Evidenced based practice Dr. Gerrie Bours Universiteit Maastricht, verplegingswetenschap Hogeschool Zuyd, verpleegkunde 29 juni 2006 open universiteit

Evidence based practice Achtergrond Definities Toepassing in klinische praktijk Relevante bronnen EBP in verpleging Discussie 29 juni 2006 open universiteit

EBP achtergrond 1980’s, stroming in de geneeskunde: medisch handelen veel meer baseren op kennis uit wetenschappelijk onderzoek 1982: ideeën gevat in EBM (McMaster Medical School) 1993: oprichting Cochrane Collaboration 1990’s: EBM waait over naar andere zorgvelden: EB-nursing, EB fysiotherapie etc. 29 juni 2006 open universiteit

EBP achtergrond Sacket et al (1997/2000): Traditionele bronnen voor beslissingen zijn: Gedateerd (handboeken) Zitten er vaak naast (experts) Ineffectief ((bij)scholing) Te omvangrijk en gevarieerd (tijdschriften: ca 20.000, > 2 milj artikelen Past in tijdsbeeld: rationalisering en protocollering zorg 29 juni 2006 open universiteit

EBP definities (I) Offringa et al (2000): EBM is het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig gebruik van het huidige beste bewijsmateriaal om beslissingen te nemen voor individuele patiënten Verwarrend: - wat betekent dit precies - telt alleen bewijs uit wetenschappelijk onderzoek? (en andere zaken dan? Hoe goed is dat bewijs, als het er al is?) 29 juni 2006 open universiteit

EBP definities (II) Kuiper et al. (2004), Cox et al (2004) in navolging van Sackett: Bij EBP gaat het om klinische beslissingen op basis vanhet best beschikbare bewijs, in combinatie met de kennis en ervaring van de behandelaar en de waarden en voorkeuren van de individuele patiënt. - ruimer en realistischer -Daarnaast ruimte voor andere zaken zoals praktische mogelijkheden, financiële randvoorwaarden 29 juni 2006 open universiteit

EBP: definities (II) Voorkeur patiënt Evidence Beslissing (bewijs uit onderzoek) Beslissing Kennis en ervaring hulpverlener 29 juni 2006 open universiteit

Toepassing EBP in klinische praktijk Klinisch probleem vertalen naar een beantwoordbare vraag in de praktijk Zoeken naar evidence (beste bewijsmateriaal) Beoordelen (wegen) van evidence Beslissing nemen op basis van evidence, voorkeur patiënt en expertise hulpverlener Evaluatie van dit proces 29 juni 2006 open universiteit

1. Van probleem naar vraag Hulpmiddel bij formuleren beantwoordbare vraag: “PICO” - Patiëntengroep (klinisch relevante informatie: diagnose, leeftijd, behandelsetting, etc.) - Interventie (in ruime zin: therapie, diagnostiek) - Controle conditie (waarmee wordt therapie, diagnostische test etc. vergeleken? - Outcome (eindcriteria voor interventie) NB goede vraag vermindert kans op teveel of te weinig informatie 29 juni 2006 open universiteit

2. Zoeken naar evidence Diverse bronnen: Tijdschriftartikel Websites van overheidsorganen, beroepsverenigingen Etc. etc. NB steeds meer info elektronische beschikbaar vereist een systematische aanbak 29 juni 2006 open universiteit

3. Beoordelen evidence Gevonden informatie beoordelen op: methodologische kwaliteit onderzoek toepasbaarheid voor specifieke patiëntensituatie (en eigen praktijksituatie) Voorwaarde: hulpverlener beschikt over enige kennis van onderzoeks- methoden en klinische ervaring 29 juni 2006 open universiteit

4. Beslissing nemen 5. Evaluatie Informatie over de 3 pijlers EBP bundelen en tot afweging komen 5. Evaluatie Het aangepaste handelen evalueren 29 juni 2006 open universiteit

Hoe ontstaat evidence? Beperkt tot effectiviteitsvragen: Gerandomiseerde effectonderzoeken (RCT’s) Systematische reviews/meta-analyses 29 juni 2006 open universiteit

Levels of evidence (b.v. in richtlijn beroerte) Niveau A: Sterk Meta-analyses/systematische reviews Enkele grote en goede RCT’s Niveau B: Matig Kleinere en minder goede RCT’s Niveau C: Beperkt Ander wetenschappelijk onderzoek Niveau D: Geen Mening van experts 29 juni 2006 open universiteit

Vertaalslag evidence In protocollen, standaarden en richtlijnen Zie bijvoorbeeld www.cbo.nl; www.nhg.nl; www.avvv.nl etc. etc. 29 juni 2006 open universiteit

EBP: belangrijke bronnen (I) EBP tijdschriften Evidence based medicine Evidence based nursing Stimulus (fysiotherapie), etc. 29 juni 2006 open universiteit

EBP: belangrijke bronnen (II) Websites www.gezondheidsraad.nl www.cbo.nl www.cochrane.nl www.clinicalevidence.com www.cebm.net Etc. etc. 29 juni 2006 open universiteit

EBP: belangrijke bronnen (III) Literatuur databases zoasl PubMed, Cinahl, Medline, Psyclit, Embase etc. Cochrane collaboration 29 juni 2006 open universiteit

Praktijkvoorbeeld Klinisch probleem Op afdeling neurologie komen veel slikklachten voor. Momenteel screent de logopediste deze patiënten alvorens zij mogen eten. Dit betekent dat patiënten soms onterecht (vaak in het week-end) sondevoeding krijgen. Is er een methode om deze patiënten te laten screenen op slikklachten door verpleegkundigen zodat het onterecht inbrengen van een sonde voorkomen kan worden? 29 juni 2006 open universiteit

PICO - vraag Welke bedside screeningsmethode (I) die uitgevoerd kan worden door verpleegkundigen geeft de meeste kans om bij neurologische patiënten (P) slikklachten aan te tonen of uit te sluiten (O) vastgesteld met behulp van VSS of FEES (C) 29 juni 2006 open universiteit

Inclusie/exclusie criteria Design is cross-sectioneel of RCT Leeftijd ≥ 18 jaar met neurologische aandoening Indextest geschikt aan het bed door verpleegkundigen Ned Eng Duits Invasieve index test Slikklachten anders dan neurologisch 29 juni 2006 open universiteit

Zoekstrategie Medline (PubMed Embase Cinahl Psyclit Handmatig referenties nazoeken Tot februari 2006 Trefwoorden: dysphagia en synoniemen; sensitiviteit/specificiteit 29 juni 2006 open universiteit

selectieprocedure Onafhankelijk door twee reviewers op inclusie en Kwaliteitsbeoordeling Data extractie: 2 x 2 tabel eventueel statistisch poolen 29 juni 2006 open universiteit

Resultaten 370 artikelen door zoekstrategie Blijft over 33 relevante artikelen Kwaliteitsbeoordeling: 10 sufficient 10 doubtful 13 insufficient Geen pooling mogelijk 29 juni 2006 open universiteit Bours, Speyer e.a. in progress

EBP in de verpleging Belemmeringen voor implementatie van EBP: Wat is evidence? Contextuele factoren (cultuur, leiderschap) Gebrek aan duidelijke uitkomstmaten Niet inzien van het belang Ondoenlijk alle literatuur van het vak bij te houden Etc. etc. 29 juni 2006 open universiteit

Kansen: beroepsorganisatie Koepelorganisaties hebben een belangrijke rol en taak (van Achterberg et al. 2006) Rol Taak Stimulator genereren van evidence Facilitator selecteren van evidence Initiator verspreiden van evidence Participant implementeren van evidence Performer 29 juni 2006 open universiteit

Kansen: onderwijs EBP in onderwijs via lectoraten en aandachtsgebieden (EBP-werkgroep, HSZ) Docentscholing Curriculumaanpassing Project EBP 29 juni 2006 open universiteit

Kans: lecturer practitioner of APN Schakel tussen theorie en praktijk (Williamson et al, 2004) een persoon die deels in de praktijk werkzaam is, en deels aan een universiteit is aangesteld (Hollingworth’s 1997) (academisering werkveld) 29 juni 2006 open universiteit

Discussie 29 juni 2006 open universiteit