NIEUWE INZICHTEN IN GEZONDE VOEDING: HET VERSCHIL TUSSEN WETEN EN ETEN. Greet Vansant

EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Enquète ULB (centre de psychosociologie de l’opinion): met voeding verbonden gedragingen en levensstijlen 610 personen 47% mannen, 53% vrouwen Vragenlijsten April-mei 2005 Gerapporteerd gedrag!!

EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Een studie van de standpunten van het publiek over overgewicht, obesitas en voeding Een onderzoek van de levensstijl in samenhang met de voeding, per categorie van overgewicht

EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN BMI KLASSE percentage >18,5 7 18,5-24,9 55,7 25-30 28 >30 9,2 Overgewicht + obesitas 37,2

EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN De voornaamste redenen die spontaan worden opgegeven als oorzaken van overgewicht zijn: Slechte voedingsgewoontes, ongezonde voeding (gebrek aan variatie) en onevenwichtige voeding, voeding die te rijk is aan vetten en suikers, te veel (hoeveelheid). Het gebrek aan beweging, sedentariteit, gebrek aan sport, te veel televisie kijken. Verkeerde opvoeding mbt voeding, gebrek aan informatie en gebrek aan kennis over de gevaren van obesitas, gebrek aan respect voor eigen lichaam. Levensstijl, problemen met stress (met inbegrip van de gezondheidstoestand, erfelijkheid en ziekte).

EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Algemene standpunten betreffende voeding De consumenten zijn verantwoordelijk voor hun voeding en voor hun levensstijl. 91,8 De reclame zet kinderen aan tot eten van dingen die niet altijd gezond zijn. 89,0 Overgewicht en obesitas zijn een probleem voor de toekomst van onze maatschappij. 88,9 De toename van het aanbod van voedingsproducten in de winkels stelt ons in staat om een gevarieerde en evenwichtige voeding samen te stellen. 88,3 De keuze van onze voeding moet vrij blijven, en de overheid moet niet proberen die te beïnvloeden. 81,6 Vetten en vette producten zijn slecht voor de gezondheid. 76,1

EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Algemene standpunten betreffende voeding De fastfoodrestaurants zijn de oorzaak van de toename van obesitas. 75,1 De toename van het voedingsaanbod heeft ons ertoe aangezet om meer te eten dan in het verleden. 72,6 De reclame voor voeding zet ons aan meer te eten dan nodig. 64,1 Het is de voedingsindustrie die verantwoordelijk is voor de toename van obesitas in onze maatschappij 64,0 Drankenverdeelautomaten en automaten met tussendoortjes zetten ons aan om overal en altijd te eten en te drinken. 63,9 Suiker is slecht voor de gezondheid. 56,1

EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Algemene standpunten betreffende voeding Voedingsmiddelen die niet verdikken, zijn duurder. 51,4 Lightproducten zijn goed voor de gezondheid. 38,2 Als de belastingen op energierijke producten zouden stijgen, zouden de mensen minder verdikken 16,3

Obesen hebben de indruk dat ze soms te veel en soms te weinig eten. EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Algemene standpunten betreffende voeding Hoe hoger de BMI, hoe minder tijd besteed wordt aan het bereiden van maaltijden. Hoe hoger de BMI, hoe meer men snoept reeds voor de maaltijd (ongeduld om te eten). Obesen hebben de indruk dat ze soms te veel en soms te weinig eten. Geen verschillen voor fast-food restaurants en aankoop van kant-en klaar gerechten voor thuis. Obesen gebruiken gemiddeld meer glazen alcohol/week.

Ze hebben al meermaals een dieet gevolgd. EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Algemene standpunten Obesen geven aan dat typische gebeurtenissen in het dagelijks leven een invloed hebben op hun gewicht. Ze hebben al meermaals een dieet gevolgd. Ze doen minder aan sport, wandelen, trappen lopen etc. In het algemeen geven ze ook aan minder hobby’s te hebben in vergelijking met personen met normaal gewicht.

EET-EN LEEFGEWOONTEN IN BELGIE: TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Conclusies De oorzaken van obesitas zijn individueel; behalve genetische en gezondheidsproblemen zijn individuen zelf verantwoordelijk voor hun overgewicht. Er worden verschillende gedragingen waargenomen tussen personen met obesitas en personen met normaal gewicht. Als er maatregelen moeten worden genomen, gaan die in de zin van voorlichting, opvoeding en responsabilisering van de mensen.

DE NATIONALE VOEDSELCONSUMPTIEPEILING 2004-2005: eerste voedselconsumptiepeiling Onderzoek naar verschillen in: Maaltijdpatronen Energie-inname Inname van voedingsmiddelen en nutriënten Verschillende subgroepen van de bevolking Socio-demografische variabelen Leeftijdsvariabelen

DE NATIONALE VOEDSELCONSUMPTIEPEILING Steekproef van alle inwoners van België 3200 personen Leeftijd vanaf 15 jaar Mondelinge vragenlijst + computer-gestuurd interview + voedselfrequentievragenlijst Referentie om trends in de gezondheidstoestand van de Belgische bevolking te kunnen opvolgen en te vergelijken met andere Europese lidstaten

Inname van voedingsstoffen: ENERGIE (kcal/d)/VCP 2004-2005

Inname van eiwitten (energie%)/VCP 2004-2005

Inname van koolhydraten (energie%)/VCP 2004-2005

Inname van vetten (energie%)/VCP 2004-2005

Inname van vet in drie subcategorieën van vetzuren (energie%)/VCP 2004-2005 Mannen Vrouwen

Inname van calcium (mg/dag)/VCP 2004-2005

Inname van ijzer (mg/dag)/VCP 2004-2005

DE NATIONALE VOEDSELCONSUMPTIEPEILING 12-18% van de bevraagde populatie gebruikt minder dan eens per week melk of melkproducten Amper 30 tot 50% gebruikt dagelijks fruit. 10-15% van de ondervraagde bevolking eet zelfs minder dan 1x/week een stuk fruit Er is een dagelijkse gebruiksfrequentie van zoute of zoete snacks bij 50-66% van de volwassen bevolking en tot 75% van de jongere groep (15-18 jaar) Ongeveer 10% van de bevolking gebruikt voedingssupplementen Vegetarische producten worden slechts sporadisch gebruikt

VOEDINGSDRIEHOEK

VOEDINGSDRIEHOEK

ANNOO 2006 DUIDELIJK VERSCHIL TUSSEN WETEN EN ETEN!!

EFFECT VAN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL Willett. Science 2002;296:696.

Focus op preventie van ziekten VOEDING IN DE 20STE EEUW Nieuwe wetenschap Focus op preventie van ziekten

UITDAGINGEN VOEDING IN DE 21STE EEUW kosten gezondheidszorg stijging levensverwachting bewustwording consument technologische vooruitgang voedings-gerelateerde ziekten toepassing recente wetenschappelijke bevindingen in het voedingsonderzoek

VERBETERING VAN DE LEVENSVERWACHTING VERBETERING IN LEVENSKWALITEIT VOEDING IN DE 21STE EEUW VAN VERBETERING VAN DE LEVENSVERWACHTING NAAR VERBETERING IN LEVENSKWALITEIT

OPTIMALE VOEDING ter verzekering van: maximaal ‘well-being’ minimaal risico voor ziekten gedurende het ganse leven

WERKHYPOTHESE “An optimal nutrition will control and modulate body functions to optimise them so as to maintain a state of well being and health.”

EEN FUNCTIONEEL VOEDINGSMIDDEL een natuurlijk product (bv. een vrucht) een voedingsmiddel waaraan een component is toegevoegd (pre- en probiotica) een voedingsmiddel waaruit een component is verwijderd (bv. hypo-allergene rijst) een voedingsmiddel waarin de bio-beschikbaarheid van een bepaalde component werd verbeterd (bv. inuline en calcium)

Beweringen (claims) Wetenschappelijke onderbouwing Betrekking op: Verteringsstelsel Bescherming tegen oxidatie Hart- en vaatziekten Psychologische en gedragsfuncties

FUNCTIONELE VOEDINGSMIDDELEN POSITIEVE INVLOED OP FUNCTIES VAN HET ORGANISME FUNCTIES IN VERBAND MET GEZONDHEID EN WELZIJN OF MET VERMINDERING VAN HET RISICO OP ZIEKTEN GEEN GENEESMIDDEL GEEN PREPARATEN ONDER FARMACEUTISCHE VORM

VOORBEELD: FUNCTIONEEL VOEDINGSMIDDEL MARGARINE MET FYTOSTEROLEN FYTOSTEROLEN IN PLANTAARDIGE OLIÊN voedingsmiddel MAGARINE AANGERIJKT MET FYTOSTEROLEN functioneel voedingsmiddel ZUIVERE FYTOSTEROLEN (NIET GENEESMIDDEL) nutraceutical FYTOSTEROLEN ALS GENEESMIDDEL geneesmiddel

PREBIOTICA Een prebioticum is een niet-verteerbaar voedingsingrediënt dat de gezondheid van de gebruiker gunstig beïnvloedt doordat het een substraat vormt dat de groei en de metabole activiteit van één of enkele gunstige darmbacteriën stimuleert

INULINE EN OLIGOFRUCTOSE Inuline is een mengsel van oligomeren van fructose. Bronnen: tarwe, banaan, prei, artisjokken, sojabonen, knoflook Industrieel bereid door extractie in water van de chicoreiwortels (raftiline).

PRODUCTIEPROCES VAN INULINE

EFFECTEN VAN PREBIOTICA OP CALCIUMABSORPTIE

PROBIOTICA Een probioticum is een voedseladditief, samengesteld uit levende bacteriën. De opname heeft een positieve invloed op de gezondheid van de verbruiker door de verbetering van de darmflora.

PROBIOTICA: POSITIEVE EFFECTEN Positief effect op de lactosevertering Anti-diarree effect Stimulatie van het immuunsysteem Cholesterolverlaging Anti-tumoreffect Onderzoek is nog empirisch. Meer fundamentele studies lopen nog.

CHOLESTEROL-ARME EIEREN WAT MET OMEGA_EIEREN,

VETZUURSAMENSTELLING ISOFLAVONEN SOJA SOJA EIWITTEN VETZUURSAMENSTELLING ISOFLAVONEN VEGETARISCHE VOEDING Sojabonen -isoflavonen

ANTIOXYDANTEN

DE VIJAND: ONGEPAARDE ELEKTRONEN PRINCIPE VRIJE RADICALEN DE VIJAND: ONGEPAARDE ELEKTRONEN

OVERZICHT VAN VRIJE RADICALEN EN ANDERE REACTIEVE ZUURSTOFMOLECULES Hydroxylradicaal OH° Superoxyderadicaal O2° Stikstofoxyderadicaal NO° Lipidenperoxyderadicaal LOO° ANDERE REACTIEVE MOLECULES Waterstofperoxyde H2O2 Hypochloorzuur HOCl Ozon O3

ANTIOXYDANTEN

ANTIOXYDANTEN

HYPOTHESE STRESSOR CONSEQUENTIE GEVOLG: VERHOOGDE VORMING VAN VRIJE RADICALEN TARGET Proteines Lipiden DNA Membraanschade LDL-oxydatie mutaties RESULTAAT Celbeschadiging Atherosclerose …..

ANTIOXIDANTEN

BIOLOGISCHE ANTIOXYDANTEN IN HET LICHAAM (1) ENZYMATISCH Superoxyde dismutase (SOD) Katalase Glutathion peroxydase (GSHPx) Fosfolipide GSHPx

BIOLOGISCHE ANTIOXYDANTEN IN HET LICHAAM (2) VETOPLOSBAAR Tocoferolen Carotenoïden Quinonen Bilirubine

BIOLOGISCHE ANTIOXYDANTEN IN HET LICHAAM (3) Wateroplosbaar Ascorbinezuur Urinezuur Transferrine Lactoferrine Albumine ….

ANTIOXYDANTEN VITAMINE E VITAMINE C CAROTENOIDEN FLAVONOIDEN POLYFENOLEN LYCOPEEN ….

ONDERZOEK ANNO 2006 CONSEQUENTIES KOMEN PAS TOT UITING OP LANGE TERMIJN STUDIE-OPZET VERSCHILT VAAK GEBRUIKTE DOSIS EN TE METEN PARAMETERS NOG VEEL ONDERZOEK NODIG

WAT MOETEN WE DAN NU DOEN? AANWIJZINGEN VOOR VERHOOGDE BEHOEFTE RESULTEERDE AL IN AANBEVELINGEN BV. VIT C BIJ ROKERS ZORGEN VOOR EEN VOLDOENDE GEVARIEERDE VOEDING EVENTUEEL SUPPLEMENTEN: OVERDAAD SCHAADT!!!

OMEGA-3 VETZUREN VOORBEELD BIJ UITSTEK VAN HET DYNAMISME EN ANDERZIJDS DE COMPLEXITEIT VAN DE VOEDINGSWETENSCHAP

FUNCTIONELE VOEDING FUNCTIONELE VOEDINGSMIDDELEN UITEN HUN EIGENSCHAPPEN PAS OPTIMAAL INDIEN ZE DEEL UITMAKEN VAN EEN EVENWICHTIG VOEDINGSPATROON.

DE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK