Werkconferentie APC project ‘APC curriculum Huisartsopleidingen en vertaling naar APC onderwijs’ 15 juni 2012 Projectgroep Communicatie

1. Welkom Allen! 1. Welkom en introduceren projectgroep fase 2 2. Doelen en ontwikkeling APC project fase 1 3. Onderwijsproducten fase 1 4. Doorstart APC project fase 2 5. Doelen en programma

Bedankt! Kees van der Post en Blanca Smit verlaten de projectgroep na fase 1! Bedankt voor alle hulp en welkom aan …

Welkom! Patrick Dielissen en Mirjam Nijveldt, zij zullen de projectgroep versterken in fase 2! De projectgroep is nu als volgt samengesteld …

Projectgroep Communicatie fase 2 Angelique Timmerman (UM) - gedragswetenschapper, projectleider APC project Geurt Essers (LUMC) - gedragswetenschapper, promovendus contextspecifieke communicatie (huisartsopleiding UMC St. Radboud) Chris Rietmeijer (VU) - huisarts, onderwijsontwikkelaar en teamleider Patrick Dielissen (UMC St. Radboud) – huisarts, onderwijsontwikelaar, docent Mirjam Nijveldt (Huisartsopleiding Nederland) – onderwijskundige, betrokken bij Scholingsplan voor Huisartsopleiders, Landelijk Opleidingsplan, KBA ontwikkeling

2. Doel en ontwikkeling fase 1 Ontwikkeling landelijk APC curriculum met de volgende uitgangspunten (doel APC project): 1. Complexe beroepssituaties, toenemende integratie van medische vakinhoud en APC (contextspecificiteit) 2. Vormgeving volgens het ‘geleidelijkheidprincipe’ over de 3 jaren (opklimmende moeilijkheidsgraad) 3. Integratie opleidingsdriehoek, dezelfde taal ‘spreken’ 4. Toenemende congruentie doelen, inhoud en toetsing

Werkwijze APC project fase 1 Projectgroep heeft aan APC onderwijsontwikkeling gewerkt door voortgang te toetsen aan de onderwijspraktijk middels 2-3 werkconferenties per jaar Werkconferenties zijn gericht op informeren, uitwisselen en werken aan APC onderwijsontwikkeling met docenten, aios en huisartsopleiders Dank voor jullie enthousiasme en expertise!

Ontwikkeling visie op (leren) APC Focus in APC project fase 1 heeft gelegen op visie ontwikkeling: Communicatie van de huisarts: rol van doelen in het consult Leren van APC: communicatievaardigheden en doelgericht communiceren Redenen: 1. Noodzakelijk voor APC onderwijs en toetsing, 2. Geen landelijke onderwijsvisie huisartsopleiding

3. Onderwijsproducten fase 1 1. Visie op Communicatie van de huisarts 2. Visie op leren van APC in de huisartsopleiding 3. APC curriculumstructuur voor onderwijs en toetsing 4. APC onderwijsprogramma’s op extranet website HN 5. Aanbeveling implementatie APC onderwijs en toetsing

4. Doorstart APC project fase 2 APC project fase 2 kent twee pijlers: 1. Ontwikkeling APC curriculum - Actualisatie eindtermen en competenties communicatie - Uitwerken KBA’s en communicatie sjablonen - Ontwikkelen contextspecifieke toetsing 2. Implementatie APC curriculum huisartsopleidingen - Centralere rol leren in de praktijk - Opleider - Aansluiting APC curriculum en leerlijnen instituten

Randvoorwaarden APC project fase 2 Randvoorwaarden APC project fase 2 zijn: Projectduur 2 jaar: mei 2012-mei 2014 Focus is parallel: aios, opleiders/ docenten Vertaling visie op (leren van) APC naar de curricula opleidingsinstituten Accorderen toetsthema’s en KBA’s door Consilium voor de Huisartsopleiding

5. Doelen werkconferentie Doelen (en programma) zijn: 1. Informeren over huidige stand APC project 2. Presenteren landelijk APC curriculum 3. Bespreken gevolgen voor APC onderwijs en toetsing Lunch 4. Informeren over principes curriculumontwikkeling (tEACH) 5. Plannen maken voor vertaling naar APC onderwijsinstituten Evaluatie

Wat is contextspecifieke communicatie? Een ontdekkingsreis van 2 jaar, samengevat in 10 minuten Wat is context? Hoe bepaalt context de communicatie? Het doel van de arts Het consultmodel

Wat is context?

Contextmodel Communicatie Artsfactoren Sociodemografische kenmerken Consultfactoren: type consult fysieke omstandigheden aard van het probleem beschikbare tijd arts-patiëntrelatie Communicatie Artsfactoren Sociodemografische kenmerken Persoonlijke omstandigheden Vaardigheden / Vermogens Overtuigingen (Voor-) Kennis Verwachtingen Doelen Patiëntfactoren Sociodemografische kenmerken Persoonlijke omstandigheden Vaardigheden / Vermogens Overtuigingen Hulpvraag; Verwachtingen Wensen; Behoeften

Kritische beroepsactiviteit als context (Toetsthema, KBA, EPA)

Toetsthema Acute zorg: KBA consultarts Werkwijze: Beschrijving communicatie bij KBA consultarts Vergelijken met criteria M.A.A.S. Globaal Mengpaneel

MAAS-Globaal OPENING HULPVRAGEN LICHAMELIJK ONDERZOEK DIAGNOSE ruimte voor verhaal van patiënt globale oriëntatie op reden van komst vragen naar andere redenen van komst HULPVRAGEN noemen van hulpvragen, wensen of verwachtingen noemen van aanleiding voor komst nu afronden van vraagverheldering LICHAMELIJK ONDERZOEK instrueren van patiënt toelichten van onderzoek bejegenen van patiënt zorgvuldig en respectvol DIAGNOSE noemen van bevindingen en diagnose/hypothese noemen van oorzaken of verband tussen bevindingen en diagnose noemen van prognose of te verwachten beloop naar reactie vragen

MAAS-Globaal Acute zorg Consultarts OPENING ruimte voor verhaal van patiënt globale oriëntatie op reden van komst vragen naar andere redenen van komst HULPVRAGEN noemen van hulpvragen, wensen of verwachtingen noemen van aanleiding voor komst nu afronden van vraagverheldering LICHAMELIJK ONDERZOEK instrueren van patiënt toelichten van onderzoek bejegenen van patiënt zorgvuldig en respectvol DIAGNOSE noemen van bevindingen en diagnose/hypothese noemen van oorzaken of verband tussen bevindingen en diagnose noemen van prognose of te verwachten beloop naar reactie vragen

Mengpaneel

Opbrengst Document met: Toetsthema’s-KBA’s-communicatievaardigheden Een ordeningsprincipe voor het curriculum

Maar wat als……. Maar wat als de patiënt slecht Nederlands spreekt? Maar wat als de patiënt andere verwachtingen heeft (al dan niet cultureel bepaald)? Maar wat als de familie van de patiënt is meegekomen? Maar wat als de patiënt enorm nerveus is? Maar wat als…………………

Doodlopende weg

Wat is context?

Contextmodel Communicatie Artsfactoren Sociodemografische kenmerken Consultfactoren: type consult fysieke omstandigheden aard van het probleem beschikbare tijd arts-patiëntrelatie Communicatie Artsfactoren Sociodemografische kenmerken Persoonlijke omstandigheden Vaardigheden / Vermogens Overtuigingen (Voor-) Kennis Verwachtingen Doelen Patiëntfactoren Sociodemografische kenmerken Persoonlijke omstandigheden Vaardigheden / Vermogens Overtuigingen Hulpvraag; Verwachtingen Wensen; Behoeften

Meanwhile in Maastricht…….

Doelgerichte communicatie 2011: Proefschrift Wemke Veldhuijzen: Communicatie is doelgericht Consultspecifieke doelen worden door de individuele arts gekozen op grond van taakopvatting en poging tot aansluiting bij individuele patiënten en hun medische problemen.

Contextmodel Communicatie Artsfactoren Sociodemografische kenmerken Consultfactoren: type consult fysieke omstandigheden aard van het probleem beschikbare tijd arts-patiëntrelatie Communicatie Artsfactoren Sociodemografische kenmerken Persoonlijke omstandigheden Vaardigheden / Vermogens Overtuigingen (Voor-) Kennis Verwachtingen Doelen Patiëntfactoren Sociodemografische kenmerken Persoonlijke omstandigheden Vaardigheden / Vermogens Overtuigingen Hulpvraag; Verwachtingen Wensen; Behoeften

Context bepaalt dus het doel van de arts in het consult!!

Doelgerichte communicatie 2011: Proefschrift Wemke Veldhuijzen: “Vervolgens selecteren de artsen de communicatietechnieken waarvan ze verwachten dat ze het meest effectief zijn bij het realiseren van de consultspecifieke doelen in de omgang met de specifieke patient van dat moment”

Het doel van de arts bepaalt dus zijn/haar communicatie!!

Doelgerichte communicatie 2011: Proefschrift Wemke Veldhuijzen: Vaak meerdere doelen tegelijk Soms strijdig met elkaar Te weinig tijd Prioriteren

Samenvattend Taken (vd beroepsgroep) in de context (consult-, arts- patiëntfactoren) genereren doelen (vd huisarts, hier en nu) leidend tot communicatie (mengpaneel)  

Taken Taken: zie competentieprofiel met de eindtermen De huisarts werkt in een context waarin de verschillende taken meer of minder relevant zijn en/of aandacht vereisen. Voorbeeld: vrouw komt voor het inbrengen van een spiraal

Taken (uit de eindtermen): Taakgebied 1: Medisch handelen De huisarts: is in staat een IUD in te brengen

Taken (uit de eindtermen): Taakgebied 2: Communicatie De huisarts: Creëert een sfeer van vertrouwen Toont betrokkenheid bij de patiënt Past zinsbouw en woordkeus aan etc. Licht de opbouw van het consult toe Exploreert het referentiekader van de patiënt Stimuleert de patiënt te reageren op gestelde vragen Etc etc

Taken (uit de eindtermen): Taakgebied 7: Professionaliteit De huisarts: Neemt verantwoordelijkheid voor de geboden zorg en stelt prioriteiten Houdt betrokkenheid en distantie in een gezonde balans Maakt eigen persoonlijk en professioneel handelen bespreekbaar…. Gaat respectvol om met verschillen in normen en waarden… Etc etc

Context Wat is hier de context? Consultfactoren Patiëntfactoren Artsfactoren

consultfactoren

patiëntfactoren

artsfactoren

Taak in context geeft doel Wat zijn de mogelijke doelen van de arts?

Taak in context geeft doel

Van doel naar communicatie De taak in de context bepaalt het doel vd arts Dit doel zal in het consult steeds wisselen Dit doel leidt tot inzetten van specifieke communicatievaardigheden en –methodieken, in een bepaalde mate Metafoor van het mengpaneel

Stelling Onderwijs en toetsing van communicatie in de praktijk zal dus (altijd?) plaats moeten vinden in samenhang met het gesprek over de doelen die de aios zich stelt of stelde.

Mengpaneel

Het consultmodel als basis De schuiven van het mengpaneel moeten namen krijgen. Welke communicatieve taken en vaardigheden willen we onderscheiden? Denk aan MAAS, Silverman. Deze taken vormen samen het consultmodel.

Structuur bieden Relatie opbouwen Structuur bieden Relatie opbouwen Beginnen van het consult Informatie inwinnen Lichamelijk onderzoek Uitleg advies planning Beëindigen Structuur bieden Relatie opbouwen Beginnen van het consult Informatie inwinnen Lichamelijk onderzoek Uitleg advies planning Beëindigen Structuur bieden Relatie opbouwen Beginnen van het consult Informatie inwinnen Lichamelijk onderzoek Uitleg advies planning Beëindigen Structuur bieden Relatie opbouwen

Het consultmodel Het consultmodel geeft ons onderwijskundig gezien de taken die door een huisarts verricht moeten/kunnen worden, en de communicatievaardigheden en –methodieken die daarvoor nodig zijn.

Vertaling naar vakdidactiek Bouwstenen voor het APC onderwijs zijn: Doelen in consult zijn leidraad voor APC onderwijs en toetsing huisartsopleidingen Opleider, docent en aios spreken dezelfde taal Beheersing communicatie vaardigheden Effectieve, contextspecifieke toepassing APC Opleider en docent als rollenmodellen

Visie op het leren van APC Aios leert APC door: Herhaald en gericht toepassen (oefenen) Observatie (zelf; door opleider/docent; rolmodel) Feedback (tijdig/ concreet/ specifiek) Reflectie (op eigen prestaties/ meer zelfsturing)

Toetsing Proeve van bekwaamheid (in jaar 1) Toepassen van contextspecifieke communicatie => contextspecifieke toetsing (jaar 2/3) In gesprek met aios: Reflectie op keuze doelen in relatie tot inzet communicatie vaardigheden in consult

Toetsing Hulpmiddelen bij beoordelen en geven feedback: a) Doelen als leidraad in het consult b) Consultmodel en communicatie vaardigheden c) KBA’s met toenemende moeilijkheidsgraad (beroepstaken)

Curriculumstructuur Toetsthema Onderwerp onderwijs Context: patiëntfactoren Kortdurende episode zorg Basis consultvoering Diversiteit: allochtonen Spoedeisende zorg Consultvoering in acute situaties Diversiteit: ongeletterdheid Chronische zorg Motiverende gespreksvoering (MGV) Diversiteit: lage SES Zorg voor ouderen met complexe aandoeningen Consultvoering binnen zorgsysteem Diversiteit: ouderen met zintuiglijke handicaps Zorg voor patiënten met SOLK Cognitief-gedragsmatige technieken (CGT), Motiverende gespreksvoering (MGV), Oplossingsgerichte gespreksvoering (OG) Diversiteit: allochtonen of lage SES Zorg voor mensen met psychosociale problemen en psychiatrische aandoeningen Diversiteit: andere culturen Palliatieve zorg Alles-uit-de-kast: Aanwezig voor patiënt, Actuele onderwerpen, Anticiperen (AAA) Preventie Diversiteit: hoogopgeleiden Praktijkmanagement Leiding geven Samenwerken Rapportage en dossiervoering Diversiteit: zelfde of ander opleidingsniveau, of andere organisatiecultuur Jeugd[ Consultvoering in gezinssysteem Diversiteit: jeugd

Curriculumstructuur Thema Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Kortdurende episode zorg 1 T3 Spoedeisende zorg 5 2 T Zorg chronisch zieken (T) Zorg bij SOLK (T)4 Psychosociale en psychiatrische zorg Ouderen / complexe zorg Palliatieve zorg Preventie Praktijk- management

Aanbevelingen implementatie = Noodzaak fase 2 APC project De onderwijsproducten fase 1 vormen het raamwerk voor een nieuw landelijk APC curriculum, echter alvorens te implementeren zijn de volgende stappen nodig …

Aanbevelingen (1) 1. Na definitieve vaststelling toetsthema’s en KBA’s uitwerking van communicatie indicatoren 2. Integratie competenties communicatie met andere competentiegebieden: Patiëntgebonden communicatie Consultoverstijgende communicatie Niet-patiënt gebonden communicatie

Aanbevelingen (2) 3. Implicaties voor APC onderwijs en toetsing uitwerken, ondersteunen instituten bij implementatie plan voor lokaal APC curriculum 4. In afstemming met de werkgroep Toetsing uitwerken toetsing van contextspecifieke doelgerichte communicatie

Tot zo ver fase 1 BAC O&T gaf positief advies De hoofden hebben dat op 25 mei overgenomen Daarom taart!!! Fase 2 kan nu starten ….

En nu begint dus fase2: de implementatie Wat vinden jullie van dit landelijk curriculum? Wil je dit landelijke curriculum inderdaad “thuis” implementeren? Wat betekent dit voor je eigen rol? Wat lijkt je leuk/uitdagend? Wat lijkt je lastig/vervelend? Overleg svp in drietallen Dan plenair : kunnen we de volgende stap zetten?

Wat staat ons te doen? Doelgerichtheid als inhoudelijk en didactisch principe: o.a. scholing staf Grotere rol van HAO en HAB: o.a. scholing HAO en HAB Curriculumopbouw volgens KBA principe: integratie APC met medische inhoud Toetsing APC in jaar 1 en contextspecifiek jaar 3

Bezinning op huidige lokale situatie Doelgerichtheid als inhoudelijk en didactisch principe: o.a. scholing staf Grotere rol van HAO en HAB: o.a. scholing HAO en HAB Curriculumopbouw volgens KBA principe: integratie apc met medische inhoud Toetsing APC in jaar 1 en contextspecifiek jaar 3 Beantwoord voor jezelf het vragenformulier 1

Bezinning op huidige lokale situatie Kort plenair uitwisselen

Wat wordt je eerste doel? Op wie wil je je richten? Wat wil je ze leren? Hoe wil je dat doen? Wanneer wil je dat doen? Wie gaat het doen? Vul samen met mensen van je eigen instituut het vragenformulier 2 in!

Wat wordt je eerste doel? Kort plenair uitwisselen van doelen

Wat hebben je “leerlingen” nodig? Wat moeten ze leren in communicatie en wat in didactiek? Hoe kijken ze daar zelf naar? Hoe weet je dat? Wat voor onderwijs hebben ze al gehad op het gebied van communicatie en didactiek? Hoe gelijk of verschillend zijn ze daarin? Vul samen met mensen van je eigen instituut het vragenformulier 3 in!

Een lesje uit Cambridge PPP van Jonathan Silverman over curriculumontwikkeling.

Terug naar vragenformulier 1 en 2 Bespreek met mensen van je eigen instituut wat je eventueel zou willen aanpassen Bespreek ook waar je hindernissen ziet en wat je nodig hebt om die te overwinnen Maak hier samen een kort puntsgewijs verslag van ter presentatie

Uitwisseling met andere instituten In 4-5 tallen krijgt ieder ca 10 minuten de gelegenheid om zijn/haar plan te presenteren en de hindernissen daarbij aan de anderen voor te leggen: herkennen zij dat en hebben zij daar oplossingen voor?

Plenaire afsluiting Wat heeft deze werkconferentie opgeleverd? Hoe gaan we verder? Programmawensen voor volgende keer? Hartelijk dank voor jullie deelname! Volgende werkconferentie APC project: Vrijdag 23 november 2012 van 10-15 uur

TREFWOORDEN: APC werkgroep PP context mengpaneel