Modellen VWO 6

Economische crisis Crisis: een periode waarin de groei van de productie wordt verstoord recente voorbeelden; Kredietcrisis 2007 - ? Argentijnse economische crisis (2001) Russische financiële crisis (1998) Internet zeepbel (1997 – 2001) Aziatische financiële crisis (1997)

Crisisverschijnselen in de economie Wegvallen van het vertrouwen in de economie Afnemende consumptie Afnemende productie Stijgende werkloosheid

Nationaal product Productie: het ‘maken’ van goederen en diensten met als doel het te verkopen Productiefactoren worden ingeschakeld Arbeid, natuur, kapitaal en ondernemersactiviteit Productie=toegevoegde waarde = omzet – inkoopprijs grond- en hulpstoffen (incl diensten door derden)

Nationaal product Nationaal product= optelsom van de productie (=toegevoegde waarde) van de individuele bedrijven Nationaal inkomen = optelsom van primaire inkomens: loon, pacht, huur, rente en winst Nationaal inkomen = nationaal product

Nationaal product Nationaal product wordt gebruikt voor: Arbeid (loon) Kapitaal (huur en rente) Natuur (pacht) Ondernemersactiviteit (winst) Nationaal inkomen is totale inkomen van gezinnen van een land Nationaal product= nationaal inkomen

Binnenlands versus nationaal Nationaal inkomen = binnenlands inkomen+ inkomen ontvangen uit buitenland – inkomens betaald aan buitenland

Conjunctuur Conjunctuurtheorie: schommelingen in de omvang van de productie zijn het gevolg van de (totale) vraag naar goederen en diensten (Keynes) Conjuncturele werkloosheid; werkloosheid door een tekort aan vraag, ondernemers blijven met onverkochte voorraden zitten: productie verkleinen, waardoor er minder werknemers nodig zijn.

Structuur Structuurtheorie; schommelingen in productie als gevolg van veranderingen in het productieproces (aanbodzijde) door veranderingen in de omvang, de kwaliteit en/of de kosten van de productiefactoren. Structurele werkloosheid: onvoldoende arbeidsplaatsen als gevolg van groei beroepsbevolking, diepte-investeringen, onvoldoende scholing, geringe mobiliteit (aanbodzijde)

De vraagzijde Gezinnen/consumenten Ondernemingen Overheid Buitenland

De vraagzijde Overheid Overheidsinvesteringen (Ig): aanschaf vaste kapitaalgoederen door de oerheid bij bedrijven. Vb aanlegen wegen Overheidsconsumptie (Cg): uitgaven aan de bedrijven voor aanschaf kantoormateriaal en de salarissen aan ambtenaren.

De vraagzijde Effectieve vraag EV = C + I + O + E – M C= Cp particuliere consumptie I = particuliere investeringen O = Cg + Ig = overheidsbestedingen + overheidsinvesteringen E = export (vraag vanuit buitenland) M = import (vraag ‘verdwijnt’ naar buitenland)

Conjunctuur EV = C + I + O + E – M Productiecapaciteit = maximaal haalbare productieomvang, inzet van alle productiefactoren EV productie bezettingsgraad productie Bezettingsgraad = productiecapaciteit X 100%

Conjunctuur Als productie = normale bezetting: bestedingsevenwicht Als productie < normale bezetting: onderbesteding conjuncturele werkloosheid Als productie > normale bezetting: overbesteding werkloosheid bestedingsinflatie

Conjunctuur Nominaal inkomen; NIET gecorrigeerd voor inflatie (prijsstijgingen) Reëel inkomen; WEL gecorrigeerd voor inflatie (prijsstijgingen) Schommelingen in de EV is de feitelijke (echte) productie / feitelijke BBP zelden altijd gelijk aan de trendmatige productie / trendmatige (‘gemiddelde’) BBP Er is een golvende beweging rond de trend = conjuncturele beweging/ontwikkeling.

Conjunctuurgolf I: Hausse: EV > prod.cap (normale bezetting): overbesteding. EV, groeiende productie, grote werkgelegenheid en bestedingsinflatie. II: Recessie: afnemende groei. EV > prod.cap: overbesteding, maar: EV, werkgelegenheid daalt. III: Depressie of baisse: negatieve groei. EV < prod.cap: onderbesteding. EV, afzet van bedrijven dalen, grote werkloosheid. IV: Herstel of opleving: EV < prod.cap (normale bezetting): onderbesteding, maar: EV, de productie stijgt weer, werkgelegenheid neemt weer toe.