (‘hoe’ i.p.v. ‘wat’): aanbestedingsrecht + M.e.r-richtlijnen

Bevindingen Centrale onderzoeksvraag: Is het Europese sectorbeleid al of niet ondersteunend voor wat betreft het nationaal ruimtelijk ge- biedsgericht beleid en op welke wijze werkt Europese sectorbeleid in op dit beleid?  Invloed van Europees sectorbeleid (EU-regelgeving), inhoudelijk minder groot dan de gevolgen in termen van hoe beleidsprocessen verlopen

Bevindingen EU als ‘planactor’:  EU heeft d.m.v. richtlijnen directe invloed op ruimtelijke ordening  Richtlijnen leggen resultaatverplichtingen op  Europese Commissie + Hof van Justitie zien op correcte implementatie toe  Implementatieplicht harder dan NL Wro kent

Bevindingen Naar een andere ruimtelijke planning:  Europese regelgeving versterkt, mede door de vertaling in Nederlandse wetgeving en jurisprudentie, de trend van een steeds meer gedetailleerde en technische ruimtelijke planning  Betekenis procedurele, inhoudelijke & juridische kennis groter  Kans op juridische bezwaren significant groter  Onzekerheid als gevolg van EU-regelgeving, in combinatie met omzetting en implementatie:  risicomijding (uitvergroting van aspecten)

Bevindingen Stapeling:  In praktijk nauwelijks sprake van onderlinge tegenstrijdigheid, wel:  Onlogische hiërarchie KRW en VHR  Verplichtingen EU richtlijnen kunnen botsen op r.o. procedures  Combinatie van meerdere/vele richtlijnen in gebiedsontwikkeling: onzekerheid + achter feiten hollen

Bevindingen Impact:  Afwegingsdoelstelling r.o. sterk beïnvloed: Europese richtlijnen versterken sectorale uitgangspunten en daarmee achterliggende beleidssectoren

Bevindingen Waardering:  Resultaatverplichtingen EU richtlijnen kunnen leiden tot inhoudelijk betere plannen (wel afhankelijk van perspectief!)  Receptie in praktijk mild; wel: 1) stapel werk; 2) soms ontevredenheid over juridische omzetting EU-richtlijn Kennis:  Kennis over EU-regelgeving en implicaties voor beleidspraktijk: aanbod onnodig gefragmenteerd

Beleidsaanbevelingen  In rapport onderscheid: adressant, acties, effecten  Zet helpdesk/kennisportaal op over gebiedsontwikkeling en EU richtlijnen  Inrichting overheidsorganisatie: organisatorisch leren over EU richtlijnen waarborgen  Implementatie EU-richtlijnen in NL regelgeving:  Kort traject  Transparant  Betrek decentrale overheden

Beleidsaanbevelingen  Communiceer ervaringen met implementatie en werking richtlijnen richting Brussel  Ontwikkel bestuurlijke lus bij afkeuring plannen & besluiten door RvS in geval van tekortkomingen onderzoek (vgl. VROMraad rapport ‘Brussels lof’)  Voorkom eindeloze loop (IJburg?)

Onderzoeksaanbevelingen  Internationaal vergelijkend onderzoek naar implementatie + impact ruimtelijke relevante EU richtlijnen (via ESPON)  Toepassing VHR, inclusief relatie met KRW  Discussie/onderzoek over afwegingen Raad van State en andere ‘toetsers’:  ‘toetsers’ een plek in planprocessen geven?  Afweging en werkwijze (gesloten) RvS tegen licht houden: perceptie van wat onderzoek vermag te bewijzen reëel?

Downloaden! zoeksleutel site: Impact EU-regelgeving