Betere prestaties en meer welzijn met dynamische verlichting Toine Schoutens WWW.DAVITASHOP.NL

agenda Informatie dynamische verlichting Innovatie Stellingen Vragen? Nuttige informatie WWW.DAVITASHOP.NL

Wie is Davita ? DAVITA® Nederland BV is leverancier van lichttherapie en een adviesbureau dat onderzoek doet naar de relatie tussen licht en de gezondheid zowel thuis (of instituut) als op het werk. Werkt samen met de Technische Universiteit Eindhoven TU/e en Stichting Onderzoek Licht & Gezondheid SOLG WWW.DAVITASHOP.NL

Doelstelling Davita Onderzoek Ondersteuning Uitvoeren van lichtprojecten Verkoop lichttherapie apparatuur WWW.DAVITASHOP.NL

De geschiedenis van gezonde verlichting Hypocrates 400 jaar voor Christus legde verband tussen seizoenen en ontstaan van ziekten en licht en gemoedstoestand In middeleeuwen was bekend dat in zuidelijke oorden, geen wintersomberheid voorkwam Werd licht in verband gebracht met voorspoed en duisternis met rampspoed WWW.DAVITASHOP.NL

Begin 20e eeuw Niels Finsen wint de Nobelprijs voor geneeskunde met lichttherapie in 1903 Sanatoria waar mensen met tuberculose werden behandeld met zonlicht ‘Bleekneusjes’ werd licht voorgeschreven tijdens de crisisjaren WWW.DAVITASHOP.NL

vandaag 120 psychiatrische poliklinieken met lichttherapie Veel RIAGG’s met lichttherapie circa 400 a 500 huisartsenpraktijken met lichttherapie Ziekenfondsraad (huidige college van zorgverzekeraars) merkt lichttherapie aan als veilige en effectieve behandeling van winterdepressie Gezonde verlichting in ziekenhuizen, GGZ en verpleeghuizen WWW.DAVITASHOP.NL

Wat doet licht via het oog? Zien Directe hersenstimulatie Regulering slaap en waak WWW.DAVITASHOP.NL

Anatomie van het oog kringspier hoornvlies iris pupil voorste oogkamer retina fovea gezichtszenuw glasachtig lichaam lens WWW.DAVITASHOP.NL

De biologische klok Een speldenknopje in de hersenen waar belangrijke ritmen worden gereguleerd. Staat in contact met de buitenwereld via het netvlies in het oog WWW.DAVITASHOP.NL

De biologische klok regelt: Cognitieve processen zoals: - concentratie, alertheid - reactiesnelheid - slaap - stemming WWW.DAVITASHOP.NL

24-uurs ritmen WWW.DAVITASHOP.NL

Circadiaanse ritmen worden gereguleerd door licht Brainard et al. (2001), Thapan et al. (2001): Ontdekking van circadiane fotoreceptors in het netvlies voor het registreren van: (a) het circadiane action spectrum en (b) spectrale drempel stralingsdosis in relatie tot melatonine onderdrukking. WWW.DAVITASHOP.NL

Melatonine -De epifyse produceert melatonine tijdens de nacht -Licht onderdrukt melatonine -Licht reguleert het 24-uurs ritme -Melatonine geeft de stand van het 24-uurs ritme aan WWW.DAVITASHOP.NL

Ontregelingen van biologische ritme Gebouwen/ruimten zonder daglicht Ploegendienst Nachtdienst Jetlag Slaap/waak stoornissen (bv bij ouderen) Ingaan zomertijd en wintertijd Winterblues/winterdepressie WWW.DAVITASHOP.NL

WWW.DAVITASHOP.NL

Gedrag is niet constant Onze biologische klok zorgt er voor dat vele gedragsaspecten [in de grafiek is dat alertheid] fluctueren over de termijn van 24 uur; één biologische klok cyclus. Overdag zijn we wakker en alert [afgezien van de ‘cup-a-soup dip’ aan het eind van de middag], en ‘s avonds neemt de alertheid af tot dat we in de nacht versuft en slaperig zijn. Da’s op zich geen probleem –heel erg handig zelfs – want dat is nu net de periode waarin we normaal gesproken slapen. Maken we grafiek even af dan zien we dat de biologische klok onze alertheid weer een slinger geeft, en zo is de cyclus rond. Zo is onze klok afgesteld. Wij zijn dagdieren, gemaakt om overdag actief te zijn en ‘s nachts te slapen. En aan die afstelling is niets te veranderen. WWW.SOLG.NL

Met intensief licht: Verbeteren prestaties, stemming, concentratie, alertheid en de slaap Kan het dag/nacht ritme worden verschoven wordt de afgifte van het slaaphormoon melatonine geremd WWW.DAVITASHOP.NL

Voorbeeld: lichttherapie bij jetlag WWW.DAVITASHOP.NL

Opdrachtgevers: NOC*NSF, TVM Schaatsploeg, KNGU KNWU, KNZB WWW.DAVITASHOP.NL

Gezonde verlichting: Timing expositie Duur expositie Lichtintensiteit  Evertical = ~1000-1500lux Timing expositie Duur expositie Spectrale samenstelling Comfort voldoen aan NEN 12464 = 1 lux WWW.DAVITASHOP.NL

Lichttherapie Een methode waarbij met behulp van zeer intensief licht het (biologische) slaap/waak ritme bij mensen wordt gereguleerd. Foto: Davita Nederland BV WWW.DAVITASHOP.NL

lichttherapie Het licht bereikt via het netvlies, de biologische klok in de hersenen Vanuit deze klok gaat een signaal naar de epifyse waar het hormoon melatonine wordt onderdrukt Methode: 2500 lux gedurende 2 uur, 5000 lux gedurende 1 uur of 10.000 lux gedurende 30 minuten licht heeft daglichtspectrum zonder UV trillingsvrij bij 23 kHz. Voorzien van CE en Medical Device Directive MDD WWW.DAVITASHOP.NL

Licht en ouderen WWW.DAVITASHOP.NL

Bij ouderdom: Atrofieren de cellen van de biologische klok Gaat het slaap/waak ritme langzaam verloren (sundowning bij circa 25% van de patiënten) Worden mensen angstig en onrustig in de namiddag en avond WWW.DAVITASHOP.NL

Oogziekten bij ouderen staar glaucoom seniele macula degeneratie diabetes WWW.DAVITASHOP.NL

Hoe ouder je wordt, hoe meer licht je nodig hebt WWW.DAVITASHOP.NL

Oplossing: Veel licht Op het juiste moment Met de juiste duur Met de juiste intensiteit Met de juiste golflengte Met het juiste comfort WWW.DAVITASHOP.NL

WWW.DAVITASHOP.NL

Zo wel Zo niet WWW.DAVITASHOP.NL

Onderzoek naar dynamische verlichting in zorgcentrum de Bolder in Huizen(NH). WWW.DAVITASHOP.NL

Doelstelling Afname sundowning Implementatie gezonde verlichting Ontwikkelen optimaal scenario voor de nieuwe verlichting WWW.DAVITASHOP.NL

Methode Onderzoek bij 24 senioren in Verpleeghuis de Bolder in Huizen (oktober 2010– december 2011) 3 metingen (0-meting, twee interventiemetingen) WWW.DAVITASHOP.NL

Lichtmeting Horizontale verlichtingssterkte t.b.v. visuele functionaliteit Verticale verlichtingssterkte t.b.v. biologische functioneren In 2040 23% van de Nederlander 65 plus. Dit was voor TU/e SOLG en TNO reden om voor deze grote groep mensen onderzoek te gaan doen. WWW.DAVITASHOP.NL

Lichtplan WWW.DAVITASHOP.NL

Informed Consent Afnemen vragenlijsten Afnemen lichaamstemperatuur Inzage in zorgdossier en medicatie WWW.DAVITASHOP.NL

Analyse en rapportage Gegevens worden statistisch verwerkt Presentatie aan opdrachtgevers Na akkoord presentatie aan familie Rapportage voor intern gebruik Eventueel rapportage voor externe publicatie WWW.DAVITASHOP.NL

WWW.DAVITASHOP.NL

Literatuur: •“Ambient bright light in dementia: Effects on behaviour and circadian rhythmicity”. van Hoof, J., Aarts, M.P.J., Rense, C.G., Schoutens, A.M.C., Building and Environment 44, (2009) 146 - 155 •“High colour temperature lighting for institutionalised older people with dementia”van Hoof, J., Schoutens, A.M.C., Aarts, M.P.J., Building and Environment 44(2009) 1959 - 1969 •“The indoor environment in relation to people with dementia.” van Hoof, J., Kort, H.S.M., Duijnstee, M.S.H., Schoutens, A.M.C., Hensen, J.L.M., Begemann, S.H.A. (2008). In: Strøm-Tejsen, P., Olesen, B.W., Wargocki, P., Zukowska, D., Toftum, J. (eds.) Indoor Air 2008: Proceedings of the 11th International Conference on Indoor Air Quality and Climate, 17-22 August, Copenhagen, Denmark, paper ID: 64 (ISBN 9788778772701) •“Ambient bright light improves behaviour and circadian rhythmicity of institutionalised older adults with dementia.” van Hoof, J., Aarts, M.P.J., Schoutens, A.M.C. (2008) In: Strøm-Tejsen, P., Olesen, B.W., Wargocki, P., Zukowska, D., Toftum, J. (eds.) Indoor Air 2008: Proceedings of the 11th International Conference on Indoor Air Quality and Climate, 17-22 August, Copenhagen, Denmark, paper ID: 63 (ISBN 9788778772701) •"SOLG Symposium proceedings Light, Performance and Quality of Life, November 8, 2007, Evoluon Eindhoven the Netherlands, edited by Toine Schoutens pages 1-68 published on www.solg.nl •“High colour temperature light improves restless behaviour and circadian rhythmicity of institutionalised older adults with dementia” Aarts, M.P.J., van Hoof, J., Schoutens, A.M.C. proceedings SOLG Symposium Light, Performance and Quality of Life, pages 56-61. November 8, 2007, Eindhoven, the Netherlands •“Natural Light Exposure, Healthy Elderly People and Sleep” MPJ Aarts, JC Stapel, AMC Schoutens, proceedings CIE Expertmeeting on Light and Health, 7-8 September 2006, Ottawa Ontario Canada WWW.DAVITASHOP.NL

IAB-4 Project “Helder” Gezonde verlichting thuis Meer welzijn, betere slaap Uitstel opname verpleeghuis Werkgelegenheid, economische groei WWW.DAVITASHOP.NL

Toverwoord of “gebakken licht” Innovatie: Toverwoord of “gebakken licht” WWW.DAVITASHOP.NL

Stellingen: Het is eenvoudig om een innovatie te realiseren De overheid biedt voldoende gelegenheid om innovaties te ontwikkelen Nederland zou meer werk moeten maken van innovatie Het woord innovatie wordt misbruikt WWW.DAVITASHOP.NL

Zijn er nog vragen: WWW.DAVITASHOP.NL

Meer informatie: www.davitashop.nl www.waldmann.com en www.solg.nl