TOTALE COMMUNICATIE

Definitie TC: Het tegelijkertijd en meer bewust gebruik maken van alle uitingsvormen van communicatie TC kan worden gezien als een basishouding in de omgang met mensen met een verstandelijke beperking. We maken bewust gebruik van alle uitingsvormen van communicatie en niet uitsluitend van vocale communicatie (gesproken woord)

Verschillende communicatiemiddelen: Natuurlijke gebaren Gezichtsuitdrukking Lichaamstaal Oogcontact Tekeningen en pictogrammen.

TC voor wie? Iedereen met ernstige communicatieve belemmeringen Mensen met een verstandelijke beperking Ontwikkeling loopt traag en onevenwichtig Haalbare niveau ligt laag, zeker op het vlak van cognitief en sociaal functioneren Sprake van disharmonisch beeld (cognitief, sociaal-emotioneel en senso-motorisch) en bijkomende handicap (bijvoorbeeld: niet kunnen praten en het hebben van een autisme spectrum stoornis)

Problematiek: De beperkte of disfunctionerende communicatie bij een persoon met een verstandelijke beperking en met het autisme spectrum stoornis kan leiden tot agressie en automutilatie als gevolg van de frustratie niet begrepen te worden en geen invloed te hebben op de omgeving.

Doel TC: Ontwikkelingsbevordering: communicatieve vaardigheden van de persoon en de omgeving te bevorderen.

Stappenplan TC: Oriëntatie; Diagnostiek; Selectie communicatie-vormen; Selectie van communicatie-inhoud; Aanleren van communicatie-vormen; Evaluatie.

ORIENTATIE Hulpverleners inzicht geven in TC, de tijd die het in beslag neemt, de betrokkenheid en inzet van begeleiders; Globaal beeld van communicatiemogelijkheden en –belemmeringen in relatie tot gevolgen dagelijkse situatie en van betrokkenheid / inzet begeleiders; Wijzen op positieve gevolgen van TC (minder probleemgedrag en prettiger werkklimaat).

DIAGNOSTIEK Uitvoerig en multidisciplinair; Schrijven van een communicatieplan.

COMMUNICATIEPLAN Algemene gegevens; Gegevens over mogelijkheden en beperkingen; Testgegevens; Logopedie; Hoe communiceert de persoon met zijn omgeving?* Wat begrijpt de cliënt van de communicatie in zijn omgeving?* Ervaringsordening Timmers-Huigens**; Functie van communicatie; Korte omschrijving van het communicatieniveau Hulpvragen en doelstellingen op het gebied van communicatie; Werkwijze op het gebied van communicatie; Evaluatie.

Communicatieniveau’s* Hoe communiceert de persoon met zijn omgeving?* Wat begrijpt de cliënt van de communicatie in zijn omgeving?* NIET-TALIG NIVEAU (non-symbolisch) VOOR-TALIG NIVEAU (pré-symbolisch) TALIG NIVEAU (symbolisch)

Ervaringsordening** Timmers-Huigens Lichaamsgebonden ordening Associatieve ordening Structurele ordening Vormgevinde ordening

HOUDING HULPVERLENER Ondersteunend en begeleidend Veel geduld, individuele aandacht, empathisch vermogen, letten op kleine signalen (mimiek, lichaamhouding, beweging en geluid) Omgeving moet beschikbaar zijn en in handelen aansluitend op niveau en belevingswereld van de gehandicapte

HOUDING HULPVERLENER Besef eigen communicatie-wijze en de omstandigheden Bevorderen initiatief nemen en reageren van persoon met verstandelijke beperking Omgeving werkt uitlokkend en stimulerend Moet noodzaak zijn tot communiceren

WERKWIJZE Stapsgewijs werken Veel herhalingen Concrete beloningen

MODEL LEREN OMGAAN MET EIGEN AGRESSIE Hulpmiddel Inzicht verschaffen in de factoren van een complexe situatie, die bepalend zijn voor het al dan niet escaleren tot geweld Denkschema (4 vragen)

VRAGEN IN HET MODEL Hoe ga ik om met mijn eigen agressie in relatie en interactie met mijn cliënt? Hoe gaat mijn cliënt om met eigen agressie? Wat moet ik of wil ik als hulpverlener met de agressie of agressief-gewelddadige uitingen van de cliënt? Kan ik cliënt constructief (positief) leren omgaan met eigen energie?

AGRESSIE PROGRAMMA ASPECTEN METHODE Plan van aanpak Doel: leren hanteren van de eigen agressie Leren omgaan met de frustratie achter de agressie (ontbering, gevoel van angst, algemeen gevoel van onbevinden enz.) Programma biedt samenhang van alle activiteiten afgestemd op (be)handeldoelen en mogelijkheden.

6 ASPECTEN Fysieke regulatie van energie Hanteren van frustratie Herwaarderen agressieve uitingen Blokkades om agressie te uiten wegnemen Sociale vaardigheden Sociaal Communicatief Netwerk (SCN)

Zelfbeïnvloedinggewenningzelfverplichting METHODE Zelfbeïnvloedinggewenningzelfverplichting Uitgangspunt is dat de cliënt een zelfbeeld ontwikkeld heeft en inzicht heeft in zijn eigen agressieve gedrag.

CONCLUSIE Agressie Programma Aspecten Methode voor de meeste cliënten met een matig, ernstig en diep verstandelijke beperking en met een bijkomende handicap waaronder autisme spectrum stoornis (en het niet kunnen praten) niet geschikt zal zijn om te gebruiken (i.v.m. niet het vermogen bezitten voor goed zelfbeeld en zelfinzicht omtrent de agressief-gewelddadige uitingen).

VERSCHIL TC - MODEL Model is geschikt voor algemene hulpverlening, niet zozeer de verstandelijke gehandicaptenzorg (afhankelijk van niveau cliënt) APAM is gericht op het leren omgaan met je agressie op basis van zelfbeeld en zelfinzicht TC verminderen probleemgedrag door het tegelijkertijd en meer bewust gebruik te maken van alle uitingsvormen van communicatie TC vooral toegepast in gehandicaptenzorg TC met name gericht op mensen met ernstige communicatieve belemmeringen Model en APAM ontbreekt evaluatiemomenten

OVEREENKOMSTEN MODEL - TC METHODISCHE AANPAK ONTWIKKELINGSBEVORDERING