De actualiteit van de Katholieke Sociale Leer Inleiding drs H.J. Kaiser Voorzitter Christelijk Sociaal Congres Burgemeester van Doetinchem

Paus Leo XIII 1891: RERUM NOVARUM

Katholieke Sociale Leer Wat is het wel? Gaat over katholieke visie op sociaal-economische ordening Ethisch beoordelingskader Appel op politiek en politici Voortdurend in ontwikkeling Veelheid van documenten Wat is het niet? Een politiek programma Een praktische handleiding Een dogma voor katholieke politici In beton gegoten Een document

Historische ontwikkelingslijn 1891 Rerum Novarum 1931 Quadragesimo Annno 1967 Populorum Progressio 1991 Centisimus Annos 2009 Caritatas in Vertitate

De impact van Rerum Novarum Katholieke vakbeweging Christen- democratie Katholieke emancipatie draagvlak van kerk

Basis kenmerken Personalisme Bonum Commune Menselijke waardigheid

subsidiariteitsolidariteit Grondbeginselen voor inrichting sociale, politieke en economische ordening

Meest succesvolle toepassing Rijnlandse sociale katholieken Marktordening als tegenwicht nazisme en communisme Sociale markt economie

Christen- democraten Sociaal- democraten Nederlandse verzorgingsstaat

Rond de eeuwwisseling Verzorgingstaat loopt vastglobaliseringRijnlands denken verdrongenAngelsaksich denken dominantPost-communistisch tijdperk

2008: Kapitalisme in crisis Platte ethiekSysteem te complexTurbo effect door globaliseringTurbo effect door internet

Antwoord van de kerk Een nieuwe sociale encykliek Ca 40 jaar na Populorum Progressio Caritas in Veritate 29 juni 2009: Petrus en Paulus

Kernthema’s WaarheidLiefde en gerechtigheidGemeinwohl / gemenebest

WaarheidTegen onverschilligheid en cynismeTegen waardenrelativisme en scepticismeTegen emotionalisering

liefde en gerechtigheidHeel de mensAlle mensen Vrijheid en verantwoordelijkheid

Een belangrijk verschil ratio gelijk heids denken burgerlijk samen leven Waar heid Liefde broeder- en zusterschap

Antwoord kerk op crisis nieuwe humanistische sysnthese Hoopvertrouwenrealisme

Relatie staat en samenleving pleidooi voor politieke participatie en res publica zorg over democratie door te grote ongelijkheid zorg over fundamentele mensenrechten door aantasting sociale zekerheid zorg over godsdienstvrijheid

StaatMarkt samen leving samen leving Een ongewenst model

wenselijk model Samenleving MarktStaat

Oproep tot sociale innovatie Door ontwikkeling traditionele cooperatievormen Op zoek naar een nieuw maatschappelijk middenveld

Visie op kapitalisme Markt en winst zijn neutrale begrippen De sociale leer is daar niet tegen Maar zij moeten gekoppeld zijn aan sociale en verdelende rechtvaardigheid. Deze gaat verder dan de rechtvaardigheid op basis van uitruil in een transactie. Er is een civilisering van de economie nodig

Verdere politieke thema’s sociaal - economisch concrete leefsituatie van mensen in regio’s solidariteit tussen generaties waardigheid van arbeid waardig van immigrant bestrijding van bureaucratie bestrijding van eenzaamheid interculturele verhoudingen omgaan met de schepping Natuur gebruiken als geschenk van de Schepper Energiebronnen eerlijk toegankelijk maken solidariteit tussen generaties bioethiek

Omgaan met technologie en nieuwe communicatiemiddelen Techniek moet altijd in dienst staan van humaniteit Toepassing moeten zin en betekenis hebben. Niet alles wat kan moet ook

Dialoog tussen religies en culturen Er moet altijd een balans zijn tussen ratio en religie. Zij moeten elkaar kritisch houden. Er moet vrijheid van religie zijn. Er zijn religies en culturen die anderen uitsluiten van het Gemeinwohl Er moet een gemeenschappelijke basis zijn om een dialoog te kunnen voeren Andere religies en culturen moeten dus willen meedoen aan het bonum commune

Samenvattend De nieuwe encycliek is uiterst actueel en indringend Het humanistisch, antropologisch perspectief maakt een open dialoog met niet-christenen mogelijk Er spreekt een urgente zorg uit over de bedreiging van het lot van armen en werklozen De platvloerse ethiek in de economie is een bedreiging voor de sociale cohesie en democratie Subsidiariteit is belangrijk is de strijd tegen bureaucratisering en vervreemdende systemen Naast economie staat ook ecologie op de sociale en politieke agenda