dat er als volgt uit kan zien: Factsheet Taal VO Volg het spoor… dat er als volgt uit kan zien: Heleen Strating Expertisecentrum Nederlands h.strating@expertisecentrumnederlands.nl

Niveau: domeinspecifiek

Domein: leesonderwijs

Onderdeel: Strategieën

Wat speelt in het veld Wat zijn mogelijke strategieën? Voor leerlingen in alle sectoren? Welke zijn effectief? Bij alle vakken???! Welk materiaal/methode inzetten? …

Wat speelt bij onderzoekers Is inzet van strategieën wel effectief? Welke dan? Hoeveel? Met welke interventie van docent? Bij Nederlands of bij alle vakken? Hoe dan, bij alle vakken? …

Fragment reviewtekst (2) Op basis van beschikbaar onderzoek komen de samenstellers van ’Improving Adolescent Literacy: Effective Classroom and Intervention Practices’ tot de vijf volgende aanbevelingen: 1. Er is sterk bewijs om aandacht te besteden aan woordenschat; 2. Er is sterk bewijs voor onderwijs in leesstrategieën; 3. Er bestaat gemiddeld bewijs voor aandacht voor discussies over de inhoud en interpretatie van teksten; 4. Voor het versterken van de motivatie voor lezen en het creëren van betrokkenheid bij lezen bestaat gemiddeld bewijs; 5. Er bestaat sterk bewijs voor intensieve en geïndividualiseerde interventies voor zwakke lezers die geboden worden door getrainde specialisten. De onderzoekers geven m.b.t. 2 ook aan, dat het niet de leesstrategie is die het verschil voor leerlingen maakt, maar veel eerder het actief participeren van de leerling tijdens het begrijpend lezen het verschil maakt. Krachtige leesstrategieën zijn vooral: 1- Vragen stellen en vragen beantwoorden; 2- Samenvatten; 3- Het gebruik maken van grafische organizers. Bijv. een web of een schema van de inhoud maken.

Domein: leesonderwijs Technisch lezen Strategieën Begrijpend en studerend lezen Woordkennis Kennis van de wereld

Ad 1: brede schets Begrijpend lezen: wat weten we? In de afgelopen decennia is er veel onderzoek gedaan naar leesvaardigheid in het onderwijs. De kennis die hierbij is opgedaan kan bijdragen aan het verbeteren van de leesprestaties van leerlingen. Dit artikel bespreekt eerst de stand van zaken ten aanzien van de leesvaardigheid van de Nederlandse leerlingen en geeft vervolgens een overzicht van de resultaten en conclusies uit de belangrijkste onderzoeken naar factoren die van invloed zijn op het tekstbegrip. Deze onderzoeken zijn grofweg te verdelen in vier categorieën: 1. Leeshouding, motivatie en de mate waarin leerlingen thuis lezen 2. Woordenschat 3. Leesstrategieën 4. Tekstkenmerken Technisch lezen en het lezen van literatuur wordt alleen besproken in relatie tot begrijpend lezen. Ook de relatie tussen schrijven en lezen is onderzocht en veelbelovend, maar valt buiten dit overzicht. Onderzoek naar de relatie van tekstbegrip voor Nederlands voor het leren van Engels hebben we eveneens niet meegenomen. De relatie tussen begrijpend lezen en nieuwe media, met koppelingen naar beeld en links en met andere tekstkenmerken wordt ook niet beschreven, omdat relevant onderzoek nog niet beschikbaar is. <…> Dit vat ik op als die zo belangrijk gevonden OBJECTIEVE schets van ‘wat er leeft’. Opvallend is dat dit steeds weer opgepakt wordt als weergeven wat er vanuit onderzoek gezien leeft. De stem van de praktijk moet hier ook al gehoord worden! Is men dat met me eens? En hoe borg je dan die objectiviteit en voorkom je dat stokpaardjes bereden worden?

Ad 2: leeslijst Overzicht recente Nederlandse wetenschappelijke literatuur begrijpend lezen, gericht op VO 1) Bimmel, Peter (1999). Training en transfer van leesstrategieën: training in de moedertaal en transfer naar een vreemde taal. Een effectstudie bij leerlingen uit het voortgezet onderwijs (proefschrift). Utrecht: Universiteit Utrecht. Vindplaats Dit proefschrift is niet digitaal beschikbaar. Wij hebben ons gebaseerd op een bespreking van dit onderzoek in het overzicht van Bonset en Braaksma. 2) Bimmel, P. & Van Schooten, E. (2000). Strategische leeshandelingen en vaardigheid in het begrijpend lezen. Pedagogische Studiën 5, 365-377. Te lezen op: digbijzcoll.library.uu.nl 3) Bonset, H. & Braaksma, M. (2008). Het schoolvak Nederlands opnieuw onderzocht: Een inventarisatie van onderzoek van 1997 tot 2007. Enschede: SLO. Download: www.slo.nl en op: http://www.lezen.nl/files.php?file_id=192 <…> Dit is naar mijn idee een zeer bruikbaar onderdeel van cirkel 1: inhoudelijk relevant en laag arbeidsintensief. Is men het met me eens?

Ad 3: samenvatting per publicatie: <…> Ad 8) Over het tekstbegrip van studieboekteksten op het vmbo J. Land In dit onderzoek werden 600 vmbo-leerlingen betrokken bij een experimenteel onderzoek naar de invloed van de stijl en structuur op het tekstbegrip en de tekstwaardering van studieboekteksten. Tekstbegrip is in dit onderzoek gemeten door het maken van meerkeuzevragen en daarnaast het invullen van schema's, tabellen en sorteertaken. De instrumenten waren acht teksten die in vier versies beschikbaar waren. De teksten verschilden in structuur (coherent versus gefragmenteerd) en in stijl (afstandelijk versus identificerend). Iedere leerling las vier verschillende teksten in verschillende versies. Het tekstbegrip steeg bij de coherente tekstversies. Ook de vragen bij de afstandelijke teksten werden beter beantwoord dan bij de identificerende teksten. Identificerende teksten werden echter hoger gewaardeerd. <…> Ik vind het niveau in dit fragment erg hoog – om dit vol te houden heb je een redactieraad van jewelste nodig. Waarom niet de samenvatting die bij bijna elk onderzoek/artikel gegeven wordt, opnemen? Er volgt immers nog een meer in praktijktaal gegoten overzichtje van overdraagbare principes?

Ad 4: overdraagbare didactische principes Praktische implicaties/toepasbaarheidsinformatie Peer-assisted learning heeft een duidelijk effect op het lezen van zwakke lezers in het voortgezet onderwijs. 1. Het is van belang dat scholen beleid maken m.b.t. de invoering van de succesvolle PAL-aanpak; 2. Vervolgens is het gewenst dat de docenten geprofessionaliseerd worden om hiermee effectief te kunnen werken; 3. Tot slot is het van belang dat bij het werken met de PAL-aanpak regelmatig wordt nagegaan met leestoetsen of zwakke lezers hierdoor ook daadwerkelijk beter gaan lezen. Op zichzelf is dit dan weer te globale info, maar wanneer je het ziet als een deel van een groter geheel, dan past dit wel goed. Kort maar krachtig, en door terug te lezen kun je meer details vinden.