Opstart van een 2de pijler : toekomstoriëntaties en hun impact op de pensioenkloof Ethias verzekering Stefan Martens Departementsverantwoordelijke Pensioenverzekeringen en Sparen stefan.martens@ethias.be Tel. 011/28 23 55

Opstart van een 2de pijler : toekomstoriëntaties en hun impact op de pensioenkloof Korte probleemschets Opstart 2de pijler : wettelijk kader Opstart 2de pijler : welk vehikel Case studie financiering – optimale gelijkschakeling Naar een betaalbare oplossing Collectief pensioenfonds

1. Korte probleemschets Wettelijk pensioen vastbenoemden – contractanten

Mogelijke oplossingen 1. Korte probleemschets Mogelijke oplossingen Contractant een vaste benoeming aanbieden : Huidige wetgeving laat dit toe zonder dat de werkgever verantwoordelijk is voor de regularisatie verleden loopbaan -> pensioenstelsel 1ste pijler onder druk Geen oplossing voor GESCO’s Wat indien gesubsidieerde projecten worden stopgezet? Duidelijk statutair en contractueel kader definiëren waarbij een 2de pijler of aanvullend pensioen wordt aangeboden aan het contractueel personeel : Verantwoordelijkheid van de werkgever in het al dan niet valoriseren van de verleden loopbaan Ook GESCO’s genieten van een 2de pijler

2. Opstart 2de pijler : wettelijk kader Er is geen specifiek wettelijk kader voorhanden dat de 2de pijler in de openbare sector regelt.

1) WAP : Enkele krachtlijnen 2. Opstart 2de pijler : wettelijk kader 1) WAP : Enkele krachtlijnen Discriminatieverbod : definiëring rechthebbenden, geen dekking overlijden/ziekte, reglement op dezelfde wijze toepasselijk voor rechthebbenden,… Verplichte opbouw van onvoorwaardelijke privatieve rechten Verplicht : - uiterlijk na 1 jaar kan de aangeslotene aanspraak maken op de verworven reserves. (↔5jaar) - de pensioentoezegging mag niet inhoudloos zijn. Onvoorwaardelijk : - de pensioentoezegging doet verworvenheden ontstaan, onaantastbaar in hoofde van de genieter.

1) WAP : Enkele krachtlijnen (vervolg) 2. Opstart 2de pijler : wettelijk kader 1) WAP : Enkele krachtlijnen (vervolg) Informatieverplichting t.a.v. de aangeslotene : de pensioenfiche = Jaarlijks document met informatie betreffende de verworven prestaties en de datum van opeisbaarheid, de verworven reserves en deze van het vorige jaar, het financieringsniveau,… Strikte procedure bij uittreding : Behoud van opgebouwde rechten bij de oude werkgever Reserveoverdracht mogelijk naar : Nieuwe werkgever met wie men arbeidsovereenkomst heeft afgesloten, indien men wordt aangesloten bij de pensioentoezegging van die werkgever KB ’69 instellingen (instellingen die totale winst verdelen en kosten beperken)

Democratisering 2de pijler via sectorpensioenen : Opstart 2de pijler : wettelijk kader 1) WAP: Enkele krachtlijnen (vervolg) Democratisering 2de pijler via sectorpensioenen : Invoering pensioentoezegging via protocol van akkoord, gesloten in het bevoegde onderhandelingscomité. (stelt het pensioenreglement vast) Inrichter = een paritair samengestelde rechtspersoon aangeduid door het bevoegde onderhandelingscomité. Opting-out : Het protocol van akkoord kan opting-out voorzien : Besturen mogen zelf de pensioentoezegging organiseren : deze moet echter voldoen aan de in het protocol aangehaalde voorwaarden (minstens gelijkwaardig aan de voorziene sectorale toezegging), en men moet bijzondere adviesprocedure respecteren

2) WIBP – Hfst XI Openbare besturen en overheidsbedrijven 2. Opstart 2de pijler : wettelijk kader 2) WIBP – Hfst XI Openbare besturen en overheidsbedrijven Overheidsbedrijf Openbaar bestuur Geen verplichting tot Externaliseren Geen verplichting minimum financiering 1ste pijler Wettelijke pensioenen Externaliseren Eis minimum financiering Mogelijke vrijstelling indien garantstelling gemeente of hogere overheid Geen verplichting tot Externaliseren Geen verplichting minimum financiering, echter geen vrijstelling indien men toch externaliseert Externaliseren Eis minimum financiering Geen vrijstelling 2de pijler Extralegaal pensioen

2. Opstart 2de pijler : wettelijk kader 3) Voorontwerp Tobback Voorontwerp daterende uit de regering Verhofstadt, april 2007 Doel : pensioenkloof tussen contractanten en vastbenoemden dichten. Inhoudelijk : De pensioentoezegging is van het type vaste prestaties, waarbij de vaste prestatie bepaald wordt op basis van het verschil of een fractie van het verschil tussen enerzijds het pensioen ten laste van de overheid (cfr. vastbenoemden) en anderzijds het werknemerspensioen.

2. Opstart 2de pijler : wettelijk kader 3) Voorontwerp Tobback Verplichte uitkering onder de vorm van een aanvullende rustrente Exclusief patronale financiering : Vermits latere benoeming mogelijk is en men dan een subrogatie toepast, dienen beide pensioenen vanuit dezelfde bron gefinancierd te worden. Werknemersbijdragen zouden in dat geval een reële vermindering voor de betrokkene betekenen : want onherroepelijk verloren. Voordeel : Rente in functie van het gemiddeld eindsalaris Nadeel : Zeer onduidelijke financiering !!! - Premie afhankelijk van het te vormen voordeel

2. Opstart 2de pijler : wettelijk kader Enkele pijnpunten Juridische problematiek –> nog geen eigen wettelijk kader Behoud van rechten op 2de pijler bij eventuele latere benoeming – (hiervoor zijn er praktische oplossingen) Recht 2de pijler ontstaat na 1 jaar aansluiting <-> 5 jaar dienst voor overheidspensioen, aansluiting vanaf 25 jaar Geen voordelen bij overlijden en ziekte : huidige anti-discriminatiewetgeving WAP laat geen gelijkaardige regeling als het overheidsregime toe. Procedure bij uitdiensttreding (andere werkgever, benoeming, ontslag) Opmaak jaarlijkse pensioenfiche met verplichte opgave : De verworven prestatie en datum van opeisbaarheid De verworven reserves en deze van het vorige jaar De variabele elementen in de berekening

3. Opstart 2de pijler – welk vehikel 1. Groepsverzekering 2. Organisme voor de Financiering van Pensioenen : OFP 3. Collectief Pensioenfonds

3. Opstart 2de pijler : welk vehikel 1. GVZ 2. OFP 3. CP WAP toepasselijk? = bescherming aangeslotene ja Externalisatie verplicht? neen Controlewet-geving vehikel KB Leven WIBP Minimum- Financiering?

3. Opstart 2de pijler : welk vehikel 1.GVZ 2.OFP 3.CP Financiering - Nieuwe verplichtingen : integraal - Verleden loopbaan : over max. ±20 jaar spreiden (max. resterende looptijd tot pensioen) Idem GVZ Financieringstraject vrij te bepalen : er moet uiterlijk voldoende financiering zijn op het moment van uitkering Juridische band met aangeslo-tene Rechtstreekse band tussen de verzekeraar en aangeslotene Rechtstreekse band tussen OFP en aangeslotene Rechtstreekse band tussen het openbaar bestuur en de aangeslotene

3. Opstart 2de pijler : welk vehikel 1.GVZ 2.OFP 3.CP Beheerstaken: Actuarieel Administratief Financieel All-in product van de verzekeraar Mogelijke delegatie van deze taken aan externen -Erkend actuaris -Consultants -Sociaal secretariaat -Vermogensbe-heerders -Revisoren Mogelijke delegatie van deze taken aan externen – vgl. OFP Of bij verzekeraar die het beheer van het CP kan waarnemen Hfst XIII KB Leven Actuarieel: Opmaak van de jaarlijkse pensioenfiche (bepaling individuele rechten), uitwerking noodzakelijke financiering, controle minimumfinanciering, actuariële studies,… Administratief: Maandelijkse rentebetalingen, administratie bij indiensttreding en uittreding,… Financieel beheer: Beheer van de reserves

3. Opstart 2de pijler : welk vehikel 1.GVZ 2.OFP 3.CP Eigendom reserves Technische voorzieningen verzekeraar Technische voorzieningen OFP Eigendom van het openbaar bestuur Financieel beheer - Meestal Tak 21 Gewaarborgd kapitaal + interest - Zelden Tak 23 Enkel middelen- verbintenis/geen kapitaalswaarborg Meestal vgl. met Tak 23 - Tak 21 - Tak 23 - Tak 26 = kapitalisatie vgl met Tak 21 Roerende voorheffing vrijstelling (*) Tak 21 – 26 Geen vrijstelling Tak 23 Vrijstelling (*) in 2007 wel vrijstelling bekomen voor CP’s die reserves aanleggen voor pensioenbijdragen aan RSZPPO

3. Opstart 2de pijler : welk vehikel 1.GVZ 2.OFP 3.CP Rsz-bijdrage 8.86% op de premies 8.86% op de dotaties 8.86% op de uitgekeerde renten Belasting van de uitkering Indien RENTEPLAN Marginaal belast Idem

3. Opstart 2de pijler : welk vehikel Ter conclusie 1.GVZ 2.OFP 3.CP Voordelen - All-in product, bestuur moet enkel premie betalen - Controle beheerstaken - Transparantie - Inspraak - Kosten besparend indien voldoende kritische massa - Idem OFP + - Geen onmiddellijke financieringsver-plichting - Gemengde financiering (huidige financiële crisis) - Autonomie bestuur voor de manier van inrichting

3. Opstart 2de pijler : welk vehikel Ter Conclusie 1.GVZ 2.OFP 3.CP Nadelen -Financierings-verplichting, extra zwaar indien valorisatie verleden loopbaan - Financierings-verplichting idem GVZ - Hoge opstartkost: oprichtingsformali-teiten (statuten, Algemene Vergadering, Raad van bestuur, operationele organen, erkende commissarissen,… - Complexiteit - Gevaar op onderfinanciering indien onrealistisch financieringstraject

optimale gelijkschakeling Case studie : optimale gelijkschakeling Enkel aanvullend rustpensioen Maandelijkse uitkering van het aanvullend pensioen AP AP = OP (overheidssector) – WP (privésector) = 100% gelijkschakeling Verleden loopbaan volledig geregulariseerd

Case studie gemeente 31.000 inwoners – overzicht contractuelen 4. Case studie – Optimale gelijkschakeling Case studie gemeente 31.000 inwoners – overzicht contractuelen

Case studie – jaren verleden loopbaan 4. Case studie – Optimale gelijkschakeling Case studie – jaren verleden loopbaan

Case studie – Leeftijdsopbouw 4. Case studie – Optimale gelijkschakeling Case studie – Leeftijdsopbouw

4. Case studie – Optimale gelijkschakeling Scenario 1 : Evolutie van de aanvullende renten – 100% van het verschil tussen de privé regeling en overheidsregeling wordt gedekt.

4. Case studie – Optimale gelijkschakeling Scenario 1 – Objectief A: Overbruggen van de uitgaven over 30 jaar – bijdrage 5,50%

4. Case studie – Optimale gelijkschakeling Scenario 1 – Objectief B: Groeifonds = steeds een positief resultaat – bijdrage 9,00%

4. Case studie – Optimale gelijkschakeling Scenario 1 – Objectief C: 100% dekking over 30 jaar – bijdrage 12,75%

4. Case studie – Optimale gelijkschakeling Scenario 1 – Objectief C: 100% dekking over ±16 jaar – verplichte financiering bij GV en OFP

5. Naar een betaalbare oplossing ? Enkel aanvullend rustpensioen Maandelijkse uitkering van het aanvullend pensioen AP AP = X% (OP (overheidssector) – WP (privésector)) = X % gelijkschakeling Verleden loopbaan wordt voor X% geregulariseerd Dynamisch wegwerken van de pensioenkloof

5. Naar een betaalbare oplossing A. Pensioenkloof tussen WP en OP, wordt netto in belangrijke mate dichtgereden met een 2de pijler die 60% van het bruto verschil uitkeert.

5. Naar een betaalbare oplossing A. Pensioenkloof tussen WP en OP, wordt netto in belangrijke mate dichtgereden met een 2de pijler die 60% van het bruto verschil uitkeert. Gevolg pensioenfinanciering : 40% goedkoper !!!

5. Naar een betaalbare oplossing A. Pensioenkloof tussen WP en OP, wordt netto in belangrijke mate dichtgereden met een 2de pijler die 60% van het bruto verschil uitkeert. B. Om geen grote breuk met het verleden te veroorzaken wordt de regularisatie van de verleden diensttijd geleidelijk opgebouwd : Voorbeeld : Op pensioen in 2008 = niets Op pensioen in 2009 = 10% van het verschil Op pensioen in 2010 = 13% van het verschil Vanaf op pensioen in 2026 = 60 % van het verschil Gevolg pensioenfinanciering : ± 51% goedkoper !!!

Financiering – 2de pijlerplan 5. Naar een betaalbare oplossing Financiering – 2de pijlerplan Resultaten 7 case-studies - 100% verschil privé – overheidspensioen - 60% verschil privé – overheidspensioen - 10% verschil + jaarlijks 3% tot 60% vanaf 2026

6. Collectief Pensioenfonds

Te bereiken doel regeling : 6. Collectief pensioenfonds Uitgangspunten Te bereiken doel regeling : Pensioenvoordeel in rechtstreekse relatie met loopbaan en gemiddeld eindsalaris Een of andere vorm van regularisatie verleden loopbaan : 10%+3% geeft na 10 jaar 37% en na 18 jaar 60% van het verschil Enkel toekomstige loopbaan geeft na 10 jaar 20% en na 18 jaar 37,7% van het verschil Geen “nieuwe” discriminatie : Pensioenvoordeel in rechtstreekse relatie met loopbaan en gemiddeld eindsalaris -> voorkomt aftopping in kader wet Wijninckx (relatief – absoluut pensioenplafond Haalbare financiering

6. Collectief pensioenfonds Schema beheer voor eigen rekening van een Collectief Pensioenfonds 2e pijler Actieve + gepensioneerde beschermd door WAP 1 1) Openbaar Bestuur /rechtspersoon doet een pensioentoezegging en blijft verantwoordelijk voor de pensioenbetalingen 3)Pensioenbetalingen op verzoek van Openbaar Bestuur/rechtspersoon 3 Reserves Openbaar Bestuur / Rechtspersoon Beheerd door verzekeraar(s) – fin. Instellingen 4) Verzekeraar neemt bijkomend diverse diensten waar : actuarieel beheer, berekeningen, administratief beheer, betalingen… 2) Beheer Tak 21/26 = min. rendement of Beheer Tak 23 = zonder garantie overeenkomst 2 4 Toegankelijk voor alle lokale besturen die een intern pensioen- reglement hebben afgesloten (één van de modellen voorgesteld door rechtspersoon) Openbaar Bestuur of sectoraal / multi-werkgevers (rechtspersoon, géén IBP)

Collectief Pensioenfonds : voordelen Niet onderworpen aan de controlewetgeving : Autonoom het financieringstraject uittekenen -> regularisatie back-service Nauwelijks opstartkosten, geen verplichting tot rapportering CBFA, aanleg solvabiliteitsmarges,… Bestuur of sectorale regeling bepaalt zelf : Welke taken uitbesteed worden, welke risico’s afgedekt dienen te worden Kan op een gelijkaardige manier functioneren als een OFP zonder te zijn onderworpen aan de controlewet Personeel is beschermd door de WAP : Opgebouwde rechten in dit plan gelden als verworvenheden en kunnen NIET meer worden afgenomen Gemengde financiering : verenigt de voordelen van het repartitie- en kapitalisatiesysteem

Collectief Pensioenfonds : voordelen Regeling op sectoraal niveau is mogelijk : Bepalen van het pensioenplan Paritair beheer Bepalen van de beleggingscriteria – risicoprofiel van de beleggingen Financiering op basis collectieve kapitalisatie Mogelijkheid voorzien om verzekeraar – vermogensbeheerder extern te auditeren Quasi volledige autonomie in het organiseren en uitwerken van het aanvullend pensioenplan

Collectief Pensioenfonds : nadelen Gevaar voor onderfinanciering : Discipline in acht nemen om het financieringstraject te respecteren en tijdig bij te sturen Roerende voorheffing van toepassing op Tak21/26 : Vandaag is er vrijstelling voor Collectieve Pensioenfondsen waarbij de verzekeraar rechtstreekse betalingen verricht aan de RSZPPO Tak 23 (zonder kapitaal en interestwaarborg) is wel vrijgesteld maar stuit op weerstand toezichthoudende overheid. Opmerking : bij een OFP is er meestal ook geen formele kapitaal- of interestwaarborg Verantwoordelijkheid van het openbaar bestuur : Verplichte garantstelling voor de goede afloop van de pensioenverplichtingen ; Risico’s kunnen echter verregaand ingedekt worden door een overeenkomst met een verzekeraar in een overeenkomst voor eigen rekening van een collectief pensioenfonds na aanbesteding