Gespreksvaardigheden 04/04/2017
Inhoud Geschiedenis (Freud, Rogers ….) Gesprekstechnieken (praktrijkopdracht: gevoelsreflectie) Het intake gesprek 04/04/201704/04/2017
Verschillende stromingen in de psychologie Verschil in mensbeelden Verschil in (psychotherapeutische) gesprekstechnieken
Gesprekstechnieken: verschillende oriëntaties Grove indeling: Psychoanalytisch Rogeriaans Gedragstherapeutisch Sociaal-leer theorethisch
Psychoanalytische gespreksmethode Slecht verwerkte conflicten jeugd --> heden Tijdsduur: gedurende enkele jaren 4 tot 5 x / week drie kwartier Analyticus zit achter pt. --> minder non-verbale communicatie Methode: vrije associatie, pt. vertelt wat in hem opkomt Analyticus geeft voorzichtige interpretaties van wat hij hoort: duidingen Duidingen toetsen bij de pt.
Rogeriaanse gespreksmethode “Client centered therapie” / optimistisch mensbeeld Tijdsduur: langere periode 1x/week Therapeut creëert sfeer waarin pt. zich geaccepteerd voelt Spiegelen: samenvattingen waarin de emotionele betekenis doorklinkt Empathie: door je houding en woorden laten merken dat je je zo goed mogelijk tracht in te leven in wat de pt. zegt
Gedragstherapeutische gespreksmethode Consequenties van gedrag en de ervaring daarvan Hoe is klacht ontstaan en waarom volhardt iemand in bepaald gedragspatroon (leergeschiedenis) Luisteren Concretiseren Doelgericht doorvragen
Verschillen en Overeenkomsten Bij zowel PA als Rogeriaanse oriëntatie is het van belang niet alleen wat iemand zegt, maar ook hoe hij iets zegt PA interpreteren, Rogerianen willen zo min mogelijk interpreteren, maar zo goed mogelijk de cliënt helpen zaken te ordenen Evenals PA proberen GT oorzaken van klachten te achterhalen, maar de aandacht is bij gedragstherapeuten niet exclusief gericht op ervaringen in de vroege jeugd PA en Rogeriaanse behandelingen verlopen via gesprekken; GT praten niet alleen met pt., maar kunnen ook gebruik maken van oefeningen die pt. moet uitvoeren
Het intake gesprek: aanmelding / verwijzing Doorverwijzing; via wie? ‘vrijwillig’? Aanmelding Indicatie en contra-indicatie: Is het klachtenpatroon van degene die zich aanmeldt dusdanig, dat hij of zij inderdaad in aanmerking komt voor een behandeling zoals we die hier kunnen bieden?
Contra-indicatie / indicatie psychoanalytische gespreksmethode Klachten zijn eigenlijk van medische aard Psychiatrische problematiek Indicatie: Een vermogen om op een bepaalde manier te kunnen (leren) praten over de eigen moeilijkheden
Contra-indicatie / indicatie Rogeriaanse gespreksmethode Extern gericht: cliënten moeten de oorzaak van hun problemen niet uitsluitend bij anderen of bij externe omstandigheden zoeken Sterke afhankelijkheid: juist omdat Rogeriaanse therapeuten veel overlaten aan hun cliënten Indicatie: Motivatie: de bereidheid de eigen problematiek kritisch te onderzoeken Frustratietolerantie: Therapie is inspannend en tijdrovend
Contra-indicatie / indicatie gedragstherapeutische gespreksmethode De therapeut vindt het gepresenteerde probleem niet psychologisch van aard (voorbeeld problemen op werk / beroepskeuze) De klachten lijken een natuurlijke reactie te vormen op ernstige gebeurtenissen in iemands leven (bijv. rouw) De th. kan de gepresenteerde problematiek zelf te zwaar vinden om ermee aan de slag te gaan Sommige van de zojuist genoemde contra-indicaties zijn algemeen (geldend voor alle “stromingen”)
Welke onderwerpen komen er aan de orde? Intakegesprek Welke onderwerpen komen er aan de orde?
Onderwerpen intake (Turner en Hersen) 1. Geestestoestand 2. Klachten zoals gepresenteerd 3. Psychiatrische voorgeschiedenis 4. Psychiatrische voorgeschiedenis verwanten 5. Medische voorgeschiedenis 6. Sociale voorgeschiedenis 7. Opleiding / militaire ervaring 8. Werk ervaring
Intake: werkervaring
Onderwerpen intake (Turner en Hersen) vervolg 9. Partner relaties / huwelijksgeschiedenis 10. Alcohol en drugs 11. Seksuele ervaringen 12. Relaties met anderen 13. Eventueel contact met justitie 14. Ziekenhuisopnames 15. Hobby’s
Het intake gesprek (1) Eerste indruk manier van kleden leeftijd/kalender leeftijd manier van uitdrukken manier van contact maken
Het intake gesprek (2) Reden van aanmelding Klachten en symptomen Luxerende factoren Duur Impact op dagelijks leven Manier van klachten hanteren tot nu toe Eerdere hulpverlening Hulpvraag / Eerste formulering therapieverwachting
Het intake gesprek (3) Biografische gegevens: Naam, geboortedatum, adres, telefoonrs., verzekeringsvorm Biografie: Gezin van herkomst: plaats v. pt. In gezin, gezin van herkomst ouders, beroep ouders/ grootouders, contact ouders/ groot-ouders Ontwikkelingsanamnese: info over zwangerschap/geboorte, vroege ontwikkeling, beleving school, beroepskeuze Psychoseksuele ontwikkeling:ontdekken geslachtsverschil, seksuele voorlichting, ervaring, beleving huidige relatie
Het intake gesprek (4) Overige aandachtspunten: Justitie Verslavend middelengebruik Ingrijpende levensgebeurtenissen en hanteren daarvan Therapieverwachtingen (m/v, individueel/groep, manier van werken) Toestemmingsverklaring Laatste opmerkingen Bij de gehele intake zoveel mogelijk werken via schema gebeurtenis, gedachten, beleving (gevoel), gedrag
Verslaglegging Reden van verwijzing, personalia pt. Verslaglegging consult in “kopjes” - eerste indruk - voorgeschiednis (eerdere hulpverleners) - samenvatten van eerder genoemde onderwerpen Soms ook DSM-IV diagnose Testuitslagen Conclusie en advies
Valkuilen intake gesprek Teveel gericht op het verzamelen van gegevens, te weinig letten op belevingscomponent. Of andersom. Onvoldoende uitdiepen van een onderwerp (te weinig doorvragen). Te weinig structuur bieden (de pt. laten praten, zonder aan te geven wat je wilt horen). Te snel aannemen dat wel duidelijk is wat de pt. zegt.
Aanbevelingen intake gesprek Beschouw het als eerste stadium in een beslissingsproces: wat ga je hierna doen? Welk alternatieven zijn er? Welk informatie heb ik nodig om dat te beslissen? Denk in termen van indicatie en contra-indicatie Realiseer je dat informatie niet alleen vervat is in de inhoud maar ook in de stijl van antwoorden Realiseer je dat je eigen stijl van praten en houding invloed hebben op wat de ander zegt en doet