Arbeidsveiligheid voor natuurbeheerders in het projectgebied BeNeKempen Gunter Brems

IBEVE-IDEWE IDEWE= externe dienst voor preventie en bescherming op het werk Marktleider 9 regiokantoren in Vlaanderen, Brussel en Wallonië 150 medische centra in Vlaanderen Klantenbestand > 34.000 ondernemingen Ruim 500 medewerkers

IBEVE-IDEWE IBEVE= niet-medische preventie Hoofddisciplines (departementen Veiligheidscoördinatie Veiligheid Milieu Industriële hygiëne Centrale zetel in Haasrode (Leuven) Ruim 70 Regionale medewerkers over geheel Vlaanderen

BeNekempen Grensoverschrijdend studieprogramma Interregionaal project Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) Actief Bodembeheer de Kempen- Nederland (ABdK) Financiële steun Europese Unie Studieplatform Zoeken oplossingen Alternatieve beheersmethoden Saneringsconcepten

Benekempenstudie Multidisciplinaire benadering probleem 5 werkgroepen Zinkassen Water Landbouw Natuur Risico-evaluatie IDEWE-IBEVE : effecten van zware metalen op milieubeheerders en beheerswerkers

BeNekempen studiegebied Vlaanderen, studiegebied= Prov.Antwerpen en Limburg Nederland, studiegebied= Brabant en Limburg

Historiek verontreiniging Historische non-ferro industrie 19° eeuw Niet behandelbaar met klassieke aanpak Verontreinigingsgebied ruim 700m² km Vlaanderen Kempenregio en Limburg (As Turnhout-Lommel -Maaseik) Nederland Brabant en Limburg (As Tilburg-Eindhoven-Weert)

Bedrijfsactiviteit veroorzaakt verontreiniging met zware metalen Primair Bodem (Oppervlakte)water Lucht Secundair Opname in voedingsketen (gras, gewas) Opname door dieren en regiobewoners

Verspreidingswegen Emissie van verontreinigd fijn stof via schoorstenen Windverwaaiing van ertsen, assen, stof Lozing afvalwater Uitloging bodem via hemelwater Grondwater Afvalstoffen Gebruik secundaire grondstoffen Aanleg zinkassenwegen (ruim 1.300 km)

Zinkassenwegen in kaart gebracht

Risico en gevolgen Effecten en gevolgen van zware metalen Korte termijn effecten Zwakkere gezondheid Aantasting immuniteitssysteem Lange termijn effecten Snellere botbreuken Cumulatieve intoxicatie (lever, nieren) Carcinogeen mogelijke DNA beschadiging

Aanpak en opzet risicostudie beheerswerken in Natuurgebieden Benekempenregio Evaluatie van de activiteiten Rondvraag bij uitvoerders Oa. ANB Natuurpunt Staatsbosbeheer Stichting Limburgs Landschap

Aanpak en opzet risicostudie beheerswerken in Natuurgebieden Benekempenregio Beheerswerken door natuurbeheerders Maaien Snoeien Kappen Plaggen ...

Aanpak en opzet Blootstellingsroutes Stofinhalatie Opname via mond Maaien Snoeien Kappen Opname via mond Persoonlijke hygiëne

Terreinstudie Metingen van stofgehalte bij beheerswerken Luchtstaalname Analyse zware metalen op geadsorbeerde stoffractie

Terreinstudie Bepalen verontreinigingsgraad van de inhaleerbare fractie stof Bodemstaalname Analyse gehalte zware metalen totale fractie Analyse zware metalen op fractie < 63µm

Terreinstudie Stofmeting Analyse zware metalen op geadsorbeerde stoffractie Metingen bij maaiwerken in graslanden Meten van stofproductie en verontreinigingsgraad Geen merkbare effecten vastgesteld Mogelijk “gunstige” invloedsfactoren Natte zomer Vochtige ondergrond, weinig stofproductie Luchtstaalname omvatte het monitoren van de inadembare fractie aan stofdeeltjes DWZ het TOTALE stofgehalte in de tractorcabine Nadien analyse op zware metalen van het opgevangen materiaal

Terreinstudie Metingen van inhaleerbare stoffractie Analyse zware metalen in zandbodem en humusrijke bodem Duidelijke verschilwaarden Zandbodem vrijwel geen zware metalen ( agv uitlogingseffect hemelwater) Humusrijke bodem bevat meer zware metalen (adsorptie van metaaldeeltjes)

Terreinstudie Metingen van inhaleerbare fractie zware metalen in fractie < 63µm Gehalten aan zware metalen meest risicovol in functie van inhaleerbaarheid Analyse in evaluatie Grote fractiedeeltjes worden tegengehouden Overgrote deel van zware metalen bevindt zich in grotere fractiedeeltjes Fractie deeltjes <125µm is 25% van bodemstaal, waarvan 5% < 63µm. Deze fractie is meest risicovol in functie van doordringen in diepe longsystemen 5% risicovolle fractie bevat

Terreinstudie Metingen van inhaleerbare fractie zware metalen in fractie < 63µm Analyse in evaluatie, eerste conclusies: 8,6 µg Cd in totale staal 6 µg in fractie > 125 µm 1,9 µg in fractie < 125 µg 1 µg in fractie < 63 µm Vergelijkbare resultaten voor Pb en Zn Fractie deeltjes <125µm is 25% van bodemstaal, waarvan 5% < 63µm. Deze fractie is meest risicovol in functie van doordringen in diepe longsystemen 5% risicovolle fractie bevat slechts een fractie van de potentieel aanwezige verontreiniging

Gezondheidstudie Meting van zware metalen in bloed en urine Vergelijkende studie gehalte voor Cd Literatuurstudie en referentiedata Cadmibelstudie (1985-1989) PheeCad studie (1990-1995) Vlaams Humaan Bemonsteringsprogramma 2006 Metingen Bedrijfsgeneeskundige dienst Umicore 2006 Bloed- urinemetingen bij ANB personeel 2007 (lopend)

Gezondheidstudie Cadmibel en PheeCad studie algemeen hoge gehalten aan Cd bij onderzoekspersonen Referentiegroep urinair Cd 0.86 µg/dag “high-risk” groep urinair Cd 1,38 µg/dag (+33%) Bewoners nabij non-ferro bedrijven geven merkelijk hogere waarde Hogere meetwaarden zijn mede gevolg van vroegere productieaard. Actieve ingrepen in productieproces hebben emissie van Cd gedecimeerd ( van 125 ton in 1950 naar 17 kg in 2004) Low risk = referentiegroep en bewoners buiten de directe omgeving van Non ferro High Risk= personeel en directe omgeving van Non Ferro Info is afkomstig van Vlaams Humaan Bemonsteringsprogramma en Arbeidsgeneeskundige dienst Umicore

Gezondheidstudie Studies 2006 Opmerking: Relatief kleine verschilwaarden tussen referentiegroep en risicogroep Relatief hoge Cd waarden bij alle Vlaamse onderzoekpersonen algemeen lagere waarden aan Cd tov 1990-1995 ( wel moeilijke vergelijking ifv meeteenheden) Opmerking: Gunstige effecten merkbaar van aangepaste bedrijfsbeleid, informatiecampagnes, beleidsvoering, preventietips

Gezondheidstudie Metingen 2007 bij ANB personeel Metingen lopende Vergelijkende waarden tussen studies 2006 en eigen metingen ifv risicoblootstelling Resultaten medio oktober 2007

Effecten van beheerswerken in risicogebieden Voorlopige conclusies Stofmetingen geven geen meetbare gehalten zware metalen Gehalte zware metalen in fijn stof beduidend lager dan totale gehalte en dus weinig effectief opnamerisico Gehalten Cd in urine weinig onderscheid tss referentiegroep en risicogroep Opmerking: Roken = “trigger” van effect Cd. Versterkt intoxicatie-effect Rokers ernstigere risicogroep op intoxicatie met zware metalen

Effecten van beheerswerken in risicogebieden Voorlopige adviezen en preventieve aanbevelingen Beheerswerkzaamheden preferentieel in stofarme omgeving niet bij droogteperioden of windstil Inhalatie van stof beperken door dragen van stofmasker of werk in overdrukcabine Gebruik van bosmaaier of “open” maaiwerk beperken indien mogelijk Goede persoonlijke hygiëne en gezonde levensstijl handen wassen, geen eten/drinken tijdens werkzaamheden, rookverbod