22 Juni 2006http://socialeconomy.fgov.be 1 Sociale voorkeur en sociale uitvoeringsmodaliteiten in overheidsopdrachten Sébastien Pereau, Expert bij de cel sociale economie, POD Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding en sociale economie

2 Overheidsopdrachten worden geregeld door : Richtlijn 2004/18/EG van het Europees Parlement en de Raad van 31 maart 2004 De Wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten Wettelijke kader : Europa

3 Binnenkort : Nieuwe wet op federaal niveau (vertaling van de nieuwe richtlijn) Wetsontwerp overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten Stand van zaken: 5 mei 2006 : aangenomen door de Kamer, overgezonden naar het Senaat 9 juni 2006 : 1ste Onderzoek Senaat : vervaldatum termijn Wettelijke kader : België

4 Overwegende 28: Beroep en werk zijn van fundamenteel belang voor het waarborgen van gelijke kansen voor iedereen en bevorderen de maatschappelijke integratie. In dit verband dragen sociale werkplaatsen en programma's voor beschutte arbeid op doeltreffende wijze bij tot de integratie of herintegratie van gehandicapten op de arbeidsmarkt. Het is echter mogelijk dat het dergelijke werkplaatsen niet lukt om bij normale mededingingsvoorwaarden opdrachten te verwerven. Europese Richtlijn 2004/18/EG

5 Daarom is het wenselijk te bepalen dat de lidstaten de deelneming aan procedures voor de gunning van opdrachten kunnen voorbehouden aan dergelijke werkplaatsen of de uitvoering ervan voorbehouden in het kader van programma's voor beschermde arbeid. overwegende 28 (vervolg) Europese Richtlijn 2004/18/EG

6 Artikel 19 Voorbehouden opdrachten De lidstaten kunnen de deelneming aan procedures voor de gunning van overheidsopdrachten voorbehouden aan sociale werkplaatsen of de uitvoering ervan voorbehouden in het kader van programma’s voor beschermde arbeid indien de meerderheid van de betrokken werknemers personen met een handicap zijn die wegens de aard of de ernst van hun handicaps geen beroepsactiviteit in normale omstandigheden kunnen uitoefenen. De aankondiging van opdracht moet deze bepaling vermelden. Europese Richtlijn 2004/18/EG

7 Overwegende 46 alinea 4 Met het oog op het waarborgen van een gelijke behandeling moeten de gunningscriteria de mogelijkheid bieden de inschrijvingen te vergelijken en op een objectieve manier te beoordelen. Indien deze voorwaarden zijn vervuld, bieden economische en kwalitatieve gunningscriteria, bijvoorbeeld criteria betreffende de vervulling van milieueisen, de aanbestedende diensten de mogelijkheid om tegemoet te komen aan de in de specificaties voor de opdracht vermelde behoeften van het betrokken openbare lichaam. Onder dezelfde voorwaarden kan een aanbestedende dienst criteria gebruiken die ertoe strekken te voldoen aan sociale eisen, waardoor met name tegemoet wordt gekomen aan de — in de specificaties voor de opdracht vermelde — behoeften van bijzonder kansarme bevolkingsgroepen waartoe de begunstigden/gebruikers van de werken, leveringen of diensten welke het voorwerp van de opdracht zijn, behoren. Europese Richtlijn 2004/18/EG

8 Artikel 26 Voorwaarden waaronder de opdracht wordt uitgevoerd De aanbestedende diensten kunnen bijzondere voorwaarden bepalen waaronder de opdracht wordt uitgevoerd, mits deze verenigbaar zijn met het Gemeenschapsrecht en in de aankondiging van de opdracht of in het bestek worden vermeld. De voorwaarden waaronder de opdracht wordt uitgevoerd, kunnen met name verband houden met sociale of milieuoverwegingen. Europese Richtlijn 2004/18/EG

9 Art. 18bis - § 1 Een aanbestedende overheid kan, overeenkomstig de beginselen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, uitvoeringsvoorwaarden inzake overheidsopdrachten opleggen die het mogelijk maken rekening te houden met sociale en ethische doelstellingen, alsook uitvoeringsvoorwaarden inzake de verplichting tot het verstrekken van opleidingen aan werklozen en jongeren of rekening te houden met de verplichting tot het naleven, in hoofdzaak, van de bepalingen van de basisconventies van de Internationale Arbeidsorganisatie, in de veronderstelling dat die niet reeds worden toegepast in het land van oorsprong van de kandidaat of inschrijver. Wet van 24 december 1993

10 Art. 18bis - § 2 Een aanbestedende overheid kan de deelname aan een gunningsprocedure van een overheidsopdracht die niet onderworpen is aan verplichtingen die voortvloeien uit de Europese richtlijnen of uit een internationale akte inzake overheidsopdrachten voorbehouden aan beschutte werkplaatsen of sociale inschakelingsondernemingen, overeenkomstig de beginselen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap. Wet van 24 december 1993

11 Met beschutte werkplaats wordt bedoeld : de onderneming waarvan de meeste werknemers, omwille van de aard of de ernst van hun handicap, geen beroepsactiviteiten kunnen uitoefenen in normale omstandigheden. artikel 59 van de wet van 26 maart 1999 Met sociale inschakelingsonderneming wordt bedoeld : de onderneming die voldoet aan de voorwaarden van artikel 59 van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen, of die aan gelijkaardige voorwaarden voldoet in het land van oorsprong van de kandidaat of inschrijver. Wet van 24 december 1993 Art. 18bis, §2 (vervolg)

12 Art § 1 Een aanbestedende overheid kan, overeenkomstig de beginselen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, de toegang tot de gunningsprocedure reserveren voor sociale werkplaatsen of de uitvoering ervan reserveren in het kader van programma’s voor beschermde arbeid indien de meerderheid van de betrokken werknemers personen met een handicap zijn die wegens de aard of de ernst van hun handicap geen beroepsactiviteit in normale omstandigheden kunnen uitoefenen. De aankondiging van opdracht of, bij ontstentenis daarvan, het bestek moet deze toegangsreservatie vermelden. Nieuwe wet overheidsopdrachten (Parl doc 51S1689 )

13 Art § 2. Wanneer een opdracht het bedrag voor Europese bekendmaking niet bereikt, kan een aanbestedende overheid, overeenkomstig de beginselen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, de toegang tot de gunningsprocedure reserveren voor sociale inschakelingsondernemingen. Met sociale inschakelingsonderneming wordt bedoeld de onderneming die voldoet aan de voorwaarden van artikel 59 van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen, of die aan gelijkaardige voorwaarden voldoet in het land van oorsprong van de kandidaat of inschrijver. Nieuwe wet overheidsopdrachten (Parl doc 51S1689 )

14 Nieuwe wet overheidsopdrachten (Parl doc 51S1689 ) Art. 40 Overeenkomstig de beginselen van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, en voor zover ze niet rechtstreeks of onrechtstreeks discriminerend zijn en, naar gelang van het geval, worden vermeld in de aankondiging van opdracht of in het bestek, kan de aanbestedende overheid uitvoeringsvoorwaarden opleggen die het mogelijk maken rekening te houden met doelstellingen zoals: 1.het verstrekken van beroepsopleidingen aan werklozen en jongeren; 2.het bevorderen van het gelijke kansenbeleid inzake de arbeidsparticipatie van onvoldoende in het arbeidsproces geïntegreerde personen; 3.de strijd tegen de werkloosheid; 4.de verplichting om, in hoofdzaak, de bepalingen van de basisconventies van de Internationale Arbeidsorganisatie na te leven, in de veronderstelling dat die niet reeds worden toegepast in het nationale recht van het land waar de productie plaatsvindt; 5.de bescherming van het leefmilieu.

15 Conclusie: Alle wettelijke teksten geven ruimte voor -Sociale voorkeur -Sociale uitvoeringsvoorwaarden

16 Concreet ?

17 Sociale Voorkeur Filosofie : het is een overheidsopdracht maar de procedure wordt voorbehouden aan sociale en beschutte werkplaatsen of aan sociale inschakelingsondernemingen (SIO) (art. 59 wet 26/03/1999). Dwz offertes van niet-SIO komen niet in aanmerking Sociale voorkeur

18 Tips: 1.Opdracht ‘kiezen’: SIO zijn niet actief in alle sectoren. 2.Het blijft een overheidopdracht dus men moet de concurrentie laten spelen (in dit geval tussen SIO) Dwz meerdere SIO moeten actief zijn in de sector van het opdracht 3.Een sociale voorkeur moet altijd vermeld worden in de aankondiging van de opdracht en in het bestek Sociale voorkeur

19 Sociale uitvoeringsvoorwaarden Het is een uitvoeringsclausule, een verplichting voor de opdrachtnemer Doelstelling: - ofwel de aanwerving van stagiairs door de opdrachtnemende onderneming: het komt er dan op aan een beroepservaring aan te bieden waardoor een betere verankering op de arbeidsmarkt mogelijk wordt; -ofwel de opleiding van stagiairs, waarbij de opdrachtnemende onderneming een operator voor hun inschakeling in het beroepsleven wordt

20 De opdrachtnemer moet dus bijkomend personeel in dienst nemen (als werknemer of als stagiair) tijdens de duur van het opdracht De uitvoeringsvoorwaarden hebben geen invloed op de werking van de opdrachtnemer buiten de opdracht. Sociale uitvoeringsvoorwaarden

21 Moet vermeld zijn in de aankondiging van de opdracht : Door een offerte in te dienen verbinden de inschrijvers zich ertoe de personen die hun door de opdrachtgevende overheid of door de daartoe aangestelde instelling worden voorgedragen, tewerk te stellen of door hun eventuele onderaannemers te laten tewerkstellen, in het kader van een arbeidsovereenkomst, conform de in het kader van de overheidsopdracht voor de uit te voeren werkzaamheden geldende wettelijke bepalingen en collectieve arbeidsovereenkomsten. De inhoud van de sociale clausules en, inzonderheid de indienstnemingsvoorwaarden, worden bepaald in het bijzonder bestek en in bijlage X die er noodzakelijk deel van uitmaakt. Sociale uitvoeringsvoorwaarden

22 Moet beschreven zijn in het bestek of in een bijlage aan het bestek die er noodzakelijk deel van uitmaakt Er moeten administratieve clausules bepaald zijn (verbintenissen, sancties als de uitvoeringsmodaliteiten niet nageleefd zijn) Sociale uitvoeringsvoorwaarden

23 Knelpunten Opdracht moet redelijk groot zijn (in term van werkdagen en personeel die voor de uitvoering van het opdracht nodig zijn) De uitvoeringsvoorwaarden moeten in evenwicht zijn met het opdracht Sociale uitvoeringsvoorwaarden

24 De opdrachtgever moet - opdrachtnemer helpen voor de invulling van de sociale clausule - kandidaat doelgroep werknemers selecteren en presenteren aan de opdrachtnemer - Begeleiding bieden voor deze doelgroepwerknemers Sociale uitvoeringsvoorwaarden knelpunten (vervolg)

25 Een sociale uitvoeringsvoorwaarde is ook een middel om de opdrachtnemer aan te moedigen om met sociale economie initiatieven samen te werken (en de sociale uitvoeringsvoorwaarden aan de SE initiatieven te onderaannemen) Sociale uitvoeringsvoorwaarden

26 Dubbel onderwerp Een opdracht mag één of meerdere onderwerp hebben. Één van de onderwerpen mag dus van “sociale aard” zijn. Voorbeeld : 1. renovatie van een gebouw 2. Vorming van werkzoekenden

27 Steunpunt overheidsopdrachten Doelstelling : informatie verstrekken aan alle overheden op vlak van duurzaam overheidsopdrachten Sociale, ethische overwegingen en milieuoverwegingen Handleiding, technische informatie, type clausule, contracten, …

28 In ontwikkeling Uitbreiding van de Website Pilootinitiatieven ondersteunen Sensibilisering, informatie Steunpunt overheidsopdrachten

29 Actie 31 Federale plan duurzaam ontwikkeling Referentiekader MVO Goedgekeurd door de federale Ministerraad op 28 april 2006 Meer info : Actieplan MVO In voorbereiding Actieplan om MVO te bevorderen binnen het bedrijfsleven maar ook binnen de administraties en lokale besturen

30 Uw vragen ?

31 Nuttige adressen Gids voor duurzame aankopen Wetgeving Overheidsopdrachten op de Federale portaalsite (rubriek ambtenaren – een dienst beheren) Green Public Procurement (Website Europese Commissie)

32 Sébastien Pereau. – Cel sociale economie POD Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding en sociale economie 14de verdieping bureau 20 Anspachlaan Brussel Tel : 02/ Fax : 02/