Leerzorg Conceptnota 30 maart 2007 Frank Vandenbroucke Minister van Werk, Onderwijs en Vorming Vice-ministerpresident van de Vlaamse Regering Conceptnota 30 maart 2007

Tijdlijn 17 november 2006 Ontwerp van conceptnota conceptnota Vlaams Parlement maart 2007 tussentijds advies 27 april 2006 23 december 2005 discussie leerzorg mei 2006 standpuntennota 16 februari 2007 AR advies

Inhoud van het ontwerp van conceptnota (90 blz.) Vooraf Inleiding I Achtergrond en actuele cijfers II Leerzorg in detail III Hoe verder?

Waarom verandering? nood aan basiskader voor structurering van zorg in het onderwijs. verbeteringen in het buitengewoon onderwijs afstemmen op internationale tendensen

Het leerzorgkader is een ordeningskader voor de zorg voor leerlingen met specifieke onderwijs- en opvoedingsbehoeften ‘handicap’ als afstemmingsprobleem in het gewoon én in het buitengewoon onderwijs! niveau kleuter, lager en secundair onderwijs (niet VO en HO)

Het leerzorgkader twee invalshoeken: kindkenmerken (clusters en doelgroepen) kenmerken van de onderwijsomgeving die zich op een bepaalde manier en in een bepaalde mate moet aanpassen aan die kenmerken (leerzorgniveaus)  We krijgen een matrix met ‘leerzorgvelden’

buitengewoon onderwijs Cluster 3 Cluster 1 Cluster 2 Cluster 4 Leerzorg 30/03/2007 Leerzorgniveau I gewoon onderwijs Leerzorgniveau II buitengewoon onderwijs Leerzorgniveau III Leerzorgniveau IV Leerzorgniveau V gewoon onderwijs

Inschaling in het leerzorgkader voor een leerling wordt nagegaan welk leerzorgniveau is aangewezen (handelingsgerichte diagnostiek) en tot welke doelgroep hij behoort (classificerende diagnostiek) stuurgroep het CLB is beheerder en eindverantwoordelijke van toewijzing van leerlingen in leerzorgveld

Wie beslist? CLB heeft beslissingbevoegdheid over de inschaling in de matrix. ouders zijn eindverantwoordelijken over de keuze gewoon of buitengewoon onderwijs.

Doelgroepen cluster 1 alle leerlingen zonder problemen en lln met participatieproblemen in het onderwijs die het gevolg zijn van tijdelijke problemen, persoonlijke kenmerken, hun socio-econ. of socio-culturele herkomst maar die geen stoornis(sen) hebben die onder te brengen zijn in 1 van de 3 andere clusters: het preventief beleid van de school is voldoende zwakker, normaal- en hoogbegaafde lln GOK- en zorgbeleid Cluster 1

Cluster 2 participatieproblemen tijdens het leerproces Leerzorgmatrix Cluster 1 Cluster 2 participatieproblemen tijdens het leerproces

Cluster 2 participatieproblemen tijdens het leerproces Doelgroepen cluster 2 Leerlingen met participatieproblemen in het onderwijs die voornamelijk tot uiting komen tijdens het leerproces: Lln met een lichte mentale stoornis Lln met leer- en/of aandachtstekort-stoornissen Lln die vooral moeite hebben met het leren van schoolse vaardigheden en met het verwerven van schoolse kennis als gevolg daarvan Cluster 2 participatieproblemen tijdens het leerproces type 1 en 8

Cluster 2 participatieproblemen tijdens het leerproces Leerzorgmatrix Cluster 1 Cluster 2 participatieproblemen tijdens het leerproces Cluster 3 participatieproblemen op meerdere terreinen zowel binnen als buiten het onderwijs type 1 en 8 type 2,4,6 en 7

Doelgroepen cluster 3 Leerlingen met participatieproblemen in het onderwijs die tot uiting komen op meerdere domeinen van het functioneren als gevolg van: matige, ernstige of diepe stoornis op het gebied van het verstandelijk functioneren en het sociale aanpassingsgedrag en kleuters met ernstige ontwikkelingsstoornissen (huidig type 2) lichamelijke stoornis die leidt tot geringe zelfredzaamheid (huidig type 4) visuele stoornis: blinde en slechtziende lln (huidig type 6) auditieve stoornis: dove en slechthorende lln (huidig type 7) kleuters met STOS meervoudige functioneringsproblemen (ook ASS) Participatieproblemen op meerdere terreinen zowel binnen als buiten het onderwijs Cluster 3

Leerzorgmatrix Cluster 2 participatieproblemen tijdens het leerproces Cluster 3 participatieproblemen op meerdere domeinen zowel binnen als buiten onderwijs. Cluster 4 problemen op het vlak van de sociale interactie type 1 en 8 type 2, 4, 6 en 7 type 3 en ASS

Cluster 4 problemen op het vlak van de sociale interactie Doelgroepen cluster 4 Leerlingen met participatieproblemen in het onderwijs die het gevolg zijn van gedrags- en/of emotionele stoornissen of pervasieve ontwikkelingsstoornissen en die voornamelijk tot uiting komen op het gebied van de sociale interactie: Gedrags- en/of emotionele stoornissen Pervasieve ontwikkelingsstoornissen* *synoniem voor autisme of ASS Indien bijkomende matige, ernstige of diepe mentale stoornis: cluster 3 Cluster 4 problemen op het vlak van de sociale interactie

Leerzorgmatrix Cluster 1 geen problemen Cluster 2 participatieproblemen tijdens het leerproces Cluster 3 participatieproblemen op meerdere terreinen zowel binnen als buiten het onderwijs Cluster 4 problemen op het vlak van sociale interactie type 1 en 8 type 2, 4, 6 en 7 type 3 en ASS

Leerzorgniveaus hebben te maken met de aanpassing van de onderwijsomgeving nl. onderwijsorganisatorische aanpassingen aangepast studietraject en curriculum (gemeenschappelijk, individueel) specifieke middelen (omkadering, werkingsmiddelen) leermiddelen

Leerzorgmatrix Leerzorgniveau I Cluster 1 Cluster 2 Cluster 3 Cluster 4 I P/R/DIF/COM GC E ondersteuning ORG PBD CLB dipl.+get. Z L E E R Z O R G N I V E A U gewoon onderwijs SOL

LZN I: indicatiestelling gemeenschappelijk curriculum eindcertificering die met het onderwijsniveau samenhangt structureel, preventief zorgbeleid voor alle leerlingen, leerlingvolgsysteem differentiëren, remediëren en compenseren

LZN I: indicatiestelling zorgcoördinatie: stimulerende rol schoolteam registreert probleemomschrijving en pedagogisch-didactische acties ouders krijgen informatie en worden als ervaringsdeskundigen betrokken geen revalidatie tijdens lestijden, tenzij na ziekte of ongeval

LZN I: inschrijvingsrecht recht op inschrijving in een gewone school draagkracht kan niet ingeroepen worden certificering (ook tussentijds) volgens de gewone regels

LZN I: competentieontwikkeling leren in team werken, omgaan met verscheidenheid aan zorgvragen in de klas en dus gedifferentieerd werken, behoren nu al tot de initiële lerarenopleiding Overleg vraagt vooral aan mentaliteitswijziging competenties ontwikkelen voor preventie, differentiatie, remediëring en compenserende maatregelen inzicht hebben in emotionele en sociale ontwikkeling, gedrags- en communicatieproblemen Verruiming basiscompetenties

LZN I: financierings- en allocatiemechanismen nieuw financieringsmechanisme (zal huidige GOK-telling vervangen) zorgcoördinatie blijft toegekend op basis van totale aantal leerlingen in de school speciale onderwijsmiddelen (SOL) voor leerlingen uit cluster 3

Leerzorgmatrix Leerzorgniveau II Cluster 2 Cluster 3 Cluster 4 Cluster 1 L E E R Z O R G N I V E A U gewoon onderwijs I P/R/DIF/COM GC E ondersteuning ORG PBD CLB dipl.+get. Z SOL II GC DIS/COM E PBD CLB BuO ORG GV IND(C3) ondersteuning dipl.+get. Z SOL D, E, F

LZN II: gewone curriculum , gericht op einddiploma of getuigschrift. uitbouwen zorgbrede praktijk school moet compenserende en/of dispenserende maatregelen toepassen

LZN II: invoeren ‘gemotiveerd verslag’ als verantwoordingsdocument voor overgang van LZN I naar LZN II ter vervanging van het GON-attest GON voor lln uit cluster 3 op individuele basis voor alle andere lln: GON als structuurversterkende maatregel en geen toekenning meer op individuele basis specifiëren schoolexterne hulp tijdens lestijd

LZN II: inschrijvingsrecht recht op inschrijving in een gewone school draagkracht kan niet ingeroepen worden toelatingsvoorwaarden, overgangen en certificeringsmogelijkheden die gelden in het BaO en in het SO GOK-regels i.v.m. inschrijvingsrecht concentratie van deze leerlingen in bepaalde scholen: bespreekbaar maken op lokaal/regionaal niveau

LZN II: competentieontwikkeling kunnen inspelen op noden van leerlingen , niet op kennis van stoornissen taak pedagogische begeleiding: interne zorgbegeleiders en leerkrachtenteams bekwamer maken in omgaan met leerlingen met specifieke noden, begeleiden van leraren bij het remediëren, compenseren en dispenseren, samenwerking met BuO voor teamondersteuning. taak CLB: ondersteuning van zorgbeleid in het algemeen, ondersteuning van team en betrokken leerkrachten in hun aanpak van het individuele kind, ouders als actieve partners begeleiden in hun zoektocht naar de juiste onderwijsvorm,

LZN II: competentieontwikkeling individuele leerhulp door onderwijsexterne diensten: revalidatie tijdens de lestijden kan enkel met gemotiveerd verslag.

LZN II: financierings- en allocatiemechanismen Systeem GON blijft behouden voor lln uit cluster 3 (+ SOL) Voor alle lln uit cluster 2 en 4: Wordt de GON op basis van de individuele allocatie van middelen verlaten Wordt het huidig GON-budget geïnvesteerd als structuurversterkende maatregel in de vorm van enveloppes in een groeipad dat wordt toegekend via de scholengemeenschappen

LZN II: financierings- en allocatiemechanismen Waarom geen “klassiek GON” meer voor cluster 2 en 4 (dit is: type 1, 8, 3 en ASS)? “Deze problematieken komen in elke school voor: dus kiezen we voor structurele versterking van de schoolteams gewoon onderwijs” “Inzicht in leerprocessen, omgaan met leermoeilijkheden, structuur aanbieden en klas- en gedragsmanagement: belangrijke competenties voor elk lid van het schoolteam” “Budgettaire beheersbaarheid: derdebetaler-risico is groter wegens minder eenduidige diagnostiek in cluster 2 en 4 (exponentiële groei GON-begeleiding-ASS niet langer verdedigbaar…)”

buitengewoon onderwijs Leerzorgmatrix Leerzorgniveau III Cluster 1 Cluster 2 Cluster 3 Cluster 4 L E E R Z O R G N I V E A U gewoon onderwijs I P/R/DIF/COM GC E ondersteuning ORG PBD CLB dipl.+get. Z SOL II GC DIS/COM E PBD CLB BuO ORG GV IND(C3) ondersteuning dipl.+get. Z SOL type 4, 6 en 7 III type 1 en 8 G & EM buitengewoon onderwijs IC* IHP A IND type 2, 4, 6 en 7 Perv. O. alt.certificaat ondersteuning PBD CLB BuO E OV3

LZN III: indicatiestelling Op LZN III wordt het gewone curriculum verlaten De problemen van de lln vragen substantiële wijzigingen van het onderwijsaanbod  individuele handelings- en participatieplanning)

LZN III: indicatiestelling in regel geen diploma, maar, certificering van de verworven competenties als bereikte doelen evenwaardig zijn met doelen uit het gemeenschappelijk curriculum, dan wel mogelijkheid tot uitreiking diploma (dit zal uitzonderlijk zijn …: p.63)

LZN III: indicatiestelling via schoolexterne procedure toezicht op autonomie van klassenraad overgang LZN II -> LZN III: inspanningen en resultaten op LZN I en II aangeven

LZN III: indicatiestelling LZN III: niet voor cluster 1 LZN III: niet voor cluster 2 op niveau kleuteronderwijs of secundair onderwijs (voor de doelgroep ernstige leerstoornissen) (bestendiging huidige situatie) Directe inschaling op LZN III: mogelijk voor cluster 3 niet mogelijk voor cluster 2 (zij moeten eerst lagere leerzorgniveaus doorlopen) voor cluster 4 zullen de modaliteiten nog onderzocht worden

LZN III: indicatiestelling toezicht op overgangsbeslissingen zowel in GO als in BuO; gelijkwaardig pakket middelen

LZN III: inschrijvingsrecht in een gewone school recht van ouders garanderen (2016) draagkrachtafweging (Bao en 1ste graad SO) op basis van kwantitatief criterium en mogelijk andere eenduidig objectiveerbare criteria geldt enkel bij inschrijving van nieuwe leerlingen

LZN III: inschrijvingsrecht Bij de realisatie van het recht op inschrijving in een gewone school (2016) zal er steeds een draagkrachtoverweging blijven bestaan. Recht op inschrijving in het gewoon onderwijs maar geen absoluut inschrijvingsrecht in elke individuele gewone school !

LZN III: inschrijvingsrecht in een school voor buitengewoon onderwijs voor de verbreding en verdieping van het BuO kiest de minister voor volgende aanpak: hij zal decretaal vastleggen binnen welke geografische omschrijving welk onderwijsaanbod georganiseerd moet zijn herzien programmatienormen Verwacht een positief effect op het leerlingenvervoer

LZN III: competentieontwikkeling LZN III: basis is individuele handelingsplanning GO: ontwikkelt met ondersteuning van BuO competenties om met handelingsplannen te werken Competenties toegevoegd voor de initiële lerarenopleiding BuO: Zelfde basiscompetenties als GO VOBO Voortdurend nascholen Nog meer deskundigheid uitbreiden Multidisciplinair werken

LZN III: competentieontwikkeling C 2: scholing en nascholing voor begrijpen en leren omgaan met leerstoornissen en aandachtstekortstoornissen C 3: scholing en nascholing voor begrijpen en leren omgaan met sensorische, verstandelijke en lichamelijke beperkingen of met STOS;

LZN III: competentieontwikkeling C 4: scholing en nascholing voor begrijpen en leren omgaan met emotionele, gedrags- of pervasieve ontwikkelingsstoornissen; bachelor-na-bachelor-opleidingen+ leraren BuO meer deskundigheid: schoolpopulatie heterogeen en trans-disciplinaire collegiale ondersteuning

LZN III: financierings- en allocatiemechanismen leerling-gebonden budget niet bijkomend geteld als ‘gewone’ leerling SOL (enkel in gewoon onderwijs!) verschil LZN III/LZN IV noopt tot herzien huidige omkaderingsnormen

LZN III: financierings- en allocatiemechanismen BuO-scholen : tijdelijk verbredingsstimulans voor deskundigheidsbevordering financiering vanuit Welzijn: basis blijft filosofie dat voor schoolgaande jongeren in een internaat of semi-internaat personeelsformaties van onderwijs en welzijn in complementariteit moeten worden ingezet

LZN III: financierings- en allocatiemechanismen leerlingen met paramedische ondersteuning via revalidatiecentrum komen niet meer in aanmerking voor omkadering onderwijs hoe GOK in BuO te concipiëren: nog verder onderzoeken

buitengewoon onderwijs Leerzorgmatrix Leerzorgniveau IV Cluster 1 Cluster 2 Cluster 3 Cluster 4 L E E R Z O R G N I V E A U I P/R/DIF/COM GC E ondersteuning ORG PBD CLB dipl.+get. Z gewoon onderwijs SOL II GC DIS/COM E PBD CLB BuO ORG GV IND(C3) ondersteuning dipl.+get. Z SOL type 4, 6 en 7 III type 1 en 8 type 2, 4, 6 en 7 G & EM buitengewoon onderwijs IC* IHP A IND Perv. O. alt.certificaat ondersteuning PBD CLB BuO E OV3 IV IC IHP A IND G & EM type 2, 4, 6 en 7 alt.certificaat ondersteuning PBD CLB BuO E Perv. O.

LZN IV: indicatiestelling blijvende nood aan gespecialiseerde therapie en verzorging alleen realiseerbaar in aangepaste setting bijkomende inspanningen in welzijn en zorg

LZN IV: indicatiestelling C 3: leerlingen met zeer ernstige en/of meervoudige functiebeperkingen financiering specifiek voor deze groep leerlingen met zeer ernstige beperkingen (meestal medische zorg nodig) C 4: leerling is gevaar voor zichzelf of voor anderen deze, andere of bijkomende criteria: bediscussiëren (Welzijn betrekken)

LZN IV: inschrijvingsrecht als kind behoort tot doelgroep die in school aanwezig is en als school zich ook richt op LZN IV kan kind inschrijven behoort kind tot andere doelgroep van de cluster of richt school zich momenteel niet tot leerlingen die zich op leerzorgniveau IV bevinden, dan “mag” school leerling inschrijven

LZN IV: competentieontwikkeling in BuO-scholen heel wat know how ontwikkeld via gunstiger normenstelsel meer begeleidingscomfort op therapeutische en verzorgende vlak

LZN IV: financierings- en allocatiemechanismen andere verhouding tussen onderwijskundige en onderwijsondersteunende/therapeutische omkadering we zullen onderzoeken hoe onderwijskundige t.o.v. paramedische omkadering aanpassen

buitengewoon onderwijs Leerzorgmatrix Leerzorgniveau V Cluster 1 Cluster 2 Cluster 3 Cluster 4 L E E R Z O R G N I V E A U I P/R/DIF/COM GC E ondersteuning ORG PBD CLB dipl.+get. Z gewoon onderwijs II GC DIS/COM E PBD CLB BuO ORG GV IND(C3) ondersteuning dipl.+get. Z SOL type 4, 6 en 7 III type 1 en 8 type 2, 4, 6 en 7 G & EM buitengewoon onderwijs IC* IHP A IND Perv. O. alt.certificaat ondersteuning PBD CLB BuO E OV3 IV IC IHP A IND G & EM type 2, 4, 6 en 7 alt.certificaat ondersteuning PBD CLB BuO E Perv. O. V gewoon onderwijs Partieel onderwijs

Leerzorgniveau V jongeren die voor korte of langere tijd afwezig zijn van hun (thuis)school uit verschillende clusters en LZN onderwijskundig aanbod niet specifiek verbonden aan een soort onderwijs

Leerzorgniveau V mogelijkheden: type 5 Permanent Onderwijs Aan Huis Tijdelijk Onderwijs Aan Huis (TOAH) kinderpsychiatrische diensten leerlingen met een zware meervoudige beperking (delta)

Hoe verder? 1 Van conceptnota naar decreet op 01/09/2008 2 Van decreet naar uitvoering: een geleidelijk proces vanaf 01/09/2009 Fase 1  < 2011 Fase 2  2011-2014 Fase 3  2016