Agressie na hersenletsel 9 December 2010 Jeroen Roggekamp Maatschappelijk werker

Kliniek Polikliniek Cognitieve revalidatie agenda training hersenletsel Comunicatie Levensbeschouwing Werk en dagbesteding Deeltijdbehandeling

Wat gaan we doen vandaag Voorstel rondje Theoretische beschouwing Voorbeeld Cases Bespreking van de cases

Niet aangeboren hersenletsel Een niet-aangeboren hersenletsel (hersenletsel na ziekte of ongeval) is een hersenletsel, ten gevolge van welke oorzaak dan ook, anders dan rond of vanwege de geboorte ontstaan, dat leidt tot een onomkeerbare breuk in de levenslijn en tot het aangewehijn zijn op hulpverlening.

Agressie Agressief gedrag houdt in dat je grenzen, regels of waarden overschrijdt, of daarmee dreigt. Hiermee berokken je anderen of jezelf materiële, lichamelijke of psychische schade. En daarbij ben je je niet per se bewust van de gevolgen en de effecten van je gedrag

GEVOLGEN HERSENLETSEL Cognitieve stoornissen: aandacht, geheugen, taal,executieve functies Niet-cognitieve stoornissen Neuropsychiatrische symptomen: agitatie /motore onrust, ontremd gedrag, agressiviteit, apathie, dwangmatigheid, angst en stemmingsstoornissen, waarnemings- en denkstoornissen,……

EXECUTIEVE FUNCTIES STARTEN VAN GEDRAG STOPPEN VAN GEDRAG Initieren , het vermogen om taken of handelingen te beginnen STOPPEN VAN GEDRAG Inhiberen,het vermogen om taken of handelingen te beëindigen en impulsen af te remmen. REGULEREN VAN GEDRAG Persisteren, het vermogen een handeling of taak vol te houden Organiseren, het vermogen deelactiviteiten op elkaar af te stemmen Adapteren, het vermogen alternatieve oplossingen te bedenken Abstraheren, het vermogen afstand te nemen van het concrete Superviseren, het vermogen het eigen gedrag te overzien en zo nodig te corrigeren.

BEHANDELING VAN AGRESSIE EN AGITATIE NIET MEDICAMENTEUS MEDICAMENTEUS

NIET MEDICAMENTEUS Omgevingsbeïnvloeding Inrichting Programma - prikkelarme’ omgeving - adaptieve omgeving: ruimte, licht, geluid - sturende omgeving Programma - orde, rust, en regelmaat” - afwisseling in- en ontspanning Bejegening -familie/ verzorgenden: leg uit hoe een beschadigd brein ziet, hoort, denkt, voelt. - directief handelen (respect, vrijheid laten, overnemen……) - consequent handelen

NIET MEDICAMENTEUS Negeer ongewenst gedrag geheel (niet af en toe!). Afleiden (zingen.., grap.., wees iemand voor..). Deel taken op in kleine te behalen deeltaken. Trek je tijdig terug en probeer het later (eventueel via een derde) Spreek rustig en neutraal (voorkom hoge EE). Kijk naar triggers/ let op toename stress. Vermijd conflicten en machtsstrijd.

NIET MEDICAMENTEUS Afstand en nabijheid Maak afspraken met elkaar gezin familie vrienden Maak afspraken met elkaar Respect Nemen van afstand Terugkoppeling van gedrag Aanbrengen van structuur

Cases 1 30 jaar oude man (tTim),werkt als kraanmachinist in de haven. Hij is getrouwd, heeft een gezin met twee kleine kinderen 8 en 10 jaar oud. Bi het van het werkterrein afrijden in zijn auto is hij onder een vrachtauto gekomen. Waarschijnlijk heft hij gen voorrang verleend. Hij heeft 3 weken in Coma gelegen. Na het ziekenhuis is hij in revalidatie gegaan en woonde weer thuis.

Cases 1 / situatie na drie maanden onrustig, kan moeilijk lang blijven zitten afleidbaar, moeite om bij een onderwerp te blijven houdt weinig rekening met anderen geen ervaring in omgaan met anderen moeite met concentreren als hij niet aan het woord is luistert slecht opstandig, snel kwaad met momenten verbaal agressief naar familie, collega’s en personeel tijdens de revalidatie Hij slaat zijn kinderen als ze niet doen wat hij zegt.

Literatuur Onderzoek uit Belgie over agressie bij mensen met NAH 2. Richtlijnen behandeling Neuropsychiatrie