De klant is koning? Utrecht, oktober 2009

Sponsoring inkomsten terugloop Kinderen Coach/trainer Sponsor Hockeyen Vereniging Ledenverloop Kader tekrot Sponsoring inkomsten terugloop

Ledengroei afgelopen jaren

Potentieel van 60.000 leden verdeeld over postcodegebieden Potentieelberekening per regio Potentieel van 60.000 leden verdeeld over postcodegebieden Potentieel is niet gelijkmatig over Nederland verdeeld Groot aantal potentiële leden in de Randstad en Noord-Brabant. Het potentieel in Noord-Nederland en Zeeland is daarentegen veel lager. Aantal potentiële nieuwe leden KNHB per 3-cijferige postcode 1 - 10 10 - 50 50 - 250 250 -500 > 500

Top 25 regio's vertegenwoordigt bijna 90% van het potentieel Potentieelberekening per regio Top 25 regio's vertegenwoordigt bijna 90% van het potentieel Regio Potentieel Cumulatief % Utrecht - Zeist - Woerden 5.913 10% Rotterdam - Schiedam 5.409 18% 's-Hertogenbosch 3.604 24% Hilversum 3.421 30% Eindhoven - Helmond 3.362 35% Amsterdam - Purmerend 3.258 41% 's-Gravenhage 2.950 45% Haarlem - Beverwijk - Velsen 2.871 50% Leiden - Alphen a/d Rijn 2.705 55% Arnhem - Doetinchem 2.387 58% Breda 2.232 62% Amersfoort 2.142 66% Enschede - Hengelo 1.856 69% Tilburg 1.826 72% Nijmegen 1.704 74% Zwolle - Kampen 1.406 77% Groningen 1.274 79% Alkmaar 1.145 81% Lelystad 1.068 82% Apeldoorn 705 83% Deventer 694 85% Maastricht 677 86% Roermond - Weert 662 87% Venlo 644 88% Winterswijk - Zutphen 600 89% Overige 25 regio's 6.921 100% Totaal 61.438  

313 verenigingen Kleinste vereniging: 65 leden De KNHB 313 verenigingen Kleinste vereniging: 65 leden Grootste vereniging: 2.456 leden Gemiddeld 6 bestuursleden per vereniging: ruim 1900 bestuurders waarvan 320 penningmeesters

Organisatiestructuur Statutaire commissies Bondscommissies 6 Districten Verenigingen Platte organisatie Districten alleen uitvoerend

Feiten Ongeveer tien initiatieven voor nieuwe verenigingen Op 1-1-2009 was het ledenaantal 210.494 Aantal jeugdleden 126.766. Bereik incl. ouders minimaal 350.000 160.022 competitiewedstrijden dit seizoen, dus 320.044 scheidsrechters Elke week 9000 wedstrijden, dus ook wedstrijdformulieren 500 rode kaarten per jaar Nu meer dan 100.000 scheidsrechters met diploma G hockey: 55 verenigingen, komend seizoen van 4 naar 5 regio’s LG hockey: 11 verenigingen Schoolhockey: meer dan 720 teams Sport en kinderopvang: nu ruim 40 verenigingen 55 verenigingsmanagers

Strategische visie ontwikkeling

Ambitieniveau De KNHB groeit naar 260.000 leden Leden langer behouden Groeien binnen de bestaande senioren doelgroepen Groeien vanuit nieuwe verenigingen in ‘volle’ hockeygemeenten / in ‘witte vlekken’ gebieden 60 nieuwe clubs nodig 260.000 300.000 225.000 250.000 184.000 200.000 127.000 150.000 100.000 50.000 1998 2001 2004 2007 2010 2013 2015

Brede basis binnen jeugd leidt tot een aantal problemen Ambitieniveau Brede basis binnen jeugd leidt tot een aantal problemen Issues anno 2008 Te veel groei op alleen jeugd zal huidige problemen alleen maar groter maken: Geen basis voor een (kwalitatief) kader Weinig draagvlak voor inkomsten Beperkte sponsoring Geen evenwichtig gebruik van de velden (zaterdag versus zondag) Daarnaast blijft imago een punt van aandacht Ontwikkeling ledenbestand volgens huidige strategie is gericht op absolute groei, wat kan leiden tot problemen op langere termijn. 2005 2015 0-12 jaar 12-18 jaar 18 – 25 jaar 25-35 jaar 35-45 jaar > 45 jaar 0-12 jaar 12-18 jaar 18 – 25 jaar 25-35 jaar 35-45 jaar > 45 jaar Om problemen te voorkomen en op te lossen moet een evenwichtige opbouw van het ledenbestand worden nagestreefd. 0-12 jaar 12-18 jaar 18 – 25 jaar 25-35 jaar 35-45 jaar > 45 jaar Een evenwichtig ledenbestand creëert: Een brede basis voor vrijwilligerswerk Meer draagvlak voor inkomsten Groter netwerk voor sponsoring Mogelijkheden tot optimaal gebruik van de faciliteiten

Hockey volgens hockeyers Herpositionering hockey Verandering van imago Hockey alle sporters Hockey volgens hockeyers extravert HARMONIE MANIFESTATIE/VITALITEIT individualisme zelf verzekerd doelgericht succesvol krachtig geldingsdrang integratie openheid harmonie warmte spontaan ontvankelijk ego groep CONTROLE GEBORGENHEID/ZEKERHEID introvert

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 8 Speerpunten: Hockeyactiviteiten op maat Hockey op wereldniveau Goed hockey begint bij goed kader Behoud van de hockeycultuur Focus op gerichte groei Hockey midden in de samenleving Sterke verenigingen Optimale communicatie en sponsoring

8 doelgroepen Ouders Jongere jeugd Kleuters Jong volwassenen Jeugd 60-plussers Starters Starters Ouders Ouders Masters Masters 4 – 6 jaar 4 – 6 jaar 6 - 12 jaar 6 - 12 jaar 12 – 18 jaar 12 – 18 jaar 18 – 25 jaar 18 – 25 jaar 25 – 35 jaar 25 – 35 jaar 35 - 45 jaar 35 - 45 jaar 45 – 60 jaar 60 jaar en ouder

Hockeyactiviteiten op maat

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 Hockeyactiviteiten op maat Kwalitatief goede competitie met voldoende uitdaging Elke hockeyer een passende hockeyvorm Gerichte bedieningsconcepten doelgroepen: leden meer bieden, binden en betrekken Hockeyassortiment Rolstoelhockey integreren binnen de KNHB

Hockey op wereldniveau

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 Hockey op wereldniveau Tophockey mogelijk maken, Nederland structureel wereldtop Optimale randvoorwaarden, waardoor het Nederlandse hockey topprestaties kan leveren Deelnemen en rol bij organisatie van internationale toernooien - WK dames en heren 1998, 2014 en organiseren van EK en CT Vertegenwoordigers in internationale besturen en commissies

2009-2010 EK zaal 2010 Almere EK 2009 Amstelveen WK 2010 India WK 2010 Argentinië

Goed hockey begint bij goed kader

Kwaliteit als aandachtspunt

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 Goed hockey begint bij goed kader Elke hockeyer een competente trainer, coach en scheidsrechter KNHB Academie Opleiden van ruim 2000 trainer/coaches per jaar Verhoging bondsscheidsrechters van 700 naar 1000 Arbitrage een betere positie binnen hockeywereld Kwantitatief en kwalitatief voldoende vrijwilligers Gebruik maken van betaalde krachten om professionalisering door te voeren Combinatiefuncties Verenigingen > 1000 leden hebben een verenigingsmanager

Behoud van de hockeycultuur

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 Behoud van de hockeycultuur Hockeyclub een veilige sociale omgeving, waar iedereen welkom is Campagne “Sportiviteit en Respect” Voor 53% van de verenigingen is sfeer & cultuur het belangrijkste doel Door vergroten van kennis en kwaliteit wordt onwenselijk gedrag op en rondom veld teruggedrongen Alle verenigingen bewust bezig met goed besturen (good governance) Pro-actief beleid Alcohol- en drugsbeleid Discriminatie/pesten Vertrouwenscommissie

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 Focus op gerichte groei 260.000 leden, met een meer evenwichtige opbouw van het ledenbestand Jongeren betrekken en behouden (16-17-jarige) 370 verenigingen in 2015, 57 meer dan in 2009 900 kunstgrasvelden in 2015, toename van 185 in vergelijking met 2009 Samenwerking KNVB - KNHB – VSG Zaalhockey Van 53.000 naar 70.000 zaalhockeyers Uitbreiding accommodaties (gemeenten) Multifunctioneel gebruik van de accommodaties BSO en huiswerkbegeleiding Fitness/fysio Scholen

Hockey midden in de samenleving \

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 Hockey midden in de samenleving Actieve inzet voor de samenleving vanuit verenigingen Streven naar optimale relatie met overheid, provincies en gemeenten Structurele samenwerking met één of meer onderwijsinstellingen Ieder kind weet tijdens de OS 2012 wat hockey is en heeft de mogelijkheid gehad om het eens uit te proberen Hockey in de wijken Diversiteit

Sterke verenigingen Gestructureerd (samen)werken aan succes Sterke verenigingen: zowel grote als kleine

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 Sterke verenigingen Streven naar alle verenigingen sterk en gezond Inzetten om het runnen van verenigingen zo makkelijk mogelijk te maken Bevorderen van een gezonde manier van sporten, het voorkomen van blessures en het bijdragen aan een goede behandeling van blessures

Ondersteuning aan verenigingen Nationaal hockey congres Arbitrage congres Technisch kader congres

Leden Sponsoring Bar Gemeente

Mogelijke financiële knelpunten voor verenigingen Leden Terugloop leden ► verminderde contributie-inkomsten Bar Minder inkomsten Sponsoring Afhaken bestaande sponsoren Werving sponsoren moeizaam Gemeente Bezuinigen

BDO en de vereniging Financiële onderzoeken Contributie Hockeytrainers Hockeyfinanciën Oktober 2009: opnieuw hockeyfinanciën Thema-bijeenkomsten Bijeenkomsten penningmeesters door het land heen Onderzoek Bar-expoitatie in 2005 Nationaal Hockeycongres Uitkomsten onderzoek Workshop 1-op-1 ondersteuning

Ondersteuning aan verenigingen

Resultaten: Hoe wordt de hoogte van de contributie vastgesteld?

Resultaten: Wat kost een training/ wedstrijd?

Resultaten: Wat kost een training/ wedstrijd?

BDO en arbitrage

BDO en FIH

Optimale communicatie & sponsoring

Meerjarenbeleidsplan 2009-2015 Optimale communicatie & sponsoring Door geïntegreerd inzetten van verschillende media bereikt KNHB alle hockeyers en andere hockeygeïnteresseerde KNHB en verenigingen kunnen dankzij ondersteuning van sponsors hun ambities waarmaken

KNHB sponsormodel Partners Sponsors Suppliers Rabobank Volvo Shell Heineken BDO adidas* Sponsors VODW CMS Suppliers La Place Piet Zoomers Oseven De Boer *teamwear partner

  begroting prognose 2009 2010 2011 2012 BATEN 1. LEDEN 4,844 5,086 5,339 5,595 2. SUBSIDIES 2,546 2,120 2,130 2,150 3. SPONSORING 3,479 3,615 3,645 3,675 4. EVENEMENTEN 1,271 900 5. ZAALHOCKEY DISTRICTEN 750 800 6. OVERIGE INKOMSTEN 260 290 320 355 TOTALE BATEN 13,150 12,761 12,234 12,575 LASTEN 7. BONDSKANTOOR 3,720 3,625 3,650 3,680 8. LANDELIJKE ORGANISATIE 1,477 1,542 1,554 1,559 9. ZAALHOCKEY DISTRICTEN 700 10. VELDHOCKEY DISTRICTEN 375 410 11. TOPHOCKEY 3,290 3,240 3,120 12. SUPPLY SPONSORING 372 400 13. EVENEMENTEN 1,698 1,020 14. DIENSTVERLENING 1,405 1,415 1,525 1,540 15. ONVOORZIEN 100 500 TOTALE LASTEN 13,037 12,452 11,909 12,159

Gestructureerd (samen)werken aan succes

Inleiding Doel van het onderzoek Definitie van succes: 0-meting Hoe kan een vereniging structureel werken aan succes? Definitie van succes: De mate waarin je je doelstellingen realiseert Respons onderzoek 145 verenigingen van de 310, ruim 47%! In samenwerking met:

Kenmerken van verenigingen Niveau: Hoofdklasse, Overgangsklasse 1e /2e klasse 3e klasse 4e klasse Ledenopbouw: (on)evenwichtige verdeling jeugd/senioren Omgeving: stedelijk of niet Omvang: Groot / Middelgroot / klein

5 profielen zijn onderscheiden 4e kl 1 2 3 4 5 Niveau 1 2 3 4 5 Omvang 1 2 3 2 3 4 5 Ledenopbouw 1 2 3 4 5 Stedelijke omgeving of niet profiel 1 1 profiel 3 3 profiel 5 5 profiel 2 2 profiel 4 4

In elk profiel kan een vereniging succesvol zijn hoog ? Profiel 1 Profiel 2 hockeyniveau Profiel 3 Profiel 4 ? Profiel 5 laag klein groot Omvang

De 10 vragen die hockeybestuurders bezighouden Hoe managen wij de groei van de vereniging Hoe komen wij tot een optimale rolinvulling van het bestuur Welke functies moeten wij onderscheiden Hoe kunnen wij onze rol als werkgever goed invullen Hoe gaan wij om met vrijwilligers Hoe zorgen wij voor de gewenste sfeer & cultuur op de club Hoe gaan wij om met onevenwichtige ledenopbouw Hoe bereiken wij een gezonde balans tussen prestatie- en breedtehockey Hoe wordt een goede samenwerking met de omgeving gecreëerd Hoe komen wij tot een verantwoord financieel beleid

Contributies Totaal Profiel 1 Profiel 2 Profiel 3 Profiel 4 Profiel 5 Senioren 228 320 261 208 193 A 194 281 238 196 173 157 B 192 170 155 C 182 276 233 185 146 D 271 225 172 147 138 E 145 215 143 124 116 F 114 178 153 113 91 85 Inschrijf 46 87 59 42 41 32

Hoe ziet het financiële plaatje eruit? Totaal Profiel 1 Profiel 2 Profiel 3 Profiel 4 Profiel 5 Contributie 60% 46 59 60 63 Barinkomsten 15 16 12 Sponsoring/reclame 17 35 18 Subsidie/giften 7 6 5 8 Totaal Profiel 1 Profiel 2 Profiel 3 Profiel 4 Profiel 5 Minimum € 20.000 € 914.000 € 110.000 € 78.600 € 22.800 Maximum € 1.367.000 € 626.000 € 650.000 € 200.000 € 232.000 Gemiddeld € 242.800 € 1.120.250 € 378.900 € 265.000 € 114.969 € 79.011 NB. De percentages en de totaal bedragen zijn niet door alle verenigingen ingevuld. Daarnaast is de geldstroom niet meegenomen bij verenigingen die tophockey in een stichting hebben zitten.

Maatschappelijke ontwikkelingen

Maatschappelijke ontwikkelingen Multifunctionaliteit van hockeycomplexen Combinatiefuncties voor sport en onderwijs Diversiteit Doelgroepenbeleid: o.a. Knotshockey Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Multifunctionaliteit Kinderopvang: Ruim 40 verenigingen met ervaring Huiswerkbegeleiding: Huiswerk-af O.a. Kampong, Den Bosch, Amsterdam Restaurantfaciliteiten Zelf of uitbesteed O.a. Rotterdam, Amsterdam, Kampong Fitnessruimten, combinatie fysiotherapie O.a. Nijmegen, HGC, Push, Myra Professionalisering kader Verenigingsmanager bij meer dan 40 verenigingen

Multifunctionaliteit Cartouche Kampong Alecto Roomburg Almere

Maatschappelijke rol (Nieuwe) verenigingen Volledige visie gericht op Maatschappelijk Verantwoord Verenigingen Thema: Verbinden Voorbeeld: HCOB (Overbetuwe): Sport – Cultuur – Onderwijs – Overheid – Kunst – Goede doelen Rabobank Hockey Bonus Fonds: Naast producten (doelen/dug-outs) Adviesrapporten t.a.v. BSO/Huiswerkbegeleiding/Management

Structuur / Masterplan MVV Visie  Beleid  Masterplan  Implementatie  Executie GP De Pas = Gebruikersplatform De Pas: vv Spero, vv Elistha, Scouting, HCOB (totaal ca. 2.000 leden)

Breed in de buurt, een toekomst schets MHC Amersfoort

DOELSTELLING: MAATSCHAPPELIJK PROJECT DE WIJK SOESTERKWARTIER MIDDEL TOT PROFESSIONALISERING MIDDEL TOT VERBETEREN COMPLEX DOOR MIDDEL VAN SAMENWERKING AMHC, ROC ASA, NV SRO Breed in de buurt, een toekomstschets

breed sportief arrangement (maandag t/m vrijdag) Bezettingsgraad Activiteit breed sportief arrangement (maandag t/m vrijdag) 07.30 – 12.00 12.00 – 14.00 14.00 – 18.00 18.00 – 22.00 Training AMHC Huiswerkbegeleiding Buiten schoolse opvang Sportcircuit Buitensport MBO Buitensport BO Senioren sport sociëteit Gehandicaptensport Breed in de buurt, een toekomstschets