Voorlichting bij obesitas en roken Lastig voor de verloskundige? Kennispoort, 18 december 2008 Bert Zeegers, Marlein Ausems

Normale werkdag: zwangerschaps-controle overgewicht/obesitas of roken Morbiditeit o.a. hypertensie, preterme geboorte, abruptio placentae Perinatale sterfte: PAR obesitas 9%; PAR roken 12%

Onderzoeksvraag Methode Welke aanpak gebruiken 1ste lijns verloskundigen bij de uitvoering van hun voorlichterrol (overgewicht/obesitas en roken) en hoe denken zij hierover? Methode Focusgroepinterview 8x 58 verloskundigen, 5 studenten Semi-gestructureerde vragenroute Data-Analyse: Nvivo

Resultaten: voedingsvoorlichting bestemd voor cliënten met overgewicht/obesitas? Wanneer? Intake: nauwelijks Vervolgconsult: soms Kraambed: 6 weken pp: heel enkele keer Hoe? Informeren: vrijwel altijd Begeleiden: heel enkele keer Verwijzen: enkele keer Wat? Standaard voedingsvoorlichting vrijwel altijd Additioneel: Advies niet veel aankomen enkele keer Dieper ingaan voedingspatroon Lange termijn gevolgen extra ≥ ½ uur: enkele keer

Gezondheidswinst enkele keer Hoe denken verloskundigen over voedingsvoorlichting bestemd voor cliënten met overgewicht/obesitas? Gezondheidswinst enkele keer minder diabetes, pre-eclampsia Geen gezondheidswinst soms niet oplosbaar in zwangerschap Lastig vaak kwetsbaar zelfvertrouwen beladen onderwerp wegen …..ik het heel moeilijk vind om iemand op zwaarlijvigheid te benaderen om de simpele reden omdat je nooit weet waarom ze zo zwaarlijvig is. Ik vind dat heel gevaarlijk en zeer pijnlijk.

Gezondheidswinst enkele keer Hoe denken verloskundigen over voedingsvoorlichting bestemd voor cliënten met overgewicht/ obesitas? Gezondheidswinst enkele keer minder diabetes, pre-eclampsia Geen gezondheidswinst soms niet oplosbaar in zwangerschap Lastig vaak kwetsbaar zelfvertrouwen beladen onderwerp wegen Geen verloskundige taak vaak Ik vind dat onze taak ook niet. Wij zijn verloskundigen, ik bedoel, als ze dat zou interesseren zou ik verwijzen naar een diëtiste. Buiten het feit dat….. …..ik het heel moeilijk vind om iemand op zwaarlijvigheid te benaderen om de simpele reden omdat je nooit weet waarom ze zo zwaarlijvig is. Ik vind dat heel gevaarlijk en zeer pijnlijk.

Nadelen en voordelen voedingsvoorlichting bestemd voor cliënten met overgewicht/ obesitas? Kwetsen vaak Ongerustheid een enkele keer Schuldgevoelens een enkele keer Vertrouwensband vaak Verlies van cliënten een enkele keer Moeilijk te controleren een enkele keer VOORDELEN Cliënten meer bewust enkele keer lange termijn

Sociale invloed en intentie Geen idee hoe collega’s het doen meestal Veel minder dan collega's (‘de experts’) enkele keer Cliënte zit er niet op te wachten meerdere keren Ik zou er als obese zwangere volgens mij supergek van worden als ze weer erover begonnen. Nee, niet van plan vaak Meer verwijzen naar diëtiste enkele keer Bij beschikbaar komen betere aanpak enkele keer …dan wel… → Scholingsbehoefte enkele Sociale invloed Intentie

Eigen effectiviteit Hoe goed lukt het om voedingsvoorlichting te geven aan cliënten met overgewicht of obesitas? Goed vaak algemene voorlichting over gezonde voeding Minder goed vaak bij cliënten met overgewicht of obesitas Goed, daar komt iemand en die vertelt mij van: ‘ik heb een BMI van 35 en ik weet niet hoe ik dat moet gaan veranderen’. Ik vind het te ver gaan dat ik dan met iemand een heel voedingspatroon moet gaan opstellen. Dat vind ik voor mij als verloskundige, dan denk ik, daar is een diëtiste voor. Ik signaleer het wel en stuur ze door

Barrières Cliënt gerelateerd Praktijk gerelateerd schaamtegevoelens vaak SES, opvoeding enkele keren Nederlandse taal enkele keren gemakzucht enkele keren correct eetgedrag een enkele keer wegen vaak achterliggende medische oorzaak een enkele keer Praktijk gerelateerd kost veel tijd vaak veel onderwerpen bij intake vaak deskundigheid vaak moment van voorlichting vaak preconceptiezorg kraambed zelf overgewicht/obees enkele keer

Resultaten: Rookvoorlichting Wanneer? Intake: meestal Vervolgconsult: soms Kraambed: 6 weken pp: Totaal 5-10 minuten: Hoe? Informeren (alg.): meestal Begeleiden: heel enkele keer Verwijzen: soms Wat? Advies stoppen: meestal Advies minderen: enkele keer Bewust maken: Motivatie inschatten: impliciet (vaak) expliciet (enkele keer) Partner: vaak

Hoe denken verloskundigen over rookvoorlichting? Belangrijk meestal Maar: weinig overtuigd dat prenatale voorlichting bijdraagt aan daling perinatale sterfte Lastig meestal Vanuit professioneel oogpunt doen (taak) meestal Juridisch indekken een enkele keer Als persoonlijke opdracht enkele keren Ik ben erg tegen roken Eigen verantwoordelijkheid meestal Het is onze taak om ze te informeren over de risico’s maar het is hun verantwoordelijkheid om op te houden.

Nadelen en voordelen van rookvoorlichting Schaden van een goede band met cliënte meestal geen politieagent Kost veel tijd meestal VOORDELEN Cliënten meer bewust enkele keer

Eigen effectiviteit Hoe goed lukt het om rookvoorlichting te geven? GOED in het geven van voorlichting, MINDER GOED in begeleiden stopproces vaak Te veel cliënten blijven roken soms Als het resultaat moet zijn dat je wilt dat mensen stoppen met roken dan denk ik dat je weinig effectief bent

Sociale invloed en intentie Inhoudelijk hetzelfde als collega’s, vaak maar manier waarop verschilt Cliënte vindt het belangrijk soms volgens mij verwachten ze het Nee, niet van plan vaak Ja, voorlichtingsavonden organiseren enkele keer → Scholingsbehoefte enkele Sociale invloed Intentie

Barrières Cliënt gerelateerd Praktijk gerelateerd lage motivatie vaak verslaving vaak rokende partner sommige lage SES vaak taalbarrière enkele keer onderrapportage enkele keer misconcepties enkele keer Praktijk gerelateerd kost veel tijd vaak veel onderwerpen bij intake vaak

Wat betekenen de resultaten voor de cliënte? verloskundige aan het woord geweest… Wat betekenen de resultaten voor de cliënte? Wat betekenen de resultaten voor de begeleiding van de cliënte?

Lastig! Bespreekbaar maken Gedragsverandering Ketenzorg / taak verloskundige (ondersteuning) de begeleiding van de cliënte verdient blijvend aandacht verloskundige praktijkorganisatie opleiding / onderzoek / KNOV / overheid

Dank aan alle verloskundigen deelgenomen aan de focusgroepinterviews marlein.ausems@av-m.nl b.zeegers@av-m.nl www.av-m.nl