Hefbomen voor sociaal beleid en armoedebestrijding Joke Vanreppelen, stafmedewerker lokaal sociaal beleid

Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

Waarom sociaal beleid voeren?

Filmfragment: wat is armoede? Getuigenis Vlaams Netwerk Armoede Hoe zit het in mijn gemeente?

Gelijke samenleving, beter voor iedereen Prof. Wilkinson inkomensongelijkheid vgl met sociale criteria Kindersterfte Mentale ziektes Vetzucht Tienerzwangerschappen Gemiddelde levensverwachting Gevangenen Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

How much richer are the richest 20% than the poorest 20%? 6 Source: Wilkinson & Pickett, The Spirit Level (2009) www.equalitytrust.org.uk

Health and Social Problems are Worse in More Unequal Countries Index of: Life expectancy Math & Literacy Infant mortality Homicides Imprisonment Teenage births Trust Obesity Mental illness – incl. drug & alcohol addiction Social mobility Source: Wilkinson & Pickett, The Spirit Level (2009) www.equalitytrust.org.uk

Waarom sociaal beleid voeren? Wetgeving: menswaardig leven voor iedereen → sociale grondrechten Lokale autonomie: inspelen op lokale behoeften Laagdrempelig: in elke gemeente: toegankelijk, betaalbaar, bereikbaar, bekend… Overheid: pluralistisch, neutraal, democratisch Professioneel Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

Sociale grondrechten

Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan Recht op arbeid Sociale grondrechten Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan Recht op arbeid Recht op sociale zekerheid en sociale bijstand Recht op juridische bijstand Recht op wonen Recht op gezond leefmilieu en –omgeving Recht op onderwijs Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing Recht op gezondheid Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

Activeringsbeleid van het OCMW 1. Recht op arbeid Activeringsbeleid van het OCMW Werk als instrument tot maatschappelijke integratie Lokaal bestuur als regisseur Samenwerking en afstemming met diverse partners Lokaal bestuur als actor Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

2. Recht op sociale zekerheid en bijstand Verzekeringsprincipe + solidariteitsprincipe Taak lokale overheid: bekendmaken, toeleiden, aansluiten (vb, ziekteverzekering) Recht op maatschappelijke integratie Via tewerkstelling of leefloon (+ evt. opleiding) Sociale bijstand als laatste vangnet Garantie op mogelijkheid menswaardig te leven Centrale taak voor het OCMW (art. 1 OCMW-wet) Lokale autonomie lokale verschillen Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

2. Recht op sociale zekerheid en bijstand Sociale bijstand als vangnet Recht op maatschappelijke dienstverlening Financiële steun gelijk aan leefloon Aanvullende steun Schuldhulpverlening Psychosociale begeleiding Thuiszorg en gezinszorg Lokale dienstencentra … Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

2. Recht op sociale zekerheid en bijstand Sociale bijstand als vangnet Recht op maatschappelijke dienstverlening Preventief en curatief Financiële hulpverlening Materiële hulpverlening Sociale, administratieve en juridische dienstverlening Psycho-sociale begeleiding… Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

5. Recht op gezond leefmilieu Fysieke leefomgeving Veiligheid ≠ criminaliteitscijfers Mobiliteit Sociale leefomgeving Kinderopvang Opvoedings- en gezinsondersteuning Woonzorgbeleid Woonzorgcentrum, dagcentrum, service flats, lokaal dienstencentrum, thuishulp… Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

sociale ongelijkheid in gezondheid neemt toe 8. Recht op gezondheid sociale ongelijkheid in gezondheid neemt toe Gezondheid = mentaal & fysiek Cijfers: Man zonder onderwijsdiploma overlijdt 7,5j eerder Vrouw zonder onderwijsdiploma is 18j minder gezond Conclusie TAHIB-onderzoek (TAckling Health Inequalities in Belgium, 2010) =lichamelijk en geestelijk goed voelen Niet iedereen heeft dezelfde kansen op een goede gezondheid Zowel ziekte- als sterftepatronen zijn sociaal ongelijk Een betere gezondheid en een langere levensverwachting zijn vooral weggelegd voor diegenen die hoger op de maatschappelijke ladder staan Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

8. Recht op gezondheid Voornamelijk Vlaams/federale bevoegdheid Lokaal bestuur → toegankelijkheid van gezondheid → personen in armoede krijgt ondersteuning Lokaal bestuur als coördinator Lokaal bestuur bewaakt toegankelijke gezondheid Lokaal bestuur voert preventief beleid Gezondheid is bevoegdheid van federaal en vlaams niveau Toegankelijkheid van gezondheidszorg: vooral federale bevoegdheid Bevorderen van gezondheid en preventie: vooral Vlaamse bevoegdheid (Verder: gemeente verantwoordelijk voor openbare gezondheid op haar grondgebied) Lokale besturen zijn de uitvoerders van dit beleid: gemeente is verantwoordelijk voor de openbare gezondheid op haar grondgebied Doel gemeente/ocmw: Toegankelijkheid van gezondheidszorg Gezondheid van personen in armoede verbeteren De gemeenten hebben een breed kader om te werken aan gezondheid (gemeentedecreet): de gemeenten beogen om op het lokale vlak bij te dragen tot het welzijn van de burgers en tot de duurzame ontwikkeling va het gemeentelijk beleid Het OCMW krijgt expliciet de rol om zelf initiatief te nemen voor de oprichting en het beheer van de diensten zoals thuiszorg, nachthulp, ziekenhuis, woon- en zorgcentrum… Beide centrale overheden zien lokale besturen als uitvoerders van hun beleid Vlaanderen vraagt lokale besturen als partner voor uitvoering Vlaams gezondheidsbeleid Het is onduidelijk of Vlaanderen open staat om lokale besturen te ondersteunen bij het uitvoeren van een eigen gezondheidsbeleid. Een dergelijk lokaal gezondheidsbeleid vertrekt van de specifieke situatie van een stad of gemeente en ontwikkelt aangepaste instrumenten, met eigen accenten. Dus: niet enkel top-down, maar ook bottom-up. Lokaal bestuur als coördinator coördinatie van alle partners op het terrein Vele partners werken rond gezondheid en bieden lokale besturen ondersteuning: LOGO’s, SEL’s, CGG’s, CAW’s, samenlevingopbouw… (vaak regionaal georiënteerd) Samenwerkingsovereenkomst opmaken met partnerorganisaties Vb. hartelijke buurt.be Veelheid aan actoren, initiatieven, doelgroepen en projecten. Nood aan sturing en afstemming Lokaal bestuur kan deze afstemming op zich nemen en met lokale actoren komen tot meer samenhangend beleid. De rol van het lokaal bestuur kan sturend, coördinerend, ondersteunend zijn. Integrale benadering gezondheid: rekening houden met verschillende determinerende factoren en hun onderlinge verbanden Gezondheidsacties winnen aan effectiviteit als aandacht voor: leefwijze en socioculturele aspecten die de toegankelijkheid belemmeren. Intersectoraal werken aan gezondheid is noodzakelijk. Ook in andere beleidsplannen banden met gezondheid vb. jeugd, sport en vrije tijd, senioren, milieu, wonen, veiligheid,…   Toegankelijke gezondheidszorg Vb. OCMW Antwerpen: doel is zoveel mogelijk cliënten de weg naar de huisarts te laten vinden en een oneigenlijk gebruik van de spoeddienst te verminderen -informatiemomenten -individuele begeleiding door maatschappelijk werkers -ondersteuning maatschappelijk werkers: documenten over informatie-overdracht en sensibilisering (vb. infofiches met pictogrammen en foto’s), lijsten met huisartsen, standaardbrief voor 3debetalersregeling -informaitebunels naar alle voorzitters van huisartsenkringen voor derdebetalersegeling en samenwerking met OCMW Preventiebeleid Vb. Gent geniet gezond Met werkgroep LSB allerlei gezondheidsacties opzetten (langdurige acties, wijkgericht en voor kansengroepen) Stad maakt een handlleiding/website mt educatieve materialen/advies op maat/startpakket met subsidie voor organisaties die ‘gangmaker’ willen zijn in een bepaalde wijk Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

Aandachtspunten

CULTUUR WONEN WERKEN MOBILITEIT SENIOREN JONGEREN Verkokerd beleid CULTUUR WONEN WERKEN MOBILITEIT SENIOREN JONGEREN Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017 Lokaal Sociaal Beleid in het meerjarenplan

CULTUUR WONEN WERKEN MOBILITEIT WELZIJN VEILIGHEID Inclusief beleid CULTUUR WONEN WERKEN MOBILITEIT WELZIJN VEILIGHEID SENIOREN JONGEREN ALLOCHTONEN Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017 Stappenplan meerjarenplan

GEMEENSCHAPPELIJKE DOELSTELLINGEN Integraal beleid GEMEENSCHAPPELIJKE DOELSTELLINGEN CULTUUR   WONEN WERKEN MOBILIEIT … Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017 Lokaal Sociaal Beleid in het meerjarenplan

Planlastvermindering Vóór invoering Decreet planlastvermindering Decreet planlastvermindering Decreet planlastvermindering Lokaal Sociaal- beleidsplan Minderheden-beleidsplan Subsidie-aanvraag Jeugdwerk beleidsplan Subsidie-aanvraag Minderheden-beleidsplan Jeugdwerk beleidsplan Lokaal Sociaal beleidsplan Vlaamse prioriteiten Strategisch meerjaren plan Goedkeuring Goedkeuring subsidie-aanvraag Goedkeuring subsidie-aanvraag Vroeger: Elke sector had zijn eigen plan dat aan bepaalde vereisten moest voldoen om subsidies te krijgen Integratie: Vb. ambtenaar en schepen verantwoordelijk voor het thema integratie, inspraak organiseren met de doelgroep, inhoudelijke prioriteiten Klachten van lokale besturen – teveel planlast (zeker voor de kleinere gemeenten, éénmansdiensten) Huidige situatie: Decreet planlastvermindering zorgt ervoor dat deze 14 sectorale plannen afgeschaft worden en vervangen door 1 strategisch meerjarenplan: 1 voor de gemeente én 1 voor het OCMW. De subsidie-aanvraag en toekenning gebeurt niet meer via sectorale plannen maar via dat strategisch meerjarenplan Lokale besturen hebben de keuze om Vlaamse beleidsprioriteiten op te nemen in het strategisch meerjarenplan Op basis van deze Vlaamse beleidsprioriteiten worden subsidies toegekend Geen aparte subsidie-aanvraag en rapportering, digitale aanvraag en verwerking aan de hand van de nieuwe beleids- en beheerscyclus Beslissing toekenning subsidie Rapportering Rapportering Rapportering Rapportering Afrekening 14 PLANNEN 1 PLAN Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017 Lokaal Sociaal Beleid in het meerjarenplan

Vlaamse beleidsprioriteiten sociaal beleid Vermaatschappelijking van de zorg Kinderarmoede Gezondheidsbeleid Gezinsondersteuning en kinderopvang Buitenschoolse opvang Woonzorgaanbod Vergrijzing van de bevolking Problematische schuldenlast Dak- en thuisloosheid Samenwerking met welzijnswerk Aanbeveling: niet verplicht, geen subsidie 10 prioriteiten – meer info in omzendbrief Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

Beleid op basis van samenwerking Met diensten onderling Met gemeente en OCMW Met buurgemeenten, buur-OCMW’s Met het middenveld Met burgers sociaal beleid overstijgt het lokaal bestuur Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

Participatief beleid met burgers Participatie met burgers en actoren Ook kwetsbare burgers betrekken!! Meer info over participatie? www.vvsg.be < sociaal beleid < lokaal sociaal beleid < participatie Website tonen Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

Publicatie: quickwins Methodieken proactief werken Toegankelijk beleid Lokaal bestuur VVSG-ondersteuning Charter+scan Publicatie: quickwins Methodieken proactief werken www.vvsg.be < sociaal beleid < lokaal sociaal beleid Sociaal huis Website tonen Proactief werken Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

VVSG helpt u graag verder: Nieuwsbrief: VVSG-week en M-weter Nog vragen? VVSG helpt u graag verder: Nieuwsbrief: VVSG-week en M-weter Tijdschrift Lokaal Website: www.vvsg.be Vormingen en opleidingen Publicaties van politeia Helpdesk Hefbomen voor een effectief sociaal beleid en armoedebestrijding – 100 dagen 4-4-2017

BEDANKT VOOR UW AANDACHT