De betekenis van nabijheid: over het uitwisselen van hulp L.linders@fontys.nl Lilian Linders Fontys Hogeschool Sociale Studies 06 50242166 21 april 2011 Groningen Plus en de Humanitas Academie

Opbouw Aanleiding onderzoek Bouwstenen beleid: vooronderstellingen van de Wmo Resultaten van het onderzoek: wat zeggen ze over de vooronderstellingen? Hoe sociale netwerken organiseren?

Aanleiding voor het onderzoek Wmo Wie sociaal nabij is, woont niet altijd in de buurt Wie fysiek nabij is, is niet altijd sociaal nabij

Wmo: drie vooronderstellingen Meer buurtcohesie leidt tot meer burenhulp Er is een (dreigend) tekort aan informele zorg Gezonde mensen helpen kwetsbare mensen

Onderzoekslocatie: zwakke buurt in Eindhoven Het onderzoek Onderzoekslocatie: zwakke buurt in Eindhoven Gestructureerde interviews Diepte-interviews met een selectie van respondenten

Bevindingen: geïndividualiseerd buurschap Sociale afstand Toch helpen mensen Ze helpen één op één Op basis van een persoonlijke relatie Geïndividualiseerd buurschap is nadeel voor kwetsbare bewoners

Bevindingen: latent buurschap Handelingsverlegenheid Vraagverlegenheid Acceptatieschroom

Bevindingen: oorzaken vraagverlegenheid Angst voor afhankelijkheid, niet in het krijt willen staan Geen zin in bemoeizucht Het ideaal van autonomie Bang voor afwijzing Negatief beeld van de samenleving: onderschatting hulpbereidheid van anderen De vraag een ander niet ‘gunnen’

Bevindingen: lamme helpt blinde Soort zoekt soort en dat geldt ook voor mensen die elkaar helpen Informele helpers zijn vaak mensen die zelf fysieke en/of psychische problemen hebben

Conclusies t.a.v. de vooronderstellingen Meer buurtcohesie leidt tot meer burenhulp: Buurtcohesie is geen voorwaarde voor burenhulp Er is of dreigt een tekort aan informele zorg: Vraagverlegenheid is een groter probleem voor het tot stand komen van informele zorg dan onvoldoende aanbod Gezonde mensen helpen kwetsbare mensen De ‘lamme helpt de blinde’

Conclusies De solidariteit in onze samenleving speelt zich voor een belangrijk deel af tussen kwetsbare groepen onderling De gerichtheid op eigen kracht en zelfredzaamheid heeft als onbedoeld neveneffect dat mensen geen steun (durven) vragen aan anderen Negatieve beeldvorming kan werken als een self-fulfilling prophecy

Hoe kun je dan wel (buren)hulp organiseren? Professionals moeten zich bewust zijn van de geneigdheid van (kwetsbare) mensen om geen hulp te vragen of te accepteren en rekening houden met handelingsverlegenheid, wetende dat er wel hulpbereidheid is Ideaal van autonomie nuanceren: mensen mogen zich ook kwetsbaar opstellen

Hoe kun je dan wel (buren)hulp organiseren? In plaats van werken aan buurtcohesie en buurtparticipatie meer gericht informele zorg stimuleren met aandacht voor wederkerigheid - TijdvoorElkaar - Buurtzorgconcept Professionals moeten ‘tussen de oren krijgen’ dat ze altijd moeten kijken naar de steunende mogelijkheden van de omgeving - EKC’s

Hoe kun je dan wel (buren)hulp organiseren? Als die er niet zijn kunnen ze zich richten op het organiseren van een steunend netwerk, bijv. m.b.v.: vrijwilligers - Bijv. Homestart - Humanitas - Zonnebloem - Maatjes, Buddy’s, vriendendiensten - via actieve buurtbewoners - Zelfhulpgroepen, lotgenotencontacten

Hoe kun je dan wel (buren)hulp organiseren? Werken aan zichtbaar maken van de hulpbereidheid in de buurt - Bijv. met behulp van huiskamergesprekken Niet alleen outreachend werken maar daarna ook verbindend werken - Bijv. ‘Achter de voordeur’ GGZ i.s.m. woningcorporatie Lotgenoten met elkaar verbinden - Bijv. Bouwgroep Eindhoven

Vragen?