Lessen 21 ste eeuw I. Vooraf: de conflicten zijn van aard veranderd II. Hoe omgaan met een pijnlijk verleden? III. Verzoening? IV. Tot slot: hebben Afrikanen een ‘short memory of hate’?

I. Vooraf: de conflicten zijn van aard veranderd  Het gaat nu veel meer om burgeroorlogen.  Krijgsheren zijn in de plaats gekomen van gevestigde legers.  In die conflictregio’s vervagen allerlei grenzen

II. Hoe omgaan met een pijnlijk verleden?  De strategieën  tribunalen en processen  waarheidscommissies  amnestie  “A devil’s choice”

Strategie 1: tribunalen en processen A. Waarom bestraffing verantwoord kan zijn 1. Opbouw of heropbouw van de morele orde  morele plicht tegenover de slachtoffers  een noodzakelijk reinigingsritueel  afschrikkingseffect

2. Vergroot de levenskansen van het nieuwe regime  gaat sabotage van binnenuit tegen  vermijdt lynchpartijen  verhoogt de legitimiteit van de nieuwe orde

B. De risico’s van strafrechtelijke vervolging  Kan levensvatbaarheid van nieuw regime bedreigen  Een strafproces beperkt het zicht op het verleden en kan botsen met de cultuur van een samenleving

 Strafrechtelijke actie kan falen bij gebrek aan middelen agendaproblemen obstructie door politie en veiligheidsdiensten een beschadigd juridisch apparaat

Strategie 2: waarheidscommissies  De kenmerken  De mogelijkheden

Waarheidscommissies: de kenmerken  tijdelijk (1 à 2 jaar)  erkend door de overheid  niet-juridisch  in het kader van een regimewissel  met focus op het verleden  met focus op schendingen van mensenrechten  publiceert rapport met aanbevelingen

Waarheidscommissies: de mogelijkheden  kunnen het verleden in kaart brengen  kunnen straffeloosheid beperken  geven de slachtoffers een forum  voeden het publieke debat

Strategie 3: amnestie  Vormen van amnestie  De bezwaren

Vormen van amnestie  Blanco amnestie  Voorwaardelijke amnestie

Amnestie: de bezwaren  verplaatst de last van het verleden naar het slachtoffer  houdt de cultuur van de straffeloosheid in leven  brengt geen verzoening

“A devil’s choice”

III. Verzoening?  De lange weg naar verzoening  Enkele ‘guiding principles”

Verzoening: de stappen  van haat en vergelding naar geweldloze co-existentie  wederopbouw van vertrouwen in zichzelf en in de anderen  wederzijdse waardering van maatschappelijke visies

Verzoening: guiding principles  kan niet opgelegd worden  hangt af van de lokale context  mislukt als oorzaken van conflict blijven

IV. Tot slot: hebben Afrikanen een ‘short memory of hate’?