Beslissingen rondom het levenseinde Hasan Yalcinkaya, Islamitische Universiteit Rotterdam

Inhoud Bronnen van islam en het mensbeeld Visie op leven en dood Ziektebeleving Openheid of indirect informeren Tip voor de hulpverlener Patiënten tegenover niet-reanimeren beleid en morfine gebruik? Beslissingen rondom het levenseinde a. authanasie b. visie op palliatieve sedatie c. tips voor zorgverleners (algemeen) Tot Slot

Bronnen van de Islam De Koran:betekent letterlijk “reciet”, dat wat voorgelezen, voorgedragen moet worden. In het Ned.“Gods Woord”. Soenna: ( woorden en daden die aan de Profeet toegeschreven zijn)Tradities van de Profeet. Consensus: Meningen van de Sahaba ( moslim metgezellen van de Profeet) Analogie:Dat men op een bepaald geval een regel toepast die eigenlijk betrekking heeft op een ander geval, omdat de ratio in beide gevallen dezelfde is. Voorbeeld: het drinken van wijn verboden. Overleveringen; Alles wat dronken maakt, daarvan is elke hoeveelheid, groot of klein, verboden.

Het mensbeeld/vijf belangrijke kwaliteiten Chliaf; plaatsvervanger of vertegenwoordiger van God op aarde.(verantwoordelijk) Ubidiya; dienaar van God. Ik dien God niet, omdat Hij mij beveelt, maar: ik dien God, Omdat Hij Meester is, Heer der werelden en Barmhartig en Genadevol, en dus weet Hij wat het beste voor mij is. Fitra; mens is geboren met fitra, d.w.z. dat hij aanleg en alle mogelijkheden heeft om een goed mens te worden. Ruh; de mens kent een wezenlijk bestanddeel: geest of bezieling. Irade : (Verantwoordelijkheid en verstand) de mens heeft vrije wil. Hij kan zijn eigen handelwijze kiezen. Niemand wordt belast boven zijn of haar vermogen (k.vers)

Visie op Leven en Dood Leven is een van de mooiste, meest lichtbrengende, helder stralende wonderen in het universum. De meest luisterrijke manifestatie van de duizend en één Schone Namen van onze Schepper komt tot uitdrukking in het wonder van het ‘Leven’. Allah is de Schepper van al hetgeen bestaat. Hij is Degene die leven geeft en leven neemt en tot Hem is de terugkeer om verantwoording over onze daden af te leggen.

Visie Leven en Dood Binnen de Islam wordt het leven als heilig beschouwd. Het leven moet zo goed als mogelijk beschermd en in stand gehouden worden. Het medisch vakgebied is er om een schepping van Allah te helpen in zijn gezondheid, waarmee diegene kan functioneren. En handelen in het dagelijkse leven. De (moslim) arts is een schepping van Allah en zal uiteindelijk voor Allah staan om berecht te worden voor wat hij of zij heeft gezegd of gedaan.

Ziektebeleving hangt af van de levensvisie van de patiënt; het geloof kan hierbij steun en kracht geven; het kan hoop en moed geven; dat hang af van zijn verbondenheid met God.

Bijvoorbeeld voor gelovigen betekent de dood een bevrijding van een zwaar en een gecompliceerd leven; voor hen is het een rustpunt in de aanbidding,welke de instructie en de training tijdens de test in de wereldse arena vormt; het is tevens een middel om tot hereniging te geraken met negenennegentig van de honderd vrienden en familieleden die reeds naar de volgende wereld zijn verhuisd; daarnaast is het een manier om zelf naar ons werkelijke vaderland en onze eeuwige plaats van gelukzaligheid te reizen; het is een uitnodiging om de aardse gevangenis te verlaten en de tuinen van het Paradijs binnen te gaan; het is tijd om het loon, de beloning te ontvangen vanuit de vrijgevigheid van de Barmhartige Schepper voor de diensten die Hem zijn verleend.

Tip voor de hulpverlener is het belangrijk kennis te hebben van de religie van de patiënt en wat deze globaal betekent en inhoudt; persoonlijke beleving van de patiënt, deze is voor elk individu verschillend; is het belangrijk de patiënt te respecteren en goed naar hem te luisteren; hierbij kan ook verwezen worden naar de imam. het bewust zijn van de eigen opvattingen van het geloof.

Openheid of indirect informeren? Is het gewenst om de patiënt de volledige diagnose en prognose openlijk te vertellen? Openheid of indirect informeren? ‘In onze cultuur kun je niet alles in één keer zeggen, dat moet stap voor stap. Dingen die je zelf niet belangrijk vindt om te weten of niet goed vindt voor haar om te weten, haar gevoel kwetsen… dan zeg je het ook niet of op een andere manier, een lichte manier. Later komt de klap, maar niet in een keer.’ Spanning tussen culturele wensen en professioneel handelen.

Vergemakkelijken van bespreekbaarheid Tips voor managers en medewerkers: Tip 1: ‘Wie geeft de boodschap en hoe? Het is belangrijk om de tijd te nemen, respect te tonen en empathie te tonen. En: “Het werd zeer op prijs gesteld dat de boodschap overgebracht werd door de arts, niet door zijn assistent.’ Tip 2: Stimuleer het gebruik van tolken (formeel en informeel).Tast met behulp van een tolk af wat de cliënt wil weten. Tip 3: Word creatief en vaardig in indirect taalgebruik. Vertel slecht nieuws op indirecte wijze. ‘Zij had nog een zoon die in Marokko woonde. De dokter zei tegen haar dat zij hem moest gaan zien. Die dokter had denk ik wel door dat zij niet lang meer te leven zou hebben.’ Tip 4: Overleg ook met de familieleden over het wel of niet volledig informeren van de cliënt waar het de diagnose en levensverwachting betreft.

Hoe staan de patiënten tegenover een niet-reanimeren beleid en morfie gebruik? Reanimatie: zal de gespecialiseerde arts beslissen bij welke patiënt reanimatie van toepassing kan zijn. Het is islamitisch gezien ook de juiste methode om het leven dat Allah je geschonken heeft in handen te geven van een gespecialiseerde. Behandeling met morfine: Behandeling met morfine kan in de islam onder de categorie’ behandelingen met een middel dat verboden is voor gebruik’ vallen. Zoals in elke godsdienst van toepassing kan zijn, is in de islam het gebruik van middelen die de gezondheid schaden verboden

Euthanasie in de Islamitische Jurisprudentie Directe actieve euthanasie, zelfdoding en het assisteren in de totstandkoming ervan is op geen enkele wijze toegestaan in de Islam Zelfdoding is een grote zonde en het is niet toegestaan dat iemand anders hem doodt, al heeft de patiënt daar toestemming voor gegeven. Het is niet toegestaan een terminaal zieke of besmet persoon te doden. Het leven van de patient moet juist worden beschermd en de bonodigde voeding en medicijnen moeten toegediend worden totdat hij een natuurlijk levenseinde komt. Proberen om de pijn en het lijden van de patient te verzachten. De arts kan aansprakelijk worden gesteldvoor het uitvoeren van euthanasie.

Visie op Palliatieve Sedatie In de Koran wordt melding gemaakt dat Allah geen ziekte op de aarde zal neerzenden zonder tegelijkertijd remedie voor die ziekte te geven. Dus Allah stuurt zowel de ziekte als de genezing. De mens heeft wel verantwoordelijkheid voor de manier waarop hij de mogelijkheden benut die Allah heeft gegeven. Afwijzing van een behandeling waarvan vaststaat dat deze de gezondheid van de patiënt kan herstellen is islamitisch gezien niet toegestaan.

Visie op Palliatieve Sedatie Voorwaarden voordat de behandeling wordt gestaakt zijn: De patiënt moet onbehandelbaar zijn en de dood is onvermijdelijk. Er is geen hoop meer en de patiënt zal nooit beter worden. De behandeling van de patiënt is medisch zin- en kansloos. De situatie moet door drie betrouwbare gespecialiseerde artsen vastgesteld worden. Nadat men de behandeling heeft gestaakt moet men wachten tot de patiënt werkelijk op een natuurlijke wijze overleden is.

Tips (algemeen) Beter contact met de familie Tip 1: Handel proactief: creëer in zorginstellingen mogelijkheden voor intensief familiebezoek en maak hier tijdig afspraken over. Tip 2: Zoek naar creatieve oplossingen om familiezorg zodanig te ondersteunen dat deze reëel is en blijft. Bijvoorbeeld door het aanbieden van andere diensten, zoals een ruime inzet van de advies- en voorlichtingsfunctie of door de inzet van vrijwilligers . Tip 3: Creëer in de professionele zorg ruimte voor het eigen handelen van de familie. Neem niet alles over. Tip 4: Weet wie je binnen de familie benadert als aanspreekpunt: Meestal is dit een echtgenoot, broer of zoon. Luister ook naar degene die de zorg geeft. Dit is vaak iemand die dicht bij de cliënt staat, en vaak vrouw. En neem deze op een ander moment even apart.

Tips/aanbevelingen (algemeen) Communicatie en sensitiviteit Tip 1: Stimuleer aandacht en ruimte voor culturele en religieuze rituelen en gewoonten. Tip 2: Ga uit van de eigenheid van de cliënt en diens familie. Ga er niet zonder meer van uit dat iemand met een bepaalde culturele achtergrond het wel zus of zo zal willen. Tip 3 : Stimuleer divers personeelsbeleid en leer van medewerkers uit diverse culturen. Tip 4: Communicatie is niet alleen praten, maar ook luisteren en kijken. Ondersteun medewerkers en managers in interculturele communicatie.

Tips/aanbevelingen (algemeen) Uitvoering van de zorg Tip 1: Investeer in een goede afstemming en vertrouwensband tussen professionele zorg en familiezorg. Tip 2: Stel zorgdoelen bij en bied op creatieve wijze diensten aan. Zo kan de indicatie ‘Advies en voorlichting/instructie thuis’ ingang zijn tot de reguliere zorg. Tip 3: Stimuleer medewerkers om in te spelen op culturele achtergronden. Dat kan door het bieden van scholing en ondersteuning.

Tot Slot “Wie een leven redt, redt de mensheid”, Koran 5:32. Bedankt voor uw aandacht, Hasan Yalcinkaya.