1ste lic. Politieke Wetenschappen Hawthorne, de mythe van de volgzame arbeider en de klassen bias in de psychologie Pallieter Daenen 1ste lic. Politieke Wetenschappen

Het Hawthorne experiment Experiment vond plaats in de Hawthorne fabriek van de Western Electric Company in Amerika Doel van het experiment was zoeken of er een relatie was tussen omgevingsfactoren(zoals licht intensiteit) en efficiëntie van de arbeider, te bepalen in output.

Het Hawthorne experiment -De conclusie van het experiment was dat: onafhankelijk van omgevingsfactoren de werknemers zich als uitverkoren gingen voelen, louter en alleen omwille van het feit dat ze deel van een experiment waren. -Hierdoor waren de resultaten van het onderzoek vervalst, een psychologisch effect heeft de resultaten bepaald.

Het Hawthorne experiment Twee Harvard Universitaire psychologen speelden een belangrijke rol in het experiment °Elton Mayo & °Frits Roethlisberger

Mayo & Roethlisberger Ze beweerden dat sociale en klinische psychologie gefuseerd kon worden met redelijk management. Dit om aan de sociale en emotionele behoefte van de arbeider tegemoet te komen. Dat zou het einde van de irrationele vijandelijkheid en oppositie tegen management zijn.

Mayo & Roethlisberger De droom van de Mayo groep was er één van een hartsgrondige samenwerking tussen arbeiders en bazen. Volgens hun werd dit gesteund door de resultaten van het Hawthorne onderzoek. Dit stond onder sterke kritiek in de jaren ’40 en ’50 Veel van de kritiek was gegrond

Overzicht Hawthorne onderzoek 3 categorieën: 1) Het ‘verlichting’ experiment Output van werknemer gerelateerd aan variaties in licht condities Onderzoekers werden zich bewust van het psychologisch effect 2) De ‘Relay Assembly Test Room’ Resultaten vorige onderzoek in achterhoofd Onderzoekers konden nu experimentele veranderingen aanbrengen in alle condities van de arbeiders De waarneming was dat de output gestaag steeg over de tijd 3) De ‘Bank Wiring Observation Room Study’ Een niet experimenteel onderzoek Om de sociale relaties en werk beperkende normen te bestuderen

De resultaten zoals door Mayo en Roethlisberger voorgesteld HET TWEEDE EXPERIMENT

De resultaten zoals door Mayo en Roethlisberger voorgesteld HET TWEEDE EXPERIMENT Het beeld dat ze ophingen van het experiment was er één van => Constant stijgende output Door gerevolutioneerde supervisie Die snel hartgrondige samenwerking met het management gaf

Evidentie van arbeid weerstand Uit de publicaties blijkt Als alles goed loopt de supervisie inderdaad revolutionair vriendelijk en permissief is Eens de dingen uit de hand lopen grijpt de supervisie terug naar de stijl van berispingen en bestraffingen

Evidentie van arbeid weerstand Voornaamste kritiek op Mayo&Roethlisberger Ze onderdrukken de onderliggende weerstand van de arbeiders Het conflict is volgens hen steeds iets anders dan een basis van antagonisme van belangen in de uitbuitende kapitalistische relatie van productie

Evidentie van arbeid weerstand Aspect van constant stijgende output Wat is output? Mayo zag output als een index van welzijn Er werd ook gespeeld met output/uur en output/week De wekelijkse output steeg; maar de dagelijkse output daalde => Hoe kan men spreken van toename van moraal en coöperatie als de output/ uur afneemt en arbeiders trager blijken te werken?

Evidentie van arbeid weerstand Het beeld dat we krijgen na de analyse van de publicaties is er een van - Een voorzichtige arbeider - Die leeft in een informele organisatie - Een team op zich vormt - Vastberaden is zich niet te laten gebruiken - Uitkijkt voor eigen economische interesse

Andere indicaties van arbeidsweerstand HET DERDE EXPERIMENT De niet experimentele observatie studie is gekend voor zijn gedetailleerde beschrijving van werk beperkingnormen binnen een groep mensen Op het eerste inzicht was het een inslaand contrast met het tweede experiment Maar zoals we zonet zagen verstopte Mayo het eigenlijke verzet achter de stijgende output curve

Andere indicaties van arbeidsweerstand De werk-beperkingsnormen konden nu niet onderdrukt worden Het management kon dit op 2 manieren oplossen: Erachter komen hoe ze het verzet kon stoppen De weerstand afschrijven als irrationeel en emotioneel De werk-beperkingsnormen moesten verdwijnen omdat het disfunctioneel is voor de identificatie van de groep met de economische doelen van de onderneming

Andere indicaties van arbeidsweerstand Contradictie van Mayo Hij was zich bewust van het industrieel conflict Hij wou kort bij het conflict geraken om het te kunnen begrijpen en om technieken te vinden om het klassenbewustzijn te verslaan Maar tegelijk verklaarde hij dat het conflict niet echt was door het toe te wijten aan sentiment en andere problemen

Andere indicaties van arbeidsweerstand Het ironische aan het Hawthorne experiment is dat het bedacht werd om een wetenschappelijke erkenning van het psychologisch subjectieve standpunt van de fabriekswerker te krijgen, en dat het uiteindelijk gebaseerd zou zijn op een onderzoeksproject dat een belangrijk deel van die subjectiviteit(collectieve weerstand) zou onderdrukken.

Andere indicaties van arbeidsweerstand Een ander opmerkelijk verschil tussen het tweede en derde experiment en dat ons inleid naar het volgende punt is: In het derde experiment was men steeds aan het klagen over het management In het tweede experiment voelde ze zich vrij van druk van de supervisie, terwijl ze veel vaker gesuperviseerd werden

Andere indicaties van arbeidsweerstand Het verschil tussen beide was: In het tweede experiment de veranderingen overwogen werden met de werknemers en ze een veto ertegen konden gebruiken, ze voelden zich deel van het experiment. Terwijl in het derde experiment ze de veranderingen moesten ondergaan die ze niet zelf hadden aangebracht

De supervisie stijl De supervisie stijl is de manier waarop het management omgaat met de arbeider en veranderingen aanbrengt

De supervisie stijl Het traditionele inzicht, dat domineerde in de tijd van het Hawthorne experiment stelde: Management is verantwoordelijk voor de organisatie van de productieve elementen Dit is het proces van controleren, motiveren en wijzigen van het gedrag van de arbeiders Zonder de tussenkomst van management is de arbeider passief De mens is van nature tegen verandering Voor het verwezenlijken van deze taak kan het management tussen twee methoden kiezen De harde aanpak met leidend gedrag en dwang De zachte aanpak die tolerantie inhoud

De supervisie stijl Maar recent onderzoek bestrijd dit traditionele inzicht. Het Hawthorne onderzoek toonde ook al aan dat het niet blijkt te werken. Om dit aan te tonen halen we het aspect van motivatie erbij.

De menselijke behoeftes zijn piramidaal hiërarchisch ingedeeld

De supervisie stijl Het vervullen van die behoefte is een bron van motivatie Een voldane behoefte vormt geen bron van motivatie meer Iemand die ontbeert aan een behoefte, op eender welk niveau, is ziek en dat ziek zijn zal zijn gedrag beïnvloeden.

De supervisie stijl Het probleem dat we nu kregen in het experiment is dat de werkgever zich op de fysiologische behoefte van de arbeider gaat focussen om hem te motiveren, maar dat de arbeider reeds hogere behoeftes nastreeft en de inspanningen dus inefficiënt zijn.

De supervisie stijl Als men zich nu van dat probleem wil ontdoen en wil zorgen dat de arbeider coöpereert met het management moet men meer adequate assumpties van de menselijke natuur en motivatie gaan aannemen. En dus meer kiezen voor zelf controle en zelf sturing van de arbeider en hem zo de mogelijkheid geven hogere behoeftes na te streven. Dit was deels zoals in het tweede experiment waar de arbeiders mede inspraak hadden en er een positievere samenwerking verliep.