Financieringsmogelijkheden Starters en KMO’s Bizidee Marketing & Sales Bootcamp 2014

Overzicht financieringsvormen : 1. Bootstrapping = niet financiële bronnen 2. Eigen vermogen - bronnen - karakteristieken - waarom risicokapitaal - inzoomen op de verschillende vormen / spelers - ‘quasi’ eigen vermogen 3. Vreemd vermogen 4. Overheid – co-financiering - doel - federaal / regionaal

1. Bootstrapping Doel : optimalisatie van de kasmiddelen. Hoe ? - loonbeperking zaakvoerder - klanten / factoring - leveranciers - voorraad (evtl. liquidatie in functie van te trage rotatie) - huren/leasen i.p.v. kopen - desinvesteren (verkoop van niet noodzakelijke activa) - marge optimalisatie (optimalisatie bedrijfsprocessen)

2. Eigen vermogen Bronnen - persoonlijke middelen (spaargeld) - loonbeperking zaakvoerder - FFF - crowdfunding - business angels (BAN Vlaanderen) - venture capital / private equity - beurs weg van de minste weerstand

2. Eigen vermogen Karakteristieken - risicodragend - aandelenparticipatie - betrokkenheid / zeggenschap - winstdeelname - exit

2. Eigen vermogen Waarom risicokapitaal ? - Banken : BASEL III: verstrekken geen risicodragend kapitaal & wensen waarborgen - VC & PE-fondsen : vnl. geïnteresseerd in grotere projecten met forse groeiverwachtingen - Buffer : risico’s opvangen anticiperen op marktomstandigheden Vaststelling : nood aan eigen middelen (business angels), voor financiering in diverse levensfasen KMO’s

2. Eigen vermogen : 3F’s (family, friends & fools) Pro - makkelijk vindbaar - vertrouwen in ondernemer, veelal emotionele band (love money) - kleinere bedragen - goede fiscale regeling (win-win lening PMV) Contra - beperkte toegevoegde waarde - bij mislukking: verstoorde vriendschap of familierelatie - vrienden/familie kunnen zich gaan bemoeien (emotioneel / minder rationeel)

2. Eigen vermogen : crowdfunding Pro - verschillende vormen - breed publiek - marktvalidatie - beperkte inmenging investeerders Contra - wettelijk kader - beperkte toegevoegde waarde - in België nog niet zo populair (kleine ‘crowd’) - groei – hypotheek ? - disclosure Marktspelers : CroFun, MyMicroInvest

2. Eigen vermogen : business angels Pro - helpen graag starters/groeiers (buikgevoel) - denken mee (klankbord) en leveren kennis (smart money) - laten de ondernemer ondernemen - wensen een minderheidsbelang Contra - moeilijker te vinden, daarom een georganiseerd netwerk als BAN Vlaanderen - het moet op het persoonlijke vlak klikken - bedragen tot max. 500k euro - duurder geld (rendement) In Vlaanderen 1 goed georganiseerd netwerk : BAN Vlaanderen - www.ban.be

2. Eigen vermogen : venture capital / private equity Pro - grote bedragen / mogelijkheden - ervaren onderhandelaars Contra - mijden starters - moeilijk te benaderen / zeer rendementsgericht - exit mogelijkheid - stellen hoge eisen aan het management Overzichtslijst marktspelers : http://www.agentschapondernemen.be/content/overzicht-van-de-risicokapitaalverschaffers-vlaanderen-2013

2. Eigen vermogen : beursgang (IPO) Kenmerken - groeifinanciering - zware procedure en hoge kosten (FSMA) - verhoogde prestatiedrang –en dwang - informatieplicht / wettelijk kader - hoge transparantie

2. Eigen vermogen : ‘quasi’ kapitaal Financiële middelen die boekhoudkundig geen eigen vermogen zijn maar wel er bepaalde kenmerken van vertonen dankzij - hun stabiliteit - hun mogelijke omzetting naar kapitaal - de vergoeding die eraan gekoppeld is Voorbeelden : achtergestelde lening, converteerbare obligatie

3. Vreemd vermogen Bronnen Karakteristieken - vnl. banken, diverse vormen op LT en KT (fin. van investeringen en bedrijfskapitaal) Karakteristieken - geleende geld (rente – terugbetaling) - waarborgen ! Doel : komen tot een gecontroleerde bankfinanciering, doorgaans mix met eigen vermogen

Keuze van financieringsbron Sweat equity Seed money Start-up Expansion 5 F’s Business Angel (syndicate) CF Venture Capitalist Bank Prototype Product introduction Marketing Sales engineering prototype Concept know how time research marketing plan proof of concept business plan production 1st personnel start marketing management team market studies working capital support helpdesk maintenance product enhancements regional market segment marketing plan

4. Overheid Co-financiering Spelers - doel: kredietverbintenis banken verminderen/sharen met een federale of regionale overheid. Spelers - federaal : Participatiefonds (www.fonds.org) – diverse producten waaronder BA+ lening met BAN - regionaal : PMV (www.pmv.eu) - win-win lening, waarborgregeling IWT (www.iwt.be) - subsidies Finmix : financieringspanel, georganiseerd door Agentschap Ondernemen

Synergie: Overheidsmaatregelen Waarborgregeling - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - > Risk Business Angels BA+ Lening Participatiefonds Max. 125.000 € Arkimedes ≥ 500.000 € Vinnof 100k-250k € Participatiefonds Starteo/ Starterslening/ Win-Win Lening ≤200.000 € Participatiefonds Optimeo Pre-seed Seed Start-up Early-growth Expansion

FINMIX

Wat is FINMIX? FINMIX is een project voor elke (kandidaat-)ondernemer gevestigd in het Vlaamse Gewest die op zoek is naar de optimale financieringsmix voor zijn risicovol project. Optimale financieringsmix: verschillende bronnen noodzakelijk. Risicovol: Uitgestelde omzet omwille van het technologisch en/of innovatief karakter Grote behoefte aan werkkapitaal om versnelde groei te financieren Eigen vermogen en waarborgen ontoereikend/te laag t.o.v. kapitaalsbehoefte FINMIX biedt ondernemers de mogelijkheid om hun project voor te stellen aan een panel van financieringsexperten.

Privaat risicokapitaalfonds FINMIX Ondernemer AO Privaat risicokapitaalfonds BAN Vlaanderen PMV Participatie-fonds Innovatiecentrum Bank Unizo/Voka ondernemer: alle sectoren in Vlaanderen kosteloos één panelsessie per maand

Waarom deelnemen aan Finmix? Op punt stellen businessplan Experten: Kritische blik door experten Financieel advies Aftoetsen van de potentiële overheidsmaatregelen => Inkorten van je zoektocht naar financiering Uw businessplan wordt gescreend naar volledigheid en realisme.

Interesse in FINMIX? Neem contact op: Bie Boudolf T 09/267 40 11 Tina Dehasque T 011/29 20 71 Birgit De Ridder T 09/267 40 16 Iris Detavernier T 050/32 50 21 finmix@agentschapondernemen.be www.finmix.be

Tot slot….

Vijf aanbevelingen Start met een businessplan Bepaal de behoefte aan extern kapitaal Denk op termijn Spreek de juiste partner aan Maak gebruik van aanbod aan begeleiding En dan…

Nuttige links www.ban.be www.finmix.be www.agentschapondernemen.be www.fonds.org www.pmv-kmo.be www.bva.be www.impulskrediet.be www.iwt.be

Business Angels Netwerk BAN Vlaanderen vzw

Meer dan geld 8. Meer dan geld ! Het unieke aan Business Angels De twee “vleugels”: Kapitaal Relevante knowhow Succesfactoren voor bedrijfsgroei

Profiel van de Business Angel Vermogende (ex-)ondernemers, kaderleden, family offices, relevante VC’s Investeringen normaliter tussen € 25.000 en € 250.000 Uitvoerige netwerken en specifieke kennis/ervaring Bieden strategische visie en spelen rol als mentor: > “klankbord” Passie rond ondernemerschap en investeren Investeren bij voorkeur lokaal

Kerntaken BAN Vlaanderen het bewust maken van ondernemers en kandidaat business angels voor business angels financiering het informeren, trainen, opleiden en voorbereiden van de ondernemers en business angels het in contact brengen van ondernemers met business angels (de eigenlijke ‘matching’) het samenbrengen van business angels met het oog op syndicaatvorming

Toegevoegde waarde voor ondernemer Contacten met ervaren (ex-) ondernemers Opleidingssessies Meer kans om “slim geld” te vinden Lagere zoekkost en –tijd / discretie Feedback van het netwerkteam én van de BA’s Alternatieve, katalyserende financieringsbron

Regionale aanwezigheid GEEL Vanaf eind 2013: opening Brussel

Werkwijze Eerste analyse investeringsvoorstel en businessplan Akkoord over verdere werkwijze Ondernemers-opleiding rond BA-financiering Opmaak anonieme fiche met kerngegevens van het project Informeren van business angels over het project via newsletter Matching events Beoordeling haalbaarheid en winstgevendheid (door investeerder) Onderhandeling en afsluiting akkoord gebeurt autonoom tussen ondernemer en investeerder (op vraag dealmaking-begeleiding mogelijk)

BAN Vlaanderen in cijfers Investeringspool van +/- 225 business angels Inflow van ongeveer 600 dossiers op jaarbasis Lancering van +/- 110 projecten jaarlijks Organisatie van +/- 20 ontmoetingsfora Realisatie van ca. 25 investeringsdeals per jaar door 40 à 50 business angels 1 Webplatform www.angel4me.be

Alle economische sectoren Welke sectoren ? Alle economische sectoren uitgezonderd kleinhandel, horeca, zuivere immo-projecten

Welke bedragen ? Mediaan gezocht bedrag in 2012: € 300.000 Mediaan geïnvesteerd bedrag 2012 : € 112.500 19/11/2013 : € 150.000

Deal realisatie

Levensfase

Starters

Groeibedrijven

Mature bedrijven

Eerste hefboom : BA+ lening Participatiefonds Achtergestelde lening Max. 125.000 € en afhankelijk van BA-inbreng Looptijd 5, 7, 10 jaar met vrijstelling van kapitaal terugbetaling van min. 1 jaar Interessante en vaste rentevoeten Aanvraag via BAN Vlaanderen Compatibel met andere PF-leningen

Tweede hefboom: ARK Angels Activator Fund Vlaams risicokapitaalfonds Op initiatief van BAN Vlaanderen Opgericht binnen Arkimedes-regeling (ARKIV-statuut) Met kapitaal VAN ca. 60 Vlaamse Business Angels Als co-investering VOOR alle Vlaamse Business Angels

Ark Angels Activator Fund Kapitaal: 14,8 mio € Investeringsfocus: seed capital, early stage, growth, maar ook specifiek naar MBI, MBO en overname. Geen sectorfocus (geen themafonds) Focus op “ondersegment” van de fundingmarkt in een vork van EUR 250K tot 1,5 M Strategie: co-investeringen (preferentieel naast business angels) > Tot max. 4 x BA-bedrag Structuur: gesloten fonds op 10 jaar

Stel : vb. financieringsvraag 1.500 k € Conclusie: schitterende “leverage” door gecombineerde financiering voor BA & Ondernemer Stel : vb. financieringsvraag 1.500 k € Inbreng business angel(s) : 250 k € Inbreng ‘Ark Angels Activator Fund’ : 500 k € BA + lening 125 k € Starteo/Optimeo 125 k € bank: (evt. met waarborg) 500 k € Business angels kunnen vandaag met een ‘beperkt’ bedrag een aanzienlijke hefboom doen ontstaan binnen de financiering van een onderneming.

Rol binnen Vlaams beleid BAN Vlaanderen vzw is erkend partner inzake financiering binnen de Vlaamse platformen “Overname & Opvolging” “ Groei & Professionalisering” Andere vaste stakeholders: Unizo, VoKa, VKW. Looptijd programma’s: najaar 2013 - najaar 2015.

Conclusie BAN Vlaanderen vzw is: Vlaamse speler met lokale toegangen Kanaal voor risicodragend kapitaal + knowhow “Deblokkeert moeilijke financierings-situaties” Vlotte en discrete werkwijze Hefboom naar andere financieringsbronnen en partners Breed toepassingsgebied Ten dienste van ondernemend Vlaanderen

Contact Reginald Vossen Tel.: 011/870.910 Mail: r.vossen@ban.be Algemeen directeur Tel.: 011/870.910 Mail: r.vossen@ban.be Website: www.ban.be