School of Education Associatie K.U.Leuven donderdag 13 november

Talenbeleid in het leerplichtonderwijs Welke effecten en ontwikkelingen verwachten we op korte en lange termijn? William Vroonen Inspecteur Secundair onderwijs

Inhoud Waarom talenbeleid als aandachtspunt in schooldoorlichtingen meenemen? Welke invalshoeken zal de onderwijsinspectie hanteren om beleidsprocessen in scholen en centra –zoals talenbeleid- in kaart te brengen? Welke ontwikkelingen zijn in scholen noodzakelijk zijn opdat de aandacht voor talenbeleid ook tot de gewenste resultaten zou leiden? Hoe kunnen de lerarenopleidingen het talenbeleid in de scholen (verder) ondersteunen?

Deel 1 De talenbeleidsnota als referentiekader

De talenbeleidsnota als referentiekader Definitie talenbeleid “Talenbeleid is een structurele en strategische poging van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen, met het oog op het bevorderen van hun algemene ontwikkeling en het verbeteren van hun onderwijsresultaten.”

De uitgangspunten van de talenbeleidsnota Europa; de Pisa-resultaten; taalvaardigheid als basis voor het verwerven van vreemde talen.

De doelstellingen van de talenbeleidsnota de schoolprestaties anderstalige leerlingen verbeteren; de competentie in vreemde talen verhogen.

Negen beleidsthema’s Schooltaal Nederlands Taalstructuren en taalvaardigheid Beheersingsniveau van de bestaande eindtermen Vroeg vreemdetalenaanbod Frans in het basisonderwijs en de overgang van basisonderwijs naar secundair onderwijs Vreemdetalenonderwijs in het secundair onderwijs Peilingen en taaltoetsen als ondersteuning van het talenbeleid van de overheid en van de scholen Content and Language Integrated Learning (CLIL) Uitwisselingen voor leerlingen en leraren

Een talenbeleid in elke school

Deel 2 De invalshoeken die de onderwijsinspectie zal hanteren om beleidsprocessen in scholen en centra –zoals talenbeleid- in kaart te brengen.

Gedifferentieerde doorlichting internationale tendensen en beleidsevoluties; meerwaarde.

Gedifferentieerde doorlichting vooronderzoek; voorstel voor doorlichting; eigenlijke doorlichting: output; processen: de kijkwijzer.

De kijkwijzer Een kwaliteitsvolle werking impliceert: zorg dragen voor de processen; de beoogde effecten in kaart brengen en bereiken Verschillen in beginsituatie en behoeften: zin voor ontwikkeling; zin voor verantwoording. Kwaliteit bieden = kwaliteit bewaken: Interne kwaliteitszorg; Externe kwaliteitszorg.

Aandacht voor zorg Aandacht voor effecten Z1. brengt de beginsituatie van de lc in kaart competentieniveau, beginsituatie, vroegere resultaten, attitudes, leer- en socio-emotionele problemen, ... Z2. brengt de zorgbehoefte van de lc in kaart remediëring, aangepaste aanpak tijdens de les, ... Z3. ondersteuning van het leer- of ontwikkelingsproces curriculum: lesmateriaal aangepast aan het niveau van de lc, uitdagend en uitnodigend lesmateriaal, werkvormen, ... begeleiding: differentiatie, remediëring, ... evaluatie: feedback rond leervorderingen, ... Z4. organisatorische ondersteuning klasmanagement, gestructureerde lessen en cursus, planning van lessen, opdrachten en evaluatie, ... Z5. materiële en financiële ondersteuning materiële uitrusting om doelstellingen te realiseren, aandacht voor materieel welzijn, gebruik van de geboden mogelijkheden, mogelijkheden om tekorten kenbaar te maken bij beleid, ... E1. normstelling vooraf vastleggen van effecten rond: ET/OD en leerplandoelen: richtinggevend voor het onderwijsleerproces, ... vakoverschrijdende ET/OD, attitudes, ... ondersteuning van het leerproces: resultaten van remediëring, ... E2. monitoring registreren van de leervorderingen E3. meting effecten representatieve, transparante en valide evaluatie (gericht op de meting van de vooropgestelde doelen) van: ET/OD en leerplandoelen vakoverschrijdende ET/OD, ... inspanningen rond ondersteuning van het leerproces Aandacht voor ontwikkeling Aandacht voor verantwoording O1. beleidsruimte mate waarin men op de hoogte is van het beleid rond curriculum, begeleiding en evaluatie op vlak van het wettelijk kader op vlak van het school/centrumbeleid O2. openheid ten aanzien van externe ontwikkelingen bijscholing rond ET/OD, leerplandoelstellingen, kennis van nieuwe tendensen in onderwijs, ... O3. gebruik beleidsruimte, ontwikkelingsdynamiek op basis van relevante analyse en met inzicht (in beleidsruimte, vanuit scholing, via overleg met pedagogische begeleiding, ...) veranderen en bijsturen van: onderwijskundig handelen, lesmateriaal, begeleiding, evaluatie, ... O4. ontwikkelingsdynamiek: bottom-up ontwikkeling multiplicatie van kennis en bijscholing, participatie aan ondersteunende structuren (vakwerkgroep, collegiale consultatie, intervisie, multidisciplinair overleg, ...), participatie aan de ontwikkeling van het schoolbeleid, ... V1. visie op rol en verantwoordelijkheid bij: - realiseren/nastreven van de ET/OD, leerplandoelen - nastreven van de vormingsdoelen - begeleiding van het individueel leerproces V2. interne en externe verantwoording op een verifieerbare wijze verantwoording afleggen aan beleid, leerlingen, ouders, vervolgonderwijs, arbeidsmarkt, ... over (bijsturingen van): onderwijskundig handelen de beoogde effecten de bereikte effecten Aandacht voor interne evaluatie Aandacht voor externe evaluatie I1. gegevensverzameling interne gegevens over: het eigen onderwijskundig handelen de leerlingenprestaties, ... I2. gegevensverwerking en –analyse op basis van criteria verwerken en analyseren conclusies trekken (wat is goed, wat bijsturen, ...) EE1. gegevensverzameling externe gegevens over: EE2. gegevensverwerking en –analyse

De kijkwijzer Aandacht voor zorg  Aandacht voor effecten

De kijkwijzer Aandacht voor zorg  Aandacht voor effecten

De kijkwijzer Aandacht voor ontwikkeling  Aandacht voor verantwoording

De kijkwijzer Aandacht voor ontwikkeling  Aandacht voor verantwoording

De kijkwijzer Aandacht voor interne evaluatie  Aandacht voor externe evaluatie

De kijkwijzer Aandacht voor interne evaluatie  Aandacht voor externe evaluatie

Deel 3 Welke ontwikkelingen zijn noodzakelijk opdat de aandacht voor talenbeleid ook tot de gewenste resultaten zou leiden?

Negen beleidsthema’s Schooltaal Nederlands Taalstructuren en taalvaardigheid Beheersingsniveau van de bestaande eindtermen Vroeg vreemdetalenaanbod Frans in het basisonderwijs en de overgang van basisonderwijs naar secundair onderwijs Vreemdetalenonderwijs in het secundair onderwijs Peilingen en taaltoetsen als ondersteuning van het talenbeleid van de overheid en van de scholen Content and Language Integrated Learning (CLIL) Uitwisselingen voor leerlingen en leraren

Suggesties voor (verdere) ondersteuning door de lerarenopleiders. Deel 4 Suggesties voor (verdere) ondersteuning door de lerarenopleiders.

Implicaties op de lerarenopleiding (1) De lerarenopleidingen besteden extra aandacht besteden aan de kennis van het Nederlands van alle kandidaat-leraren.

Implicaties op de lerarenopleiding (2) Ook de lerarenopleidingen ontwikkelen een talenbeleidsplan.

Implicaties op de lerarenopleiding (3) De lerarenopleidingen bereiden leraren voor op het omgaan met anderstalige leerlingen in de klas en op het creëren van een taalrijke omgeving.

Implicaties op de lerarenopleiding (4) De lerarenopleiding bereiden leraren voor op een schoolbrede aanpak van beleidsinitiatieven, waarbij ze bij elkaar in de klas komen kijken en elkaar coachen.

Implicaties op de lerarenopleiding (5) De lerarenopleidingen gebruiken het European Profile for Language Teacher Education – A Frame of Reference inde opleiding van leraren vreemde talen.

Implicaties op de lerarenopleiding (6) De lerarenopleidingen integreren talensensibilisering en initiatie Frans in de opleiding. De lerarenopleidingen versterken de basiscompetentie taalvaardigheid Frans bij toekomstige leraren basisonderwijs in de opleiding. De lerarenopleidingen stimuleren de aandacht voor structureel overleg tussen de leraren van de derde graad van het basisonderwijs en de eerste graad secundair onderwijs rond de eindtermen en leerplannen Frans.

Implicaties op de lerarenopleiding (7) De rol en het belang van taaltoetsen en van een evaluatiebeleid (in alle vakken) krijgen in de lerarenopleiding meer aandacht.

Implicaties op de lerarenopleiding (8) De lerarenopleidingen besteden meer aandacht aan de vaardigheidsaspecten en de taalstructurele elementen: functionele taalvaardigheid, actieve werkvormen, procesgerichte evaluatie …

Implicaties op de lerarenopleiding (9) Lectoren uit lerarenopleidingen doen bedrijfstages in kleuter-, basis-, secundair onderwijs.

Talenbeleid in het leerplichtonderwijs Welke effecten en ontwikkelingen verwachten we op korte en lange termijn? William Vroonen Inspecteur Secundair onderwijs