Wateroverlast en werking bekkenstructuren 7 maart 2011 Leiedal, Kortrijk

Agenda Inleiding – (deel)bekkenwerking Wateroverlast in het werkgebied van Leiedal Lopende en geplande initiatieven

Inleiding Bekkenniveau

Bekkenstructuren Structuur Doel Samenstelling Vlaamse en provinciale ambtenaren + vertegenw deelbekkens Voorbereiding / afstemming Ambtelijk bekkenoverleg Bekkenraad Advies middenveld Vlaamse en provinciale ambtenaren + vertegenw deelbekkens Bekkenbestuur voorzitter = gouverneur Besluitvorming (politiek niveau) Bekkenbeheerplan

Inleiding

Inleiding Heulebeek Gaverbeek Grensleie West-Vl. Schelde

Deelbekkenstructuren Jaarlijks waterschapsvergadering (politiek luik en ambtelijk luik) Waterschap Grensleie – Heulebeek Waterschap Gaverbeek Waterschap West-Vlaamse Schelde (deel)bekkenbeheerplannen + voortgangsrapporten Adviseren (IP’s, OP, Technische plannen) Faciliteren, sensibiliseren, communicatie Uitwerken acties bekkenbestuur/waterschap Taken (deel)bekkenstructuren

(Deel)bekkensecretariaten Leiebekken: Bekkencoördinator: Dries Gysels Deelbekkencoördinator: Kris Desmet (+ Marie-Paule De Poorter) Planningsverantw: Katrien Thomaes Ondersteuning RWO: Tom Braeckman (+ Robin De Smedt) Bovenscheldebekken Wnd. Bekkencoördinator: Dries Gysels Deelbekkencoördinator: Kris Desmet (+ Diederik Malfroid) Meer info en adressen: www.bekkenwerking.be

Wateroverlast Opdracht Coördinatiecommissie integraal waterbeleid (CIW)

Inventarisatie wateroverlast Algemeen 11/11 tot 14/11: 60à80 liter / m² September reeds natte maand, veel regenwater vanuit FR Leiebekken: overlast beperkt gebleven i.t.t. bv. Vlaamse Ardennen Anzegem Enkele ondergelopen kelders, geen grote problemen Vooral dankzij aanpak probleempunten voorbije jaren Avelgem Enkele ondergelopen kelders en straten, geen grote problemen

Inventarisatie wateroverlast Kortrijk Tiental straten afgelsoten, vooral Bellegem-Rollegem-Kooiegem Heulebeek: Park Van Heule + reeks weilanden stonden onder, maar “deze keer was het niet zo erg” Lendelede Geen noemenswaardige overlast

Inventarisatie wateroverlast Menen Zandzakjes hebben hun werk gedaan in Paul Jansonsstraat Wachtbekken op Geluwebeek: goed gewerkt Palingbeek in centrum Rekkem buiten naar oevers, enkele garages onder Spiere-Helkjn Wateroverlast beperkt Waregem Geen woningen getroffen Enkele grote wegen afgesloten (vb. N8)

Inventarisatie wateroverlast Wervik Afrit 2A van A19 (richting Kortrijk) afgesloten Wevelgem Enkele landelijke wegen afgesloten Zwevegem Enkele kelders onder Meeste overlast op punten langs Slijpebeek, Keibeek, Scheebeek, Daalbeek, Zandbeek en Kasselrijbeek Knelpunten: aflos Scheebeek naar Schelde, onderhoud wachtbekkens Slijpebeek, capacititeit bufferbekken Kasselrijbeek ontoereikend Geen overlast meer in Moen

Inventarisatie wateroverlast Vervolg: samen met waterbeheerders verdere analyse knelpunten => Leiebekken besprekking op bekkenbestuur 3 mei, ambtelijke voorbereiding op 22 maart => Bovenscheldebekken bespreking op bekkenbestuur 5 mei, ambtelijke voorb 17 maart Ter info: vertegenwoordigers ABO en BB DB Gaverbeek: Rudy Vandenberghe - Schepen Peter Desmet DB Heulebeek: Stefaan Verreu (Leiedal) - Schepen Barnard Galle DB Grensleie: Nathalie Garré (WVI) - Schepen Stefaan Bral DB West-Vlaamse Schelde: Karel Lemay - Schepen Koen Van Steenbrugge Kopie voorbereiding bekkenbestuur aan alle gemeenten

(Lopende) initiatieven Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) (op vraag van Vl. Regering) => evaluatierapport wateroverlast tegen mei 2011 Vlaams Parlement: verenigde commissies voor Leefmilieu, Natuur, RO en onroerend erfgoed en Mobiliteit en Openbare Werken => hoorzittingen lopende Watertoets in de toekomst mogelijk om sneller na te gaan of het advies van de waterbeheerder vereist is; vragen van advies voor de vergunningverlener wordt verplichting; en actualisering en uitbreiding van de kaart met aanduiding van de overstromingsgevoelige gebieden + CIW voorziet opleidingen Portaalsite voor crisiscommunicatie in opmaak In toekomst: mogelijk tussentijds overstromingsgebieden af te bakenen In voorbereiding: geactualiseerde code goede praktijk voor rioolstelsels => duidelijke richtlijnen onderhoud, buffercapaciteit,…

(Lopende) initiatieven Verdere uitbouw overstromingsvoorspeller.be => detailinfo voor alle bekkens => Heulebeek, Gaverbeek, Mandel

(Lopende) initiatieven Omzetting Europese Overstromingsrichtlijn (2007/60/EG) Doel Lidstaten moeten nagaan voor welke gebieden er risico op wateroverlast bestaat Beperken negatieve gevolgen van overstromingen voor: mens, milieu, cultureel erfgoed en economische bedrijvigheid Geen voorlopige overstromingsrisicobeoordeling => heel Vlaanderen wordt meegenomen in de oefening Omzetting naar Vlaamse wetgeving door aanpassing decreet integraal waterbeleid: Overstromingsgevaarkaarten (22/12/2013) Overstromingsrisicokaarten (22/12/2013) Overstromingsrisicobeheerplannen (22/12/2015)

(Lopende) initiatieven Omzetting Europese Overstromingsrichtlijn (vervolg) Overstromingsgevaarkaarten (22/12/2013) Kans van voorkomen (herhalingsperiode) (Grote / middelgrote / kleine kans) Gemodelleerde overstromingskaarten Overstromingsrisicokaarten (22/12/2013) Risico = Kans X schade Schadekaarten (bebouwing, bedrijven, landbouw, natuur,…) Overstromingsrisicobeheerplannen (22/12/2015) Maatregelen om doelstelling (=beperkten van negatieve gevolgen overstromingen) te realiseren: kosten-baten-analyse, rekening houdend met decreet IWB, voorspellingssystemen van overstromingen Voor onbevaarbare waterlopen: testcase Poperingevaart lopende

(Lopende) initiatieven Stroomgebiedbeheerplannen vastgesteld op 8/10/2010 Focus op speerpuntgebieden Heulebeek: stroomopwaarts zoektocht ruimte voor water Leie: Rivierherstel Leie (in kader van Seine-Scheldeproject) (plasbermen, verdieping, aantakken meanders,..) Actie toetsing signaalgebieden “Evaluatie naar effectief huidig bodemgebruik (en mogelijke alternatieven m.b.t. bestemming) voor een aantal zones gelegen in actueel of in potentieel waterbergingsgebied of in waterconserveringsgebied.”

Actie toetsing signaalgebieden Waterconserveringsgebieden (WC) zijn gebieden waar de neerslag van nature lang wordt vastgehouden. Ze fungeren omwille van hun specifieke bodemeigenschappen als een natuurlijke spons door het water een tijd vast te houden en vertraagd af te voeren en zijn daardoor van groot belang om o.m. verdroging en overstromingen te voorkomen; Actuele waterbergingsgebieden (AW) zijn de voor waterberging geschikte gebieden die ook effectief door het watersysteem worden aangesproken voor waterberging. Het zijn zones waar een waterbergingsfunctie mogelijk is, m.a.w. waar er geen wateroverlast is voor de bestaande bebouwing; Potentiële waterbergingsgebieden (PW) zijn zones die (tot nu toe) geen wateroverlast (meer) hebben gekend - bv. omdat de waterloop is rechtgetrokken of omdat de oevers zijn verhoogd - maar wel fysisch geschikt zijn om water te bergen. Mits enkele ingrepen kunnen immers potentiële waterbergingsgebieden indien nodig voor waterberging gebruikt worden als actief overstromingsgebied.

Actie toetsing signaalgebieden: methodiek Uitgangspunt: signaalgebieden (50 x 50m, herwerkt)

Actie toetsing signaalgebieden: methodiek Welke signaalgebieden toetsen: Prioritering op basis van grootte Prioritering op basis van gebiedsspecifieke knelpunten Opmerkingen: Signaalgebieden in PW niet structureel, enkel indien link met AW en/of WC Gemaakte afspraken ikv BBP zijn randvoorwaarde (havengebieden, …)

Actie toetsing signaalgebieden: methodiek Detailanalyse – toetsing aan het watersysteem Situering (algemeen – bestemming – bodemgebruik – hydrologisch- -> indien reeds volledig ontwikkeld en/of recente planologische uitspraak: STOP Juridische toets (watertoets – ‘risicozones voor overstromingen’) Beleidsmatige toets Waterbeleid: BBP – DBBP Andere (SIGMA, …) Ruimtelijke ordening (RSV, PRS, GRS, …)

Actie toetsing signaalgebieden: methodie Toetsing aan het watersysteem (NOG – ROG – MOG – kwel- en infiltratie – DHM – andere) Opmerkingen Conclusie Suggestie naar ontwikkelingsperspectief

Actie toetsing signaalgebieden: finaliteit Gebruik op twee niveaus: Ruimtelijke planning: insteek voor bv. structuurplanning, planologische attesten, RUP’s, … Stedenbouwkundige vergunning: Vergunningverlenende overheden: hydrologische insteek bij beoordeling (niet in plaats van watertoets) Adviesverlenende overheden: Insteek voor advies bijvoorbeeld ikv de watertoets => Anticiperen op ontwikkelingen

Actie toetsing signaalgebieden: procesverloop Voorbereiding door bekkensecretariaat ism beheerders / deelbekkensecretariaat / RO Prioritering en selectie Eigenlijke toetsing Behandeling in ABO Advies bekkenraad / stuurgroep waterschap Behandeling in ABO (opmaak overwegingsdocument) Goedkeuring door bekkenbestuur Bekendmaking

Actie toetsing signaalgebieden: selectie en prioritering Slechts 26 polygonen gelegen in AWG, 13 overgebleven en gescreend, 4/13 relevant voor verdere toetsing 1120 polygonen gelegen in WCG, > 5ha geselecteerd en 19 gebieden gescreend, 4/19 relevant voor verdere toetsing Alle actuele waterbergingsgebieden Waterconserveringsgebieden >5ha 27

Actie toetsing signaalgebieden: selectie en prioritering 13 gescreende signaalgebieden in AWB gebied Resultaat: 4 weerhouden, 3 werkingsgebied Leiedal: 28

Actie toetsing signaalgebieden: selectie en prioritering 19 gescreende signaalgebieden in WC gebied Resultaat: 7 weerhouden, 2 in werkingsgebied Leiedal: 29

Ten slotte Waterproblemen aanpakken begint aan de bron Ruimte voor water (verkleint nog steeds!) => water in de stad integreren 18 maart: erosiedag Zuid-West-Vlaamse Heuvels: dag vol locatiebezoeken Heel wat beheerovereenkomsten mogelijk tussen landbouwer en VLM: grasbufferstroken, grasgangen, niet-kerende bodembewerking, erosiepoel met dam, perceelsrandbeheer, kleine landschapselementen, … Nieuw in 2011: 1 project per provincie (vanaf 2012 uitgebreid) wordt door VLM vergoed om bovenstrooms water vast te houden / vertraagd af te voeren (kleine stuwtjes, peilgestuurde drainage): inrichtingsmaatregelen worden terugbetaald. Ideaal voor samenwerking tussen waterbeheerder/gemeente en lokale landbouwers. Ideeën / interesse => bekkensec. 30