GEVAARLIJKE STOFFEN Vanharen Dany CPA SG St-Quintinus Regio Hasselt 1

Gevaarlijke stoffen = stoffen met gevaarlijke eigenschappen ä Brandgevaarlijk ä Gezondheidsschadelijk ä Milieubedreigend 2 2

Het gevaar van de gevaarlijke stof is niet enkel de stof maar ook: de dosis en concentratie onveilige omstandigheden 3 3

Wat is een gevaarlijke stof ? Stof vormt gevaar voor de gezondheid en/of omgeving Giftige stof Stof die de normale werking van het menselijk lichaam verstoort

GEZONDHEIDSEFFECTEN 5 5

GAS VAST Toestand van gevaarlijke stoffen VLOEIBAAR Enkel risico bij aanraking. VAST Kunnen bewegen. Kunnen verdampen. VLOEIBAAR De meeste kunnen niet worden waargenomen door de mens. GAS 4 4

Acute vergiftiging Vergiftiging hoofdpijn duizelig braakneigingen maagkrampen misselijkheid Wazig of dubbel zicht benauwd

Chronische vergiftiging Verschillende jaren Chronische vergiftiging asbest longkanker oplosmiddelen Schilderssyndroom Stof Stoflong Chemische stoffen Genetische afwijkingen

Beïnvloeding van de vergiftiging De kracht van het gif De hoeveelheid die opgenomen werd De concentratie van de stof De fysieke inspanning meer ademen=meer opname De conditie van het slachtoffer De leeftijd van het slachtoffer De lichamelijke ingesteldheid (gevoeligheid vd persoon) De dikte van de huid en besmette oppervlakte 4 4

Indeling Ontplofbaar Kan ontploffen bij een bepaalde temperatuur, in contact met andere stoffen of bij wrijvingen. Kenmerk E Voorbeeld TNT 6 6

Oxiderend of brandbevorderend Stoffen die zuurstof vrijmaken en daardoor heftig reageren met andere stoffen en verbranding bevorderen. Kenmerk O Voorbeelden Zuurstofwater, ozon, zuurstof 7 7

(Zeer) licht ontvlambaar Dampen ontbranden makkelijk Voorbeelden Benzine, aceton, white spirit 7 7

Methanol, metaaldampen van o.m. kwik en lood, pesticiden (Zeer) giftig Kans op ernstige verschijnselen bij inademen, inslikken of bij contact met de huid van zeer kleine hoeveelheden Voorbeelden Methanol, metaaldampen van o.m. kwik en lood, pesticiden 9 9

Verf, lak, vernis,lijm, houtbeschermingsproducten Schadelijk Gevaarlijk bij inademen, inslikken of bij contact met de huid van grotere hoeveelheden – gevolgen zijn beperkt Xn Voorbeelden Verf, lak, vernis,lijm, houtbeschermingsproducten 11 11

Corrosief Tasten weefsel aan (bv. Huid, kledij, ogen, longen) kunnen zware chemische brandwonden veroorzaken. Kenmerk C Voorbeelden Geconcentreerde zuren en logen (bvb. zwavelzuur, natriumhydroxide, ontstopper) 12 12

Irriterend Gevaarlijk bij inademen, inslikken of bij contact met de huid – gevolgen zijn beperkt; kunnen ontstekingen veroorzaken met huid en slijmvliezen Xi Voorbeelden Verdunde of zwakke zuren en logen, veel solventen, polyestermastic,cement,… 12 12

Gevaarlijk voor het milieu: lucht, water, bodem, fauna, flora Milieugevaarlijk Gevaarlijk voor het milieu: lucht, water, bodem, fauna, flora Voorbeelden CFK’s, bepaalde pesticiden, PCB’s, ammonia, zware metalen 12 12

Asbest, benzeen, vinylchloride, dieselrook Kankerverwekkend Kan tot kanker leiden Voorbeelden Asbest, benzeen, vinylchloride, dieselrook Mutagene Kan erfelijke genetische afwijkingen veroorzaken Voorbeelden Acrylamide, ethyleenoxide 13 13

Kan geboorteafwijkingen en voortplantingsproblemen veroorzaken Teratogene Kan geboorteafwijkingen en voortplantingsproblemen veroorzaken Voorbeelden Lood, kwik, CO Sensibiliserend Veroorzaken een verhoogde gevoeligheid voor een bepaalde stof. Daarbij zijn de gevolgen van het volgend contact veel ernstiger, zoals astma-aanvallen en allergieën. Voorbeelden Persulfaten, bepaalde harsen en kleurmiddelen 14 14

Informatie (etiket) 1 l. Tolueen Schadelijk bij inademing Naam van het product Gevarensymbolen Schadelijk bij inademing Zeer ontvlambaar R-zinnen (Risico-gevaar) Zeer licht ontvlambaar Schadelijk S-zinnen (safety-veiligh.maatreg. Verwijderd houden van ontstekingsbronnen – niet roken Afval niet in de gootsteen werpen Maatregelen treffen tegen het ontstaan van statische elektriciteit 1 l. Inhoud Naam en adres van de fabrikant of van elke persoon die het desbetreffende product ter beschikking stelt van de werknemers Naam fabrikant/verdeler 15 15

R-zinnen Beschrijven de risico’s (R) die het product kan inhouden Voorbeelden R12 Zeer licht ontvlambaar R45 Kan kanker veroorzaken R67 Dampen kunnen slaperigheid en duizeligheid veroorzaken S-zinnen Beschrijven de veiligheidsmaatregelen (S=safety) die men kan nemen om veilig met het product te werken Voorbeelden S2 Buiten bereik van kinderen bewaren S16 Verwijderd houden van ontstekingsbronnen – Niet roken

4 1 3 W Gevarendiamant Acetyleen Brandgevaar 4 Instabiliteit 1 3 Risico voor de gezondheid W Reactie met bluswater, specifieke gevaren Acetyleen Hoe groter het cijfer, hoe groter het risico

VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD Elke leverancier is verplicht u een veiligheids -informatieblad (MSDS) gratis te bezorgen Het veiligheidsinformatieblad bevat 16 wettelijk vastgelegde rubrieken, waarbij niet van de volgorde mag worden afgeweken. Enkele rubrieken De grenswaarde Samenstelling van het product Hoe kan het product in je lichaam opgenomen worden Hoe het product opslaan Directe gevaren Etikettering (gevarensymbolen, gevarendiament, R- en S-zinnen) Eerste Hulp Anti-Gifcentrum 070 245 245 22 22

23 23

Veiligheids- instructiekaart

Grenswaarden (ppm) Grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling GWBB De maximale concentratie (d.i. het gehalte of de hoeveelheid in de omgevingslucht) van een gevaarlijke stof als tijdsgewogen gemiddelde over een referentieperiode, waarboven geen enkele werknemer mag blootgesteld worden. Voorwaarden grenswaarden Max 8 uur per dag Max. 40 uur per week Voor volwassen persoon, in goede gezondheid Onder normale omstandigheden Bij normale inspanning concentratie tijd grenswaarde Korte tijd grenswaarde Verhoogde grenswaarde Max. 15 minuten

Ruiken De meeste gevaarlijke gassen kan je niet ruiken Sommige gassen zijn reukstoffen toegevoegd (huishoudelijk aardgas) Vaak ruik je de geurstof pas, als de concentratie reeds te hoog is. Andere geuren in de ruimte kunnen de reukstoffen verdoezelen. De ene neus is geurgevoeliger dan de andere (verkoudheid) De reukzin is geen goede indicator voor gevaarlijke gassen

Zuurstof 21 % zuurstof 79 % stikstof Normale omstandigheden Meer zuurstof % Brand en explosiegevaar neemt toe 19 % zuurstof Minimum zuurstof % om normaal te functioneren 14% zuurstof Men sterft tgv zuurstoftekort Zuurstof % voor de mens verhogen door ventilatie of omgevingsonafhankelijke adembescherming/voorziening

Preventiemaatregelen Risico aan de bron bestrijden Collectieve beschermingsmiddelen Persoonlijke beschermingsmiddelen

Aan de bron bestrijden Thinner Water

Collectieve beschermingsmiddelen Vaste afschermingen en/of beveiligingen Afzuiging van verontreinigde lucht Afzuiging van vrijkomend stof/damp

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) Laatste redmiddel Oog- en gelaatbescherming Adembescherming Lichaamsbescherming Handbescherming Voetbescherming

Jezelf beschermen Handen wassen voor het eten Niet eten in de werkplaats Werkkledij verversen na werk Steeds je PBM’s nauwgezet dragen

Opslag van gevaarlijke stoffen

Samenvattend Overal aanwezig Algemeen Overal aanwezig Binnenkrijgen via ademhaling, spijsvertering of huid Kunnen leiden tot verschillende (ernstige) aandoeningen Informatie Het etiket (R- en S-zinnen) De gevarendiamant Maximum toelaatbaar = grenswaarde Preventie Aan de bron de risico’s aanpakken Collectieve bescherming Persoonlijke bescherming