Islamitisch financieren H. Visser 4 mei 2011

islamitische hervormers: maulana Maududi (1903-1979) Sayyid Qutb (1906-1966) Muhammad Baqir al-Sadr (1931-1980) 4-4-2017

maulana Sayyid Abu’l-A’la Maududi , stichter Jamaat-e-Islami partij 4-4-2017

Islamic Fiqh Academy van de Organization of the Islamic Conference harmonisatie Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions (AAOIFI) Islamic Fiqh Academy van de Organization of the Islamic Conference 4-4-2017

sharia = religieuze wet sharia = “het pad dat naar de bron leidt” primaire bronnen: Koran en Sunna = gewoonte van de Profeet, d.w.z. uitspraken en handelingen van Mohammed, zoals verhaald in de Hadith Hadith = overlevering, traditie 4-4-2017

verboden goederen en diensten haram = verboden riba gharar en maysir verboden goederen en diensten 4-4-2017

riba = opslag, toename, surplus riba al-nasia = riba door uitstel = interest ? Koran 2:275, 276 en 278; 3:130 riba al-fadl = riba door ongelijke ruil Hadith (overlevering) qiyas = analogie 4-4-2017

maysir = gokken, speculeren gharar = vermijdbare onzekerheid gharar en maysir maysir = gokken, speculeren gharar = vermijdbare onzekerheid Bij een verkoopovereenkomst moeten partijen zich ervan vergewissen dat het te leveren goed bestaat en dat verkoper in staat is te leveren; de eigenschappen en de te leveren hoeveelheid afspreken; een prijs afspreken; in geval van toekomstige levering een datum afspreken. 4-4-2017

Gevolgen van het verbod op gharar: - forwards en futures liggen moeilijk, uitzondering: bai salam = afnemerskrediet (agrarische sector, sommigen: fungibele goederen) geen conventionele verzekeringen, want: het is onzeker wat verzekerde in ruil voor de verzekeringspremie terugkrijgt; (vaak ook besmet met interest) wel: takaful = fonds voor onderlinge bijstand 4-4-2017

screening criteria Sharia Supervisory Board of Dow Jones Islamic Index geen alcoholische dranken producten waar varkensvlees in verwerkt is entertainment: gokken, porno, films, muziek, hotels tabak wapenindustrie (m.u.v. Dubai) riba: obligaties, conventionele financiele producten 4-4-2017

Muhammad Taqi Usmani 4-4-2017

Islamitische financiele producten - Mudârabah = soort commanditaire vennootschap met winstdeling - Mushârakah = participatie met winst- en verliesdeling (profit-and-loss sharing, PLS) - Murâbaha = opslag (mark-up) contract (vaak incl. bai’muajjal = levering op krediet). - Ijara = leasing, en Ijara wa iqtina’ = lease gevolgd door koop (huurkoop) - Bai‘salam = afnemerskrediet - Quard Hasan leningen = leningen zonder interest. 4-4-2017

sukuk = islamitische certificaten bijv. ijara: overheid of onderneming verkoopt of least onroerend goed aan SPV (Special Purpose Vehicle) en least het terug. SPV financiert zich door sukuk uit te geven. Belegger krijgt leasepenningen i.p.v. interest, gewoonlijk LIBOR of EURIBOR + spread meestal asset-based, maar niet asset-backed 4-4-2017

minpunten PLS financiering moral hazard = gedrag dat de belangen van de geldgever schaadt mudaraba: verliezen uitsluitend voor rekening geldgever mudaraba en musharaka:ook met gering positief resultaat blijft er een opbrengst voor de ondernemer/geldnemer weinig prikkel tot grote inspanning informatieprobleem gebruik gelden monitoren winstbepaling 4-4-2017

PLS (met 50/50 verdeling winst) versus conventioneel financieren opbrengst voor lener voor bank project conventioneel PLS conventioneel PLS 0% - 10 0 10 0 5% - 5 2 ½ 10 2 ½ 10% 0 5 10 5 15% 5 7 ½ 10 7 ½ 20% 10 10 10 10 25% 15 12 ½ 10 12 ½ 30% 20 15 10 15 4-4-2017

omzeilen eis reële transactie bai inah of bai-al-einah: bank verkoopt aan de cliënt tegen uitgestelde betaling, cliënt verkoopt tegen lagere prijs, maar wel tegen contante betaling, terug aan de bank tawarruq = monetisatie (van het verhandelde goed). Bank koopt een gemakkelijk verhandelbaar goed (aluminium, platinum, palmolie), verkoopt met opslag aan cliënt tegen latere betaling, waarna cliënt (of bank t.b.v. cliënt) het goed tegen contante betaling weer verkoopt aan de oorspronkelijke verkoper of aan een ander. 4-4-2017

voordelen islamitisch financieren minder interestrisico (valt tegen) geen omvangrijke leningen opnemen en geen uitzettingen in ingewikkelde derivaten  meer crisisbestendig 4-4-2017

nadelen islamitisch financieren - vaak omslachtiger, dus duurder - moral-hazard en informatieproblemen - minder keus voor depositohouders - minder keus voor geldvragers - onderontwikkelde geldmarkt - moeilijke overheidsfinanciering en monetaire politiek - aantal sectoren uitgesloten 4-4-2017

Verbod van riba in de Koran Soera 2, Al-Baqara (De koe) (275) Zij die de woeker eten zullen niet anders opstaan [nl. uit hun graven op de Laatste Dag] dan zoals opstaat hij die de Satan omstoot door aanraking. Dat is omdat zij zeiden: De koophandel is slechts hetzelfde als de woeker. Maar God heeft de koophandel vergund gemaakt en woeker verboden. Hij dan tot wie een vermaning komt van zijn Heer en daardoor ermede ophoudt [nl. met het nemen van interest], voor hem is het vroeger verworvene en zijn zaak staat aan God. Maar wie weer terugvalt, dat zijn de lieden van het Vuur, eeuwig-levend daarin. (276) God doet de woekerwinst verdwijnen en doet de liefdegaven winst afwerpen. God bemint geen enkele ongelovige zondaar. (278) O gij die gelooft, vreest God en laat varen de woekerwinst die gebleven is [nl. in woekercontracten afgesloten vóór het interestverbod werd afgekondigd] indien gij gelovig zijt. Soera 3 l-‘Imran (Het geslacht van ‘Imran [= Amram, de vader van Mozes]) (130) O gij die gelooft, eet niet de woeker met veelvoudige verdubbeling, en vreest God opdat gij wellicht wél zult varen. Bron: De Koran, vertaling J.H. Kramers, bewerkt door A. Jaber en J.J.G. Jansen, 17e dr., Amsterdam: De Arbeiderspers 1997. 4-4-2017