Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 H-Gas transitie Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Energiemarkt Directoraat Generaal Energie, Telecom & Markten Drs. Rodrigo Pinto Scholtbach MPA Themacoördinator Gasmarkt & Gasrotonde

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 2

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 3 Noodzakelijke transitie 20 bcm verbruik

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 4 Regiefunctie EL&I Brief Netbeheerders oktober 2009 Maart 2010 GEN overleg Voorstel herziening gascodes Juridisering dreigde Onduidelijkheid over gevolgen en verantwoordelijkheden Markt verzoekt om regie EL&I

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 5 Onderzoek Kema/Kiwa 10 workshops, 80 stakeholders 1.Nieuwe gassen zijn niet zomaar te gebruiken 2.Transitie noodzakelijk 3.Maatwerk vereist

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 6 Oplossingsrichtingen Maatwerk Industrie 80 aansluitingen, export Industrie, consumenten, export H-gas-net G-gas-net 6 miljoen Huishoudens 4500 gasmotoren conversie G-gas: extra exit specificaties Groningenveld Invoeders: KV, import, LNG, Russisch & Noors gas Projectbureau Nieuw Aardgas Overheid GTS Industrie Kema H G industrie

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 7 H gas net 1.Chemische industrie, e- centrales (gas als grondstof en als brandstof) 2.Sommige partijen in overleg met GTS voor aanpassingen. 3.Verschillen per regio, industrie, gasnetwerk, gassamenstelling 4.Sommige zijn invoeders en gebruikers tegelijkertijd Heterogene groep

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 8 Studie gaskwaliteit - stand van zaken Deel 1 Onderzoek KEMA, KIWA: Gevolgen voor eindgebruiker bij veranderende gassamenstelling Deel 2 Onderzoek KEMA, KIWA en ARCADIS: Effecten mitigerende maatregelen om verwachte gassen in te passen in de Nederlandse gaslevering Transitieroutes / herverdeling kosten

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 9 Mitigerende maatregelen 1. Entry specificaties: Er worden eisen gesteld aan de specificatie van de gassen > niet alle gassen invoeden: Primair kosten importeurs/invoeders 2. Gasbehandeling: Gassen behandelen zodat toepassing specificatie gegarandeerd blijven. Primair kosten GTS. 3. Aanpassen apparatuur: Verbreden van de toepassingsspecificaties van de apparatuur van de eindgebruiker (breder aanbod aan gassen) Primair kosten eindgebruikers Theoretische opties Digitale oplossingen

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 10 Aanpassingen aan de kant van grootgebruikers de meest toekomstvaste en robuuste oplossingsrichting Ongeacht de routes zijn (tijdelijke) invoedrestricties nodig Geen digitale oplossingen/mix van maatregelen Termijn voor ombouw H-markt: half jaar (opening GATE) niet realistisch, meer tijd nodig Kosten ombouw H-markt dalen bij langere tijdshorizon(zie overgansfase 2012/2014) In 2011 nog de mogelijkheid om beroep te doen op regeling versnelde afschrijving in het kader van de crisis- en herstelwet. Brief Minister aan TK d.d. 28 maart 2011

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 11 H-gas transitie Industrie 80 aansluitingen H-gas-net Invoeders, kleine velden Russisch & Noors gas, LNG Industrie Veiligheid, maatwerk, aanpasingen bij gebruiker Geen extreme LNG’s en import accepteren Bijmengen (rijke met arme LNG) Inspanningsverplichting voor Gate, eerste cargo’s GTS Infrastructurele aanpassingen om de industrie te ontzien Extra stikstof injectie Maatwerk Signaleringssysteem opzetten voor industrie Reageren op signaleringssysteem Transitietraject opzetten, Projectbureau informeren en transitie uitvoeren Inspanning binnen gestelde transitietermijn Projectbureau Nieuw Aardgas 5 jaar: 2012/2014 PE 8,7 Wobbe Index van 54 MJ/m3.

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 12 1.Is het LNG dat in de opstartfase van Gate Bv zal worden ingevoed veilig genoeg? 2.Krijgen we de zekerheid dat het signaleringssysteem in werking zal zijn als de eerste aanlandig van LNG plaatsvindt? 3.Kan de overheid bindende gassamenstelling na 2012 (eventueel na 2014) invoeren? 4.Kan per regio een samenstelling worden gemaakt voor de periode na 2012 (eventueel na 2014)? 5.Kunnen elementen van de mix van maartregelen een permanent karakter krijgen (afwobben en signaleringssysteem)? Vragen n.a.v. mix van maatregelen

Titel van de presentatie | 20 oktober 2010 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 13 Rapportage Projectbureau rond eind mei 1.Gedetailleerd beeld op bedrijfsniveau 2.Analyse problemen bij transitie 3.Verdere vormgeven transitie H-markt Beleid Minister Rapportage Project Bureau