De zin en onzin van expliciete instructie in taalvaardigheidsonderwijs Wander Lowie Afdeling Engels / Toegepaste Taalwetenschap Welkom en Voorstellen: Onderwijs en onderzoek. Project taalvaardig

Met dank aan Kees de Bot Joyce Haisma

Overzicht Inleiding Stellingen Discussie Conclusie

Inleiding

Inleiding Expliciete instructie: Grammatica-onderwijs Uitspraakonderwijs Vocabulaire-onderwijs

Inleiding Expliciete instructie: Prettig voor docent (en leerlingen?) Nuttig voor leerlingen?

Stellingen

Stellingen (grammatica) Het bestuderen van grammaticaregels leidt niet tot een beter communicatief gebruik van taal Het leren van grammaticaregels is zinloos Grammatica is zinvol als structurerend principe in het taalonderwijs Zonder grammatica-onderwijs is het niet mogelijk een taal goed te leren Kinderen leren vanzelf, ouderen hebben regels nodig

Stellingen (uitspraak) Het uiteindelijke doel van uitspraakonderwijs zou moeten zijn dat de leerder klinkt als een moedertaalspreker Iedereen kan uitspraak leren als hij/zij maar genoeg oefent Uitspraak is betrekkelijk onbelangrijk, als je maar verstaanbaar bent Uitspraakoefeningen moeten zich concentreren op de moeilijkste klanken

Stellingen (vocabulaire) Woorden leren is een kwestie van stampen Het gebruik van tweetalige woordenlijsten moet worden voorkomen Het is beter dat de leerling onbekende woorden opzoekt dan dat de docent de betekenis geeft Woorden moeten altijd in zoveel mogelijk contexten worden geleerd Woorden leren gaat vanzelf als je leest

Stellingen (leren) Leerders leren niet als je ze niet verbetert Je moet oppassen dat leerders niet elkaars fouten overnemen Het verbeteren van schrijffouten is zinloos Het leren van taal kan versneld worden dmv regelkennis Iedereen leert een taal op zijn eigen manier Taalregels moeten systematisch en één voor één worden geleerd

Achtergrond

Discussie: grammatica Wat is grammatica, vorm of betekenis? Heeft het zin expliciete regels te onderwijzen?

Discussie: grammatica Vorm volgt functie Grammatica is uitdrukking betekenisrelaties Grammatica is niet: structuren die met inhoud gevuld moeten worden ‘Usage based’ en dynamisch: grammatica is gevolg van gebruik van taal

Discussie: grammatica Grammatica in ons hoofd is waarschijnlijk heel anders dan grammatica in boek Grammatica’s zijn reconstructies van regelmatigheden in taal Grammatica is geen voorwaarde voor taalvaardigheid maar integraal deel ervan Veel aspecten zijn zo ingewikkeld dat regels leren geen zin heeft (‘er’ in het Nederlands, gebruik van bepaalde en onbepaalde lidwoorden in het Engels)

Discussie: grammatica Helpt het om grammatica expliciet te onderwijzen? Grammatica als strukturerend principe in taalonderwijs of grammatica naar behoefte? Discrete-point grammatical presentation (Focus on Forms) Meaning-based pedagogical events in which attention is drawn to language (Focus on Form) (Ellis) “corrective feedback”

Discussie: grammatica ‘Noticing’: hoe weet leerder wat zij niet weet? Bewustwording van probleem Richten van aandacht Belang van output Hoogst individueel traject: probleem van timing van expliciete instructie Niveau van taalvaardigheid

Discussie - uitspraak Uitspraak is belangrijk? Nolst-Trénité Steenkolen-Engels Jennifer Jenkins: intelligibility ‘core elements’ Martha Pennington

Discussie - uitspraak Uitspraak is belangrijk? Uitspraak is visitekaartje Kan belangrijk zijn Hangt af van doelgroep

Discussie - uitspraak Wat is de norm? “Niemand in Engeland spreekt RP” “Indian English is ook native” “Ook native speakers kunnen verschillende varianten door elkaar spreken Iemand uit een achterbuurt van Liverpool is ook een native speaker Dus een Amerikaanse uitspraak is ook toelaatbaar?

Discussie - uitspraak Afhankelijk van doelgroep ‘Intelligibility’ ‘Comfortable intelligibility’ ‘Native-like intelligibility’ ‘The Educated Native Speaker’ Model ≠ doel

Discussie - uitspraak Uitspraak is leerbaar? Kritieke periode? Bongaerts et al Derwing (1998): klanken, algemeen, geen instr Yule & MacDonald (1994): individuele benadering Champagne Muzar (1996): fonetische kenmerken Flege’s ‘Equivalence Classification’

Discussie - uitspraak Uitspraak is leerbaar? Leerbaar mits voldaan aan voorwaarden: Enige aanleg (‘aptitude’) Voldoende Motivatie Voldoende input Juiste methode: Individuele benadering Globale kenmerken

Discussie - uitspraak ‘Awareness raising’ Luistertraining vóór productie Niet beperken tot segmenten Opbouwen vanuit ‘core elements’ Persoonlijke feedback Context

Discussie: vocabulaire

words

Neurale networken 3D simulatie DST - Leersimulatie

Dus Netwerk Interactief Dynamisch

Discussie - vocabulaire Breedte en diepte van kennis Semantization – Elaboration - Consolidation Context of geen context? Geven of opzoeken? Incidenteel of intentioneel?

Conclusies

Conclusies - grammatica Grammatica-onderwijs is alleen zinvol als het een verband aangeeft tussen vorm, betekenis en gebruik Grammatica is geen structurerend principe, maar ondersteunende informatie De mate van nut van grammatica-onderwijs is individueel bepaald en hangt af van onder meer: Niveau van taalvaardigheid Leerstijl Wijze van aanbieden Moment van aanbieden

Conclusies - uitspraak Bij uitspraakonderwijs moeten model en doel worden onderscheiden Weinig aandacht is nodig voor individuele klanken die geen verstaanbaarheidsproblemen veroorzaken Grotere structuren, zoals ritme en intonatie zijn minstens zo belangrijk als individuele klanken Beheersing van algemene articulatorische posities helpen bij het verbeteren van de uitspraak Uitspraak moet altijd in context worden geoefend Input en Motivatie zijn belangrijk

Conclusies - vocabulaire Woorden moeten in context(en) worden geleerd Raden is niet beter dan geven Opzoeken is niet altijd beter, maar kost wel meer tijd Het leren van woorden gaat niet vanzelf Taal is communicatie en in taaltaken moet altijd de communicatie voorop staan Blootstelling aan natuurlijke taal is essentieel, maar niet voldoende: leren is gebruik en gebruik is leren.

Heeft expliciet vormgericht onderwijs zin? Ja! Meta analyses Norris & Ortega Maar niet richten op pure regelkennis

Bedankt en tot ziens!