Federale regeringsonderhandelingen Voorakkoord over begroting - “structurele” hervormingen ACV-studiedienst Brussel, 28 november 2011

SCHEMA OVERZICHT SANERING FISCALITEIT ARBEIDSMARKT PENSIOENEN NIEUW BELEID

I Overzicht sanering 1. Saneringsinspanning federale overheid 11,3 miljard in 2012 13,2 miljard in 2013 15,1 miljard in 2014 Extra-saneringsinspanning grotelijks op federale overheid gezet

I Overzicht sanering Verdeling inspanningen (schema Di Rupo)

I Overzicht sanering 3. Balans inkomsten – uitgaven (Di Rupo) 2012 2014 Uitgaven 4.369 (41.8%) 8.091 (52.2%) Ontvangsten 3.524 (33.7%) 4.313 (27.9%) Andere 2.557 (24.5%) 3.083 (19.9%)

I Overzicht Sanering Correcties (999 miljoen in 2012), inz.: opheffing bankgeheim (250) compensatie banken Argenta-arrest (391) impact nationalisering Dexia op rentelast (-148) garantie restbank Dexia (+300) herziening inkomsten RSZPPO (+76)

I Overzicht Sanering 5. Staatshervorming 2012 2013 2014 kost Brussel -134 -223 -318 kost Beleris -25 echter usurperende bevoegdheden inz. korting op factuur voor schone auto’s +250 +600 +900 responsabiliseringsbijdrage ambtenarenpensioenen +89 +103 +116

I Overzicht sanering Primaire uitgaven (1.278 miljoen in 2012) lineaire vermindering personeelskredieten (120) regering (3) Optifed, ter ondersteuning efficiëntieverbetering (-30) defensie, o.m. maximum 30.000 (15) NMBS (hervorming en Infrabel) (203) onderbenutting (150)

I Overzicht sanering Bevriezing kredieten ontwikkelingssamenwerking (310 miljoen in 2014) Aanvullend: overheidspensioenen: 2012: 0 miljoen 2013: 212 miljoen 2014: 424 miljoen

I Overzicht sanering Fiscale uitgaven (pas effect vanaf 2013) energiebesparing: + 600 miljoen in 2014 eenvormig tarief – ongeacht inkomen: +116 in 2014 : 45% voor enige woning, kinderopvang, giften 30% voor andere (bvb. pensioensparen)

I Overzicht sanering 8. Sociale zekerheid (2.841 in 2012), o.m.: 2014 gezondheidszorg (lagere groeinorm: 2%) + 1.562 +2.520 gezondheidszorg (extra-besparing) + 418 + 828 gezondheidszorg (onderbenutting) + 320 - dienstencheques 7 127 ziekenfondsen 43 104 vakbonden (UI) 4 6 welvaartsenveloppe werknemers + zelfstandigen 245 hervorming arbeidsmarkt 380 919

II Nieuwe fiscale inkomsten Roerende voorheffing van 15/20% naar 21% (943 miljoen in 2014), maar: behoud 25% op aandelen aan toonder (uitdovend) behoud 15% op staatsbons behoud 10% op liquidatieboni; schrapping maatregel tegen aanhouden meerdere vrijgestelde spaarrekeningen + 4% (dus 25%) voor roerende inkomens + 20.000 euro/jaar (niet op liquidatieboni en vrijgestelde spaarboekjes) – ter vervanging van belasting op grote vermogens

II Nieuwe fiscale inkomsten Beurstaks (50 miljoen) - enkel vennootschappen Beperking notionele intrestaftrek : rente 3% (3,5% voor KMO’s); stopzetting (behalve voor ‘stock’) van overdraagbaarheid (2.273 miljoen in 2014) Belasting speculatieve meerwaarden (25%) – enkel vennootschappen (180 miljoen in 2014) Bestrijding fiscale fraude (nog onduidelijk) en bijdragefraude (zie verder) - 1.500 miljoen in 2014

II Nieuwe fiscale inkomsten Varia: herraming voordeel privé-woonst op rekening vennootschap (177 miljoen in 2014) accijnzen op tabak/rookwaren (158) afschaffing vrijstelling BTW notarissen en deurwaarders (159) hogere BTW (van 12 naar 21%) op betaaltelevisie (92)

II Nieuwe fiscale inkomsten Varia verhoging eigen werknemersaandeel op bedrijfswagens in functie van CO₂-uitstoot en cataloguswaarde (210) verhoging nucleair rente (300, zij het vanaf 2013 40 miljoen geherinvesteerd) verhoging bankentanks (100) berekingspercentage voor belasting van aandelenopties van 15 naar 18% (22) harmonisering intern pensioen bedrijfsleiders (55)

II Nieuwe fiscale inkomsten Niet weerhouden uit eerdere voorstellen: taks grote vermogens meerwaardebelasting particulieren beurstaks particulieren vliegtaks business en 1st class fiscale aftrek dienstencheques hogere sociale bijdragen zelfstandigen BTW advocaten

III Hervorming arbeidsmarkt Wachtuitkeringen (136 miljoen in 2014) wachtuitkering wordt inschakelinguitkering (allocation d’insertion) wachttijd naar 12 maand voor ieder (dus voor meesten van 9 naar 12 maand) slechts recht na actieve medewerking tijdens wachttijd (minstens 3 evaluaties) minstens 6 maand opschorting bij negatieve evaluatie

III Hervorming arbeidsmarkt Beperking in duur (maximum 3 jaar) voor: werklozen vanaf 30 jaar samenwonenden met wachtuitkeringen - 30 jaar (uitzondering: werkloze koppels = “bevoorrecht” samenwonenden) uitzondering: werklozen die in laatste 2 jaar 6 maand tewerkstelling kunnen bewijzen teller loopt vanaf 1.1.2012; eerste uitsluitingen vanaf 1.1.2015 compensatie voor OCMW’s (leefloon en begeleiding)

III Hervorming arbeidsmarkt 2. Nieuw degressief schema werkloosheidsuitkeringen (347 miljoen in 2014, zonder welvaartsvastheid) eerste 3 maand: van 60 naar 65% (maximum wordt 1560,9 euro), zij het pas vanaf 1.1.2013 inkorting en veralgemening tweede periode (na 12 m. werkloosheid) inkorting met 1/3: van 3 maand + 3 m./jaar naar 2 maand + 2m./jaar max.36 m. (dus plafond bij 11 à 19 jaar tewerkstelling) ook voor gezinshoofden en alleenstaanden, alsook samenwonenden met 33% arbeidsongeschiktheid

III Hervorming arbeidsmarkt derde periode iedereen op huidige minima (= 11 tot 30% onder armoedenorm) derde periode voor pensioen slechts gelijkgesteld aan 1777,2 euro/maand (i.p.v. laatste loon) na 12 maand in 2de periode zakt uitkering per trimester richting forfait van 3de periode) overgangsmaatregelen voor huidige werklozen

III Hervorming arbeidsmarkt niet bij: 20 jaar beroepsverleden (wel verlies anciënniteitstoeslag onder 55 jaar); + 1 jaar per jaar vanaf 2013; tot 25 jaar in 2017 gezinshoofden en alleenstaanden vanaf 55 jaar tijdelijk werklozen deeltijdse werklozen compensatie: soepeler voorwaarden voor toegang tot en terugkeer naar 1ste of 2de periode

III Hervorming arbeidsmarkt Beschikbaarheid en controle verstrenging criteria passende dienstbetrekking vanaf 2012: afstandscriterium van 25 naar 60 km verstrenging beroepscriterium (korter dan 6 maand) snellere en meer regelmatige opvolging langdurig werklozen uitbreiding opvolging/controle langdurig werklozen: van 50 naar 55 jaar in 2013; naar minstens 58 jaar in 2016; na regionalisering van die bevoegdheid kunnen Gewesten autonoom de leeftijd verhogen; dit laatste ook voor (pseudo)brugpensioenen; uitzondering voor zware beroepen (?) en afwijkende stelsels (?)

III Hervorming arbeidsmarkt Tijdelijke werkloosheid: vervroegde invoering vanaf 2012 responsabiliseringsbijdrage veelgebruikers (15 miljoen in 2014) Tijdkrediet/landingsbanen/loopbaanonder-breking (125 miljoen in 2014) – op alle nieuwe aanvragen

III Hervorming arbeidsmarkt Landingsbanen: recht en uitkering van 50 naar 55 jaar, zowel halftijds als 1/5 uitzonderingen voor zware beroepen die tegelijk knelpuntberoep zijn loopbaaneis van 20 naar 25 jaar overleg met sociale partners over voorkoming voortijdige uitstap nadien (uitstel brugpensioen?)

III Hervorming arbeidsmarkt Gewoon tijdkrediet (incl. 1/5) basiskrediet van 1 jaar (pro rata) zonder dat motief nodig is eis van 5 jaar beroepsverleden, waarvan 2 jaar in bedrijf sectoren kunnen nog uitbreiden, maar: enkel nog voor motieven (maar met herziening huidige motieven) maximum 3 jaar (bovenop 1 jaar) behoud anciënniteitsvoorwaarden

III Hervorming arbeidsmarkt Loopbaanonderbreking openbare sector/onderwijs: 6 jaar voltijds en 6 jaar deeltijds wordt 2 keer 5 jaar tegen 2020 gelijkschakeling met tijdkrediet in privé Beperking gelijkstelling van niet-gemotiveerd tijdkrediet en loopbaanberekening voor pensioen: 1 jaar (pro rata voor 1/5, dus uit te smeren over 5 jaar) Thematische verloven: behoud (ouderschapsverlof?)

III Hervorming arbeidsmarkt Brugpensioen (75 miljoen in 2014) bedrijven in herstructurering: van 50/52 jaar naar 55 jaar op 1.1.2013 tot 2017 nog afwijkingen mogelijk voor specifieke dossiers (à la Arcelor Mittal) – volgen regime bedrijven in moeilijkheden bruggepensioneerde wordt een “werkloze met bedrijventoeslag” (complément de l’entreprise)

III Hervorming arbeidsmarkt Bedrijven in moeilijkheden: van 50 naar 52 jaar op 1.1.2012 naar 55 jaar op 1.1.2018 (+6 m. per jaar) Afwijkende regimes 56 jaar (bouw, 20 j. nacht, 40 jaar) en ev. medisch brugpensioen (58 jaar na 35 jaar loopbaan): te regelen in volgend IPA, zo niet regering

III Hervorming arbeidsmarkt Brugpensioen vanaf 58 jaar: geen nieuwe cao’s meer mogelijk vanaf 1.1.2012 (wel hernieuwing) vanaf 1.1.2015 afschaffing brugpensioen 58 jaar (tenzij ev. medisch), ook voor lopende/vernieuwde overgangsregime voor vrouwen Brugpensioen vanaf 60 jaar (cao nr. 17): loopbaaneis naar 40 jaar vanaf 1.1.2015 in 2014 evaluatie: indien negatief naar 62 jaar tegen2020

III Hervorming arbeidsmarkt Verder overleg over harmonisering gelijkstellingen voor loopbaanberekening voor diverse stelsels Bijdragepercentages voor (pseudo)brugpensioen aangepast aan leeftijd Afbouw halftijds brugpensioen (geen nieuwe vanaf 2012)

III Hervorming arbeidsmarkt Beperking gelijkstelling voor pensioen: periodes vóór 60 jaar gelijkgesteld aan 1777,2 euro/maand uitzonderingen: brugpensioen vanaf 56 jaar na 40 jaar loopbaan (cao nr. 96) bedrijven in moeilijkheden bedrijven in herstructurering

III Hervorming arbeidsmarkt Dienstencheques (127 miljoen in 2014) behoud fiscale aftrek verhoging prijs met 1 euro vanaf 1.1.2013 en nadien automatische indexering beperking per gezin (1000 cheques /jaar) 60% van nieuwe banen naar uitkeringsgerechtigde werklozen (afwijkingen mogelijk) terugbetaling aan bedrijven te moduleren in functie van stabiliteit/kwaliteit werk

III Hervorming arbeidsmarkt Bestrijding bijdragefraude criteria voor weerlegbaar vermoeden van schijnzelfstandigheid, met afwijkingsmogelijkheid voor sectoren registratie werknemers in horeca via “registratiekassa” verder overleg over gelegenheidswerk horeca uitvoering voorstellen paritair comité tuinbouw (champignonteelt)

III Hervorming arbeidsmarkt specifieke maatregelen in andere risicosectoren : werkplekregistratie, hoofdelijke aansprakelijkheid en andere sectorale akkoorden (?) geleidelijke invoering hoofdelijke aansprakelijkheid voor alle onderaannemers voor risicosectoren verstrenging verbod op terbeschikkingstelling fictieve ondernemingen: gegevensuitwisseling met gas- en elektriciteitsmaatschappijen

III Hervorming arbeidsmarkt Bestrijding uitkeringsfraude extra maatregelen bij RIZIV (in verlengde van recent verslag Rekenhof) fictieve adressen: gegevensuitwisseling met water- en elektriciteitsmaatschappijen. inzake bijdrageontwijking: maximum % van jaarloon mag vergoeding zijn voor forfaitaire kosten (zoals het plafond van 1.4% in Nederland).

III Hervorming arbeidsmarkt 10. Werkgelegenheid specifieke voornemens naar ouderen (vanaf 2012): ondernemingen moeten via sociaal overleg een plan voor de tewerkstelling van ouderen maken (model FOD Werk) uitsplitsing sociale balans volgens leeftijd bij collectief ontslag moet leeftijdspiramide worden gerespecteerd uitbreiding Activa naar bruggepensioneerden. Bovenop start van programma voor tewerkstelling: inz. jongeren (zonder budget)

IV Pensioenen Besparing met 614 miljoen vanaf 2014: 250 miljoen voor werknemers en zelfstandigen 424 miljoen voor overheidspensioenen 5 miljoen door plafond voor fiscale aftrek 2de pijler min 20 miljoen door onbeperkte cumul van pensioen/arbeid vanaf 65 jaar (na 42 jaar loopbaan)

IV Pensioenen Vervroegd pensioen vandaag 60 jaar na 35 jaar loopbaan stapsgewijze optrekking tot 2016 van leeftijd en loopbaan 60 jaar na 42 jaar loopbaan 61 jaar na 41 jaar loopbaan (tegen 2016) in alle stelsels 62 jaar na 40 jaar loopbaan zowel werknemers, zelfstandigen als algemeen stelsel ambtenaren

IV Pensioenen Verbeterde regelingen privé-sector Geleidelijke afstemming op algemene regeling vanaf 1.1.2012, behalve voor wie op die datum 55 jaar of ouder is. Met herberekening van verworven rechten vanaf 1.1.2012 Het betreft: zeevarenden ter koopvaardij: nu pensioen vanaf 60 jaar; mijnwerkers: ondergrond vanaf 55 j. - bovengrond vanaf 60 j. vliegend personeel burgerluchtvaart: stuurpersoneel pensioen na 30 jaar dienst, cabinepersoneel na 34 jaar

IV Pensioenen Gelijkstellingen verder onderzoek naar afstemming van gelijkstellingsregels in diverse stelsels beperking voor werklozen, brugpensioenen en tijdkrediet/loopbaanonderbreking (zie hoger)

IV Pensioenen Tweede en derde pijler volgend IPA te bekijken: consolidatie eerste pijler veralgemening 2e pijler of 1ste pijler bis, inz. werknemers zonder 2de pijler

IV Pensioenen beperking fiscale voordeel 2de pijler: evaluatie 80%-regel en invoering pensioenplafond in euro’s (hoogste overheidspensioen verhoging belastingvoeten bij voortijdige opname 2de pijler: 20% op 60 jaar en 18% op 61 jaar (tegen 16.5% nu) belastingvermindering 2de en 3de pijler: van vork 30-40% naar 30% voor ieder

IV Pensioenen Cumul pensioen-arbeid Beneden de 65 jaar: indexering grensbedragen graduele afbouw pensioen i.p.v. volledige stopzetting vanaf grensbedrag.

IV Pensioenen Vanaf 65 jaar: na 42 j. loopbaan onbeperkte cumul vanaf 2013, na evaluatie in 2014 langere loopbaan gekoppeld aan degressieve afbouw belastingvermindering bij 33.000 euro jaarinkomen andere: cf. regeling beneden 65 jaar

IV Pensioenen Pensioenbedrag pensioenbonus werknemers (al verlengd tot 1.12.2013): evaluatie gewerkte maanden van jaar waarin men op pensioen tellen voortaan mee loopbaanjaren na 45 jaar loopbaan tellen voortaan ook mee voor pensioenberekening, in alle stelsels (enkel jaren met 30 gewerkte dagen)

IV Pensioenen Overlevingspensioen uitbreiding tot wettelijk samenwonenden die kunnen huwen omvorming tot tijdelijke overgangsuitkering: duurtijd afhankelijk van leeftijd, kindertal, duur van het wettelijke huwelijk of het wettelijke samenwonen nadien onmiddellijke recht op werkloosheidsuitkering + begeleiding

IV Pensioenen versoepeling cumul overlevingspensioen en arbeid Overgangsmaatregel: wie 30 jaar of ouder is op 1.1.2012 en partner verliest krijgt later bovenop eigen rustpensioen het overlevingspensioen dat zou zijn ontvangen in oud stelsel

IV Pensioenen Zilverfonds Overleg met sociale partners over integratie met Toekomstfonds gezondheidszorgen

IV Pensioenen Openbare sector Afschaffing van verplichting om op pensioen te gaan op 65 jaar Berekening pensioenbedrag op basis van 10 i.p.v. 5 laatste jaren, zowel voor toekomstige ambtenaren als voor ambtenaren die nog geen 50 jaar zijn Onderzoek over verbetering laagste pensioenen

IV Pensioenen voorkeurregelingen openbare sector (“tantièmes”): voor nieuwen en voor huidige -55-jarigen, geleidelijke toenadering tot algemene regeling van berekening in 1/48 openbare ziekenhuizen: federale tussenkomst in de hogere pensioenbijdragen RSZPPO

V Nieuw beleid Er werd extra gesaneerd om ruimte te maken voor nieuw beleid: 285 miljoen in 2013 en 600 miljoen in 2014: 120 miljoen voor verhoging belastingvrije som 40 miljoen voor fiscale vermindering isolatie woningen 45 miljoen voor RSZ-verminderingen voor de eerste aanwervingen 40 miljoen herinvestering nucleaire rente 40 miljoen voor jobcreatie non-profit

V Nieuw beleid Alleen ingevuld voor 2013: 120 miljoen voor verhoging belastingvrije som 40 miljoen voor fiscale vermindering voor isolatie woningen 45 miljoen voor RSZ-verminderingen voor de eerste aanwervingen 40 miljoen herinvestering nucleaire rente 40 miljoen voor jobcreatie non-profit