Het Decreet RechtsPositie van de Minderjarige in de Jeugdhulpverlening

Inleiding

Inleiding (1) Decreet Rechtspositie Referentiepunt in de hulpverleningsrelatie Referentiepunt in de hulpverleningsrelatie Binnen de context van het IVRK Binnen de context van het IVRK Uitgangspunten: Uitgangspunten: Effectieve rechtsbescherming Effectieve rechtsbescherming Open communicatie en dialoog Open communicatie en dialoog Uitgaan van ervaringsdeskundigheid Uitgaan van ervaringsdeskundigheid Participatieve hulpverlening Participatieve hulpverlening Implementatietraject = continu groeiproces Implementatietraject = continu groeiproces

Inleiding (2) Explicitering/Integratie van bestaande regelgeving IVRK IVRK Decreet CLB Decreet CLB Bijdragen tot welbevinden van leerlingen (art 5) Bijdragen tot welbevinden van leerlingen (art 5) Belang van de leerling staat centraal (art 6) Belang van de leerling staat centraal (art 6) Informatie over rechten en plichten (art 7) Informatie over rechten en plichten (art 7) Opmaken dossier (art 10) Opmaken dossier (art 10) Ingaan op elk verzoek van de leerlingen (art 12) Ingaan op elk verzoek van de leerlingen (art 12) Respecteren van de rechten van het kind (art 27) (art 41) Respecteren van de rechten van het kind (art 27) (art 41) Bekwaamheid (art 28) Bekwaamheid (art 28) Privacywetgeving Privacywetgeving Wet op de patiëntenrechten Wet op de patiëntenrechten Decreet openbaarheid van bestuur Decreet openbaarheid van bestuur Decreet gezondheidsinformatiesystemen Decreet gezondheidsinformatiesystemen

Inleiding ( 3 ) Topics: Topics: DRP en het begeleidingsproces DRP en het begeleidingsproces De bekwaamheid van de minderjarige De bekwaamheid van de minderjarige Het belang van de minderjarige Het belang van de minderjarige Recht op jeugdhulp en recht op instemming/weigering Recht op jeugdhulp en recht op instemming/weigering Recht op informatie Recht op informatie Recht op inspraak, participatie en evaluatie Recht op inspraak, participatie en evaluatie Het dossier Het dossier Recht op bijstand Recht op bijstand Klachtrecht Klachtrecht

Inleiding (4) Recht op respect voor het gezinsleven Recht op respect voor het gezinsleven Recht op privacy Recht op privacy Recht op een menswaardige behandeling Recht op een menswaardige behandeling Recht op een vrij besteedbaar bedrag Recht op een vrij besteedbaar bedrag

Het begeleidingsproces de context van het DRP

Het begeleidingsproces   Principes van handelingsgericht werken   Betrokkenheid van alle partners   Samenwerking school – CLB   Samenwerking met externen

het begeleidingsproces Onthaal en vraagverheldering Onthaal en vraagverheldering Informatie verzamelen Informatie verzamelen Doelen bepalen Doelen bepalen Stappenplan opmaken Stappenplan opmaken Uitvoerfase Uitvoerfase Evaluatie Evaluatie

het begeleidingsproces (2) Het DRP verankert hedendaagse begeleidingstendensen Het DRP verankert hedendaagse begeleidingstendensen empowerment : versterken van de hulpvrager empowerment : versterken van de hulpvrager in open dialoog in open dialoog cliëntperspectief cliëntperspectief Het DRP bevestigt CLB-werkingsprincipes Het DRP bevestigt CLB-werkingsprincipes emancipatorisch emancipatorisch subsidiair subsidiair

De bekwaamheid van de minderjarige

bekwaamheid minderjarige (1) Onverminderd de rechten van de ouders, oefent de minderjarige de rechten, opgesomd in het decreet, zelfstandig uit.

bekwaamheid minderjarige (2) Voor 3 specifieke rechten, nl. instemming, toegang tot dossier en niet gescheiden worden van zijn ouders tegen zijn wil, is dit op voorwaarde dat de minderjarige in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen, de minderjarige in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen, hierbij rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit hierbij rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit

bekwaamheid minderjarige (3) Van een +12-jarige wordt vermoed dat hij in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen Van een +12-jarige wordt vermoed dat hij in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen Niettemin kan ook een -12-jarige ‘bekwaamheid’ claimen. Niettemin kan ook een -12-jarige ‘bekwaamheid’ claimen.

commentaar… Redelijke beoordeling wordt vastgesteld door de hulpverlener in dialoog met de minderjarige en zijn ouders. Redelijke beoordeling wordt vastgesteld door de hulpverlener in dialoog met de minderjarige en zijn ouders. Afwijken van de indicatieve leeftijdsgrens wordt door de CLB medewerker/team gemotiveerd en opgenomen in het dossier Afwijken van de indicatieve leeftijdsgrens wordt door de CLB medewerker/team gemotiveerd en opgenomen in het dossier Begeleiden is een emancipatorisch proces waarbij het ‘versterken’ van de minderjarige voorop staat Begeleiden is een emancipatorisch proces waarbij het ‘versterken’ van de minderjarige voorop staat De hulpverlener is bijgevolg geen expert in het bedenken van oplossingen, wel een expert in begeleiden met als doel ‘de minderjarige sterker, weerbaarder maken’… De hulpverlener is bijgevolg geen expert in het bedenken van oplossingen, wel een expert in begeleiden met als doel ‘de minderjarige sterker, weerbaarder maken’… Rekening houden met de ontwikkeling van de minderjarige –> redelijke beoordeling is bijgevolg een evoluerend begrip in functie van deze ontwikkeling Rekening houden met de ontwikkeling van de minderjarige –> redelijke beoordeling is bijgevolg een evoluerend begrip in functie van deze ontwikkeling

Het belang van de minderjarige

het belang van de minderjarige Is de belangrijkste overweging bij het verlenen van hulp Is de belangrijkste overweging bij het verlenen van hulp Bij belangenconflicten primeert het belang van de minderjarige Bij belangenconflicten primeert het belang van de minderjarige

commentaar… Het belang van de minderjarige wordt vastgesteld in dialoog met de minderjarige zelf Het belang van de minderjarige wordt vastgesteld in dialoog met de minderjarige zelf Passend gevolg geven aan zijn mening Passend gevolg geven aan zijn mening Rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit Rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit Met respect voor de mening en de verantwoordelijkheden van de ouders Met respect voor de mening en de verantwoordelijkheden van de ouders

Recht op jeugdhulp: instemmen, weigeren

recht op instemming (1) Recht om geïnformeerd, vrij in te stemmen met de buitengerechtelijk jeugdhulp of die hulp te weigeren

recht op instemming (2) Recht om de hulpverlenende instelling vrij te kiezen en om zijn keuze nadien te wijzigen, behoudens beperkingen die bij of krachtens wet of decreet zijn opgelegd.

recht op instemming (3) Recht om een interventie van de hulpverlener te weigeren zonder dat deze weigering de jeugdhulpverlening in het gedrang brengt. Op verzoek van de minderjarige kan deze weigering, schriftelijk vastgelegd en toegevoegd worden aan het dossier.

Recht op informatie en duidelijke communicatie

recht op informatie Recht op duidelijke, toereikende en voor hem begrijpelijke informatie over de jeugdhulp en over alle zaken die daarmee verband houden. In het belang van de minderjarige kan beslist worden om over bepaalde zaken niet te informeren. Een dergelijke beslissing wordt gemotiveerd in het dossier opgenomen. Een door de minderjarige aangewezen bijstandspersoon heeft wel het recht over deze zaken geïnformeerd te worden.

recht op duidelijke communicatie In een begrijpelijke taal, afgestemd op zijn leeftijd en maturiteit.

Recht op inspraak en participatie

recht op participatie de minderjarige heeft recht op participatie bij de totstandkoming van de jeugdhulp, bij de totstandkoming van de jeugdhulp, recht op periodieke evaluatie van de geboden jeugdhulp recht op periodieke evaluatie van de geboden jeugdhulp en op participatie bij die evaluatie. en op participatie bij die evaluatie.

recht op participatie Participatie = mening vrij uiten in elke aangelegenheid of procedure betreffende de aangeboden jeugdhulp. Aan die mening wordt in de mate van het mogelijke een passend gevolg gegeven, in overeenstemming met de leeftijd en de maturiteit van de minderjarige. Indien geen passend gevolg, -> voldoende motiveren en op verzoek van de minderjarige aan het dossier toevoegen

Recht op een dossier

het dossier Welke gegevens moeten opgenomen worden? Welke gegevens moeten opgenomen worden? Erkenning van het toegangsrecht van de minderjarige Erkenning van het toegangsrecht van de minderjarige Recht op het verkrijgen van een afschrift Recht op het verkrijgen van een afschrift Recht op verzet tegen toegang van bepaalde personen. Recht op verzet tegen toegang van bepaalde personen. Dossier als reflectie-instrument over de geboden hulpverlening Dossier als reflectie-instrument over de geboden hulpverlening Gezondheidsgegevens Gezondheidsgegevens

Toegang tot het dossier Minderjarige heeft recht op toegang tot het dossier   Door inzage   Door gedeeltelijke inzage   Door gesprek

gegevens over de minderjarige De minderjarige heeft recht op toegang tot en toelichting bij de gegevens die hem betreffen, ongeacht wie deze informatie verstrekt heeft en dit binnen de 15 dagen na het verzoek. TOEGANG = INZAGE + AFSCHRIFT Uitzonderingen: Vertrouwelijkheidexceptie: gegevens verstrekt door derden, tenzij akkoord Vertrouwelijkheidexceptie: gegevens verstrekt door derden, tenzij akkoord Stukken ten behoeve van gerechtelijke overheden Stukken ten behoeve van gerechtelijke overheden Agogische exceptie: gegevens waarover de minderjarige niet werd geïnformeerd Agogische exceptie: gegevens waarover de minderjarige niet werd geïnformeerd Niet van toepassing op de gezondheidsgegevens Niet van toepassing op de gezondheidsgegevens

Inzage door de minderjarige Uitzonderingen Agogische exceptie: vb kind is geadopteerd Vertrouwelijkheidexceptie: vb ‘ zeg niet dat ik het jou heb verteld’ vb gegevens medegedeeld tijdens cel leerlingenbegeleiding of klassenraad Stukken ten behoeve van de rechtbank: vb maatschappelijk verslag sociale dienst jeugdrechtbank

Toegang voor de minderjarige Toegang : tot gegevens die hemzelf betreffen geen toegang wel toegang vb moeder-zoon relatie is problematisch vb kind wordt gepest

Toegang voor de minderjarige Toegang : tot gegevens die hemzelf betreffen geen toegang wel toegang 3 1.Agogische exceptie 2.Vertrouwelijkheidexceptie 3.Stukken voor gerechtelijke overheid Gegevens die enkel de minderjarige betreffen toegang door inzage vb. kind heeft problemen met gezag

Toegang tot gegevens over derden GEEN TOEGANG voor de minderjarige Vb derden: leraar, buurman, hulpverlener, klasgenoot…

Toegang door de minderjarige Toegang :gegevens die enkel derden betreffen geen toegang Gegevens die enkel derden betreffen Vb buurman is vroeger veroordeeld wegens mishandeling Vb vader moeder zitten in zware relatiecrisis 3 Wel toegang

Toegang tot gegevens over minderjarige en derden Voor die gegevens die een minderjarige en ook een derde betreffen en volledige inzage door de minderjarige afbreuk zou doen aan de privacy van deze derde. TOEGANG = GESPREK, GEDEELTELIJKE INZAGE OF RAPPORTAGE

Toegang tot gegevens over minderjarige en derden Voor die gegevens die een minderjarige en ook een derde betreffen en volledige inzage door de minderjarige geen afbreuk zou doen aan de privacy van deze derde. TOEGANG = INZAGE en AFSCHRIFT

Gegevens over minderjarigen en derden Privacy niet geschonden Vb. Kind speelt bij buren Inzage+ afschrift Privacy wel geschonden Vb. buurman is vader van het kind gesprek, gedeeltelijke inzage en rapportage

Toegang tot gegevens over derden behorende tot het cliëntsysteem 1. De minderjarige 2. De ouders 3. De opvoedingsverantwoordelijken 4. Personen die met de minderjarige samenwonen op het ogenblik van de uitoefening van het recht op toegang Personen uit cliëntsysteem = derden tov elkaar Uitzondering = contextuele gegevens! Uitzondering = contextuele gegevens!

contextuele gegevens gegevens betreffende de minderjarige en het cliëntsysteem TOEGANG = INZAGE + AFSCHRIFT

Gegevens over minderjarigen en cliëntsysteem Contextuele gegevens betreffende de minderjarige en het cliëntsysteem Vb. relatie vader en dochter is slecht Vb. kind en broer maken vaak ruzie Inzage + afschrift

Toegang minderjarige Gegevens die minderjarige betreffen:  Toegang Inzage + afschrift  Geen Toegang -agogische exceptie -vertrouwelijkheidexceptie -gegevens over derden -stukken gerechtelijke overheid Gegevens in relatie met derden - Privacy geschonden Gesprek, gedeeltelijke inzage + rapport - Privacy niet geschonden Inzage + afschrift - contextuele gegevens met cliëntsysteem Inzage + afschrift

Overdracht dossier Vertrouwelijkheidexceptie Agogische exceptie mee overgedragen   Privacy gegevens over derden worden niet overgedragen

toegang door vertegenwoordiging Indien de minderjarige niet in staat is tot een redelijke beoordeling wordt het toegangsrecht gerealiseerd via de ouders. Ouders hebben dan toegang tot die gegevens die de minderjarige betreffen en gegevens die op hen als enkelvoudige ouder betrekking hebben, en dus niet tot gegevens die op de andere ouder of iemand anders betrekking hebben.

recht op afschrift of rapport Afschrift = gegevens waar minderjarige recht op inzage in heeft. Afschrift = gegevens waar minderjarige recht op inzage in heeft. Rapport = gegevens waar hij recht heeft op andere wijze dan inzage Rapport = gegevens waar hij recht heeft op andere wijze dan inzage Afschrift en rapport zijn persoonlijk,vertrouwelijk en mogen enkel worden aangewend voor jeugdhulp! Dus: Niet voor advocaat Dus: Niet voor advocaat Niet voor rechter Niet voor rechter

recht op een afschrift/rapport Van die gegevens waarin de minderjarige volledige inzage heeft. Van die gegevens waarin de minderjarige volledige inzage heeft. Rapport van de gegevens waarin de minderjarige geen volledige inzage heeft. Rapport van de gegevens waarin de minderjarige geen volledige inzage heeft. Aanwending enkel in functie van de geboden jeugdhulpverlening – dit wordt vermeldt op het afschrift / rapport. Aanwending enkel in functie van de geboden jeugdhulpverlening – dit wordt vermeldt op het afschrift / rapport. Nieuw BVR/omzendbrief multidisciplinair dossier: geen afschrift zonder voorafgaande begeleide inzage Nieuw BVR/omzendbrief multidisciplinair dossier: geen afschrift zonder voorafgaande begeleide inzage

recht op aanvulling De minderjarige kan zelf documenten aanreiken die moeten toegevoegd worden. De minderjarige kan zelf documenten aanreiken die moeten toegevoegd worden. De minderjarige heeft het recht om zijn versie van de feiten te laten opnemen in het dossier De minderjarige heeft het recht om zijn versie van de feiten te laten opnemen in het dossier

recht op verzet tegen toegang Uitdrukkelijk en gemotiveerd Uitdrukkelijk en gemotiveerd Voor die gegevens die de minderjarige zelf aanbrengt. Voor die gegevens die de minderjarige zelf aanbrengt. Hierdoor zijn deze gegevens niet toegankelijk voor ouders of andere personen van het cliëntsysteem. Hierdoor zijn deze gegevens niet toegankelijk voor ouders of andere personen van het cliëntsysteem. Dit geldt ook voor de <12-jarige Dit geldt ook voor de <12-jarige

gezondheidsgegevens Persoonsgegevens betreffende de gezondheid worden in het CLB-dossier, apart bijgehouden. Toegang wordt geregeld door: de wet op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer de wet op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de wet patiëntenrechten: geen leeftijdsgrens, het zijn de beroepsbeoefenaars in de gezondheid, die bepalen of de patiënt met de gegevens om kan. en de wet patiëntenrechten: geen leeftijdsgrens, het zijn de beroepsbeoefenaars in de gezondheid, die bepalen of de patiënt met de gegevens om kan.

DRP en het besluit multidisciplinair dossier van de CLB   Samenstelling, het bijhouden, aanvullen en beheer van de dossiergegevens   Toegankelijkheid van de dossiergegevens voor CLB medewerkers   Raadplegen van de gegevens

DRP en het besluit multidisciplinair dossier van de CLB   Overdracht van het dossier   Vernietiging van de gegevens uit het MDD   Informatieplicht over het dossier

commentaar… (1) Wat in een dossier komt, zijn weloverwogen gegevens waarbij vooraf wordt vastgelegd in dialoog, wie deze gegevens op welke wijze mag consulteren teneinde bij een vraag tot toegang, op efficiënte wijze te kunnen reageren. Wat in een dossier komt, zijn weloverwogen gegevens waarbij vooraf wordt vastgelegd in dialoog, wie deze gegevens op welke wijze mag consulteren teneinde bij een vraag tot toegang, op efficiënte wijze te kunnen reageren. Overleg en dialoog zijn cruciaal in het hedendaags begeleiden. Niet wij beslissen… Overleg en dialoog zijn cruciaal in het hedendaags begeleiden. Niet wij beslissen…

commentaar… (2) Uitnodiging tot maximale participatie van de cliënt Uitnodiging tot maximale participatie van de cliënt Bespreek met cliënt wat er in het dossier komt Bespreek met cliënt wat er in het dossier komt Uitnodiging tot nadenken over de vorm van het dossier Uitnodiging tot nadenken over de vorm van het dossier Het dossier als communicatieinstrument tussen de hulpverlener en de cliënt enerzijds en de betrokken hulpverleners anderzijds Het dossier als communicatieinstrument tussen de hulpverlener en de cliënt enerzijds en de betrokken hulpverleners anderzijds

recht op bijstand

recht op bijstand (1) Recht op bijstand door een bijstandspersoon in alle stappen van de jeugdhulpverlening die voldoet aan alle volgende voorwaarden: gebonden door beroepsgeheim of personeelslid onderwijsinstelling gebonden door beroepsgeheim of personeelslid onderwijsinstelling (Personeelslid van de onderwijsinstelling is in zijn functie van bijstandspersoon gebonden aan het beroepsgeheim) (Personeelslid van de onderwijsinstelling is in zijn functie van bijstandspersoon gebonden aan het beroepsgeheim) niet rechtstreeks betrokken (≠ niet op de hoogte zijn van) bij de jeugdhulpverlening ten behoeve van de betrokkene niet rechtstreeks betrokken (≠ niet op de hoogte zijn van) bij de jeugdhulpverlening ten behoeve van de betrokkene ondubbelzinnig aangewezen door de minderjarige ondubbelzinnig aangewezen door de minderjarige Een ouder van de minderjarige kan nooit bijstandspersoon zijn.

recht op bijstand (2) Beroepsgeheim/ambtsgeheim Beroepsgeheim/ambtsgeheim  personeelslid school enkel beroepsgeheim in zijn functie van bijstandspersoon in de jeugdhulp  Leerkrachten, vertrouwensleerkrachten…hebben discretieplicht of ambtsgeheim

klachtrecht

klachtenprocedure Een minderjarige heeft het recht zijn klachten over de geboden hulpverlening te formuleren ten aanzien van de instelling die instaat voor het verstrekken van de jeugdhulp, niet ten aanzien van de individu van de hulpverlener. Een minderjarige heeft het recht zijn klachten over de geboden hulpverlening te formuleren ten aanzien van de instelling die instaat voor het verstrekken van de jeugdhulp, niet ten aanzien van de individu van de hulpverlener. De klachtenprocedure van de instelling moet toelaten de klacht te behandelen en er het nodige gevolg aan te geven. De klachtenprocedure van de instelling moet toelaten de klacht te behandelen en er het nodige gevolg aan te geven.

commentaar… Ieder centrum moet een klachtenprocedure hebben Ieder centrum moet een klachtenprocedure hebben Leerlingen en ouders worden hierover geïnformeerd Leerlingen en ouders worden hierover geïnformeerd

conclusie Het DRP doet een groot appèl op de informatieopdracht van het CLB en op hedendaagse tendensen in de begeleiding (emancipatorisch handelen). Het DRP doet een groot appèl op de informatieopdracht van het CLB en op hedendaagse tendensen in de begeleiding (emancipatorisch handelen). Het DRP vertaalt het kinderrechtenverdrag in aantal regels die niet per definitie een totaal nieuw licht werpen op de wijze waarop CLB met begeleiding omgaat. Een aantal regels borgen wat in de sector reeds - ten dele - wordt toegepast Het DRP vertaalt het kinderrechtenverdrag in aantal regels die niet per definitie een totaal nieuw licht werpen op de wijze waarop CLB met begeleiding omgaat. Een aantal regels borgen wat in de sector reeds - ten dele - wordt toegepast Nascholing en vorming over het DRP Nascholing en vorming over het DRP Inspectie en DRP Inspectie en DRP

uitdagingen Uitnodiging tot open dialoog Uitnodiging tot open dialoog Actief informeren Actief informeren Actieve participatie van cliënt Actieve participatie van cliënt Emancipatorische benadering Emancipatorische benadering Open verslaggeving Open verslaggeving Belang van de relevantie van gegevens Belang van de relevantie van gegevens Structuur van het dossier Structuur van het dossier Expliciet begeleidingsproces Expliciet begeleidingsproces