Beroepsgeheim in de Bijzondere Jeugdbijstand Antwerpen, 14 oktober 2008 Beroepsgeheim: we zwijgen erover?! Axel Liégeois K.U.Leuven – Broeders van Liefde

Overzicht Probleemstelling Verhouding tussen ethiek en recht Algemene principes Principe van zorgvuldigheid Principe van overleg Toepassing op doelgroepen Informatie uitwisselen in team van zorgverleners Informatie uitwisselen in netwerk van zorgverleners Informatie uitwisselen met derden

Probleemstelling Geheim houden van informatie Waarden: autonomie, privacy en vertrouwen Vertrouwensrelatie bevorderen Privacy respecteren Beroepsgeheim bewaren Uitwisselen van informatie Waarden: zorg, gezondheid, integriteit Samenwerken met jongere, ouders, hulpverleners en derden Hulp bieden en schuldig verzuim voorkomen Mondelinge, schriftelijke, elektronische of visuele informatie uitwissel

Verhouding tussen ethiek en recht Verschillende benaderingen Recht: dwingende regelingen over beroepsgeheim en schuldig verzuim Ethiek: beroep op vrijheid en verantwoordelijkheid Functie van ethiek tegenover recht Opbouwende kritiek bij totstandkomen van recht Kritische functie tegenover geldende recht Aanvullende functie bij wat niet (duidelijk) door recht geregeld is Eigenstandige ethische benadering Ethiek is geen voetnoot bij wettelijk regelingen Fundamentele visie: relationele versus individualistische mensvisie HulpverlenersJongere Relatie

Principe van zorgvuldigheid Waarom? 1. Met welk doel wordt de informatie meegedeeld? Wie? 2. Is de informatieontvanger voldoende betrokken? 3. Kan de informatieontvanger de informatie verwerken? 4. Wie is de meest geschikte informatieverstrekker? Wat? 5. Is de informatie relevant? 6. Is de hoeveelheid informatie gepast? 7. Is de informatie gegrond en betrouwbaar? Hoe? 8. Wordt de informatie vertrouwelijk meegedeeld? 9. Wat zijn de gunstigste omstandigheden om informatie mee te delen? 10. Kan de jongere aanwezig zijn bij het meedelen van de informatie?

Principe van overleg Overleg in ethisch perspectief Meest aangewezen weg voor zorgvuldig omgaan met informatie Overleg op twee niveaus 1. Uitwerken van algemene visie en beleid met belangrijkste partners in bijzondere jeugdbijstand 2. Toepassing ervan in particuliere situatie met betrokkenen Overleg als proces Transparantie in de samenwerking- en vertrouwensrelatie Ontmoeten, informeren, bespreken, motiveren en beslissen Streven naar consensus

Informatie uitwisselen in team van hulpverleners Afbakening: vaste groep van hulpverleners Duidelijk afgebakende en herkenbare groep van professionele hulpverleners uit één centrum die een gezamenlijke bijstandsopdracht voor een jongere hebben en gebonden zijn aan het beroepsgeheim Algemene richtlijn: gedeeld beroepsgeheim Gezamenlijke bijstandsopdracht impliceert delen van informatie Gedeeld beroepsgeheim is delen van relevante informatie over jongere zonder telkens toestemming te vragen Voorwaarden voor gedeeld beroepsgeheim in team - In verband met team van hulpverleners 1. Duidelijk afgebakend en herkenbaar team van hulpverleners 2. Gezamenlijke bijstandsopdracht 3. Plicht tot beroepsgeheim - In verband met uitvoering van gedeeld beroepsgeheim 4. Overleg met geïnformeerde toestemming van jongere en/of vertgnw. 5. Toepassing van relevantiefilter en zorgvuldigheidscriteria

Informatie uitwisselen in netwerk van zorgverleners Afbakening: netwerk van hulpverleners Duidelijk afgebakende en herkenbare groep van hulpverleners uit verschillende centra die een gezamenlijke bijstandsopdracht voor een jongere hebben en gebonden zijn aan het beroepsgeheim Algemene richtlijn: gedeeld beroepsgeheim Gezamenlijke bijstandsopdracht impliceert delen van informatie Gedeeld beroepsgeheim zoals in team van hulpverleners Indien voldaan aan voorwaarden voor gedeeld beroepsgeheim Alternatieve richtlijn: toestemming of anonimiteit Indien niet voldaan aan voorwaarden voor gedeeld beroepsgeheim Toestemming of anonimiteit zoals bij derden Niet-professionele betrokkenen in netwerk Niet-professionele betrokkenen met opdracht zonder beroepsgeheim Met expliciete toestemming van jongere of vertegenwoordiger Jongere zoveel mogelijk laten deelnemen aan uitwisseling informatie

Voorwaarden gedeelde beroepsgeheim in netwerk 1. Duidelijk afgebakend en herkenbaar netwerk van hulpverleners Transparantie: afgebakend en herkenbaar naar binnen en buiten Functies of personen schriftelijk vastleggen in individueel handelingsplan 2. Gezamenlijke bijstandsopdracht Bijstandsopdracht schriftelijk vastleggen in individueel handelingsplan 3. Plicht tot beroepsgeheim Juridische, deontologische of ethische plicht tot beroepsgeheim Geheimhouding schriftelijk vastleggen in individueel handelingsplan 4. Overleg met geïnformeerde toestemming van jongere Overleg met geïnformeerde toestemming van jongere en/of vertegenwoordiger Jongere zoveel mogelijk laten deelnemen aan uitwisseling informatie 5. Toepassing van relevantiefilter en zorgvuldigheidscriteria Alleen relevante informatie delen Bevraging aan hand van zorgvuldigheidscriteria

Informatie uitwisselen met derden Afbakening: derden Personen die op een of andere manier betrokken zijn op jongere Bijvoorbeeld door dienstverlening Algemene richtlijn: toestemming Overleg met expliciete toestemming van jongere Toepassing van relevantiefilter en zorgvuldigheidscriteria Alternatieve richtlijn: anonimiteit Volledige anonimiteit van jongere Geen mogelijkheid om identiteit af te leiden Uitzondering: dreiging van ernstige schade Informatie uitwisselen zonder overleg of toestemming indien dreiging van ernstige schade aan integriteit van jongere of andere persoon Proportionele verhouding tussen schade aan integriteit en schade aan vertrouwensrelatie