ned-moove seminar, 17/9/08, Den Haag Wim de Boer, SLO De ELO als leerplaninstrument? Mogelijkheden, huidig gebruik en de toekomst ned-moove seminar, 17/9/08, Den Haag Wim de Boer, SLO

programma Elo Leermiddelen in beweging Onderzoek naar huidig gebruik van de Elo Toekomst van de Elo

Electronische leeromgeving (ELO)

Wat doen ELO’s Droste: opdrachten, leerinhouden, toetsen, beschikbaar stellen communicatie docent, student(en) mogelijk maken onderwijsmanagement, beheer leerproces verzorgen. Robson (1999): communicatie via de computer, Navigatie instrumenten welke de studenten een overzicht geven wat ze moeten doen cursus management opdrachten en testen (oa on-line quizzes) instrumenten voor het maken van materialen

TeleTOP omgeving (1999) Curus organisatie Communicatie Samenwerken Bronnen

Reden om ELO in te zetten Communiceren Leermaterialen delen ‘ter ondersteuning van het onderwijs’ Tijd en plaats onafhankelijk leren mogelijk maken Digitaal portfolio “Een elo maakt activiteiten rondom leren sneller en eenvoudiger en mensen komen makkelijker met elkaar in contact”. Nienke de Vries (2007)

Verschillende ELO’s Algemeen: TeleTOP 6.1: www.teletop.nl It's Learning: www.itslearning.nl Moodle Blackboard: www.blackboard.com Fronter: www.fronter.nl/ Sociaal constructivisme: Knowledge Forum 3: http://www.knowledgeforum.com VLC: www.virtualactionlearning.nl Samenwerken: BSCW: bscw.fit.fraunhofer.de Competentiegericht onderwijs: Threeships N@Tschool! ELO met inhoud: codenamefuture

ICT in VO en PO stand van zaken

4 in balans Ict infrastructuur Educatieve software en content Kennis en vaardigheden Visie Management: meer aandacht voor 3 en 4 Leraren: meer aandacht voor 1 en 2

ICT in de school 1 computer, 7 ll-en; 95% in VO en 83% in PO heeft internetaansluiting leraren PO: 43% is (ver) gevorderd, in VO 29% Volgens management gebruikt in PO 84% en VO 48% regelmatig ict in klas 95% VO leraren geeft huiswerk waarbij ll-en thuis de computer gebruiken 80% ll-en gebruik Internet om informatie te zoeken, 53% ook voor samenwerken In VO: werkstukken maken, informatie opzoeken en vakspecifieke oefenprogs, minder gericht op samenwerken/communicatie

Bijdrage ict Aantrekkelijker onderwijs 75 % Rijkere leeromgeving 67 % Bevorderen zelfstandig leren Efficienter onderwijs 56 % Flexibeler onderwijs 49 % Adaptief onderwijs 47 % Meer samenwerken 37 % Toetsen op maat 24 % Intensievere communicatie leraar-ll 14 %

ICT vaardig, (ver)gevorderd? % PO % VO Gebruik comp als didactisch hulpmiddel 49 32 Organiseren van lessen waar ICT gebruikt wordt 31 39 Gebruik van educatieve programma’s 51 36 Integreren ICT in lessen, leidend tot meerwaarde 45 38 Gebruik ELO 24 28 Gebruik leerlingvolgsysteem 33

SLO Onderzoek: Leermiddelenmonitor onderzoek naar ontwikkelingen op het gebied van leermiddelen: kiezen en gebruik methoden & niet-methodegebonden leermiddelen en papieren & digitale leermiddelen PO en VO digitale vragenlijst uitgezet in nov/dec 2007 900 deelnemers

Leermiddelen in beweging (1) Onderwijsvernieuwingen (de nieuwe onderbouw, het nieuwe leren, de tweede fase en het vmbo): meer nadruk op zelfstandig leren, samenwerken, authentieke leeromgeving Andere aanbieders, nieuwe samenwerkingsverbanden, nieuwe rollen uitgevers, ICT docent als ontwerper, arrangeur

Leermiddelen in beweging (2) De rol van ICT digitale leermiddelen elo’s kwaliteit metadata/ vindbaarheid/ toegang db edurep

Leermiddelen in beweging (3) Andere ontwikkelingen lerarentekort bekostiging: Onderzoek: Onderwijsraad: Onderwijs en open leermiddelen: advies over digitale leermiddelen en ict in het onderwijs in de 21e eeuw Kennisnet: inventarisatie digitale leermiddelen experimenten leermiddelen VO: http://www.leermiddelenvo.nl/tools Steenbergen, N., Thijs, A., Voogt, J., & Loenen, S. (2008). Leeromgevingen en leermiddelen in innovatieve scholen. Enschede: SLO.

Belangrijkste uitkomsten De methode wordt nog heel veel gebruikt Er zijn interessante verschillen tussen sectoren, in sexe, ervaring en vakken mbt het gebruik De meeste leraren gebruiken nog steeds papier, maar de ELO wordt gebruikt Digitaal is flexibeler en wordt in “nieuwer” onderwijs vaker gebruikt Zoeken gaat via google, en kost veel tijd

Gebruik van niet-methodegebonden leermiddelen Andere leermiddelen dan de methode sluiten beter aan bij de leeromgeving van leerlingen en het is leuk PO leraren zijn gebruikers, VO leraren makers Niet-methodegebonden leermiddelen zijn verrijkend/verdiepend en worden gebruikt in projecten Deze leermiddelen zijn vaak digitaal en worden gevonden op internet. Aanpasbaarheid en beschikbaarheid van belang. PO VO zelfgemaakt 23% 44% in samenwerking met collega's gemaakt 30% 36% door anderen gemaakt 47% 20%

Uiteindelijk van belang bij het kiezen van een leermiddel (niet methodegebonden) PO VO PO/VO aanpasbaarheid 73% 79% 77% directe beschikbaarheid 64% 69% 68% kosten 46% 32% 36% vormgeving 23% 25%

Zoeken kost veel tijd en gebeurt weinig Hoe vaak zoeken leraren Hoe lang zoeken leraren gemiddeld PO VO PO/VO dagelijks 3% 6% 5% wekelijks 27% 33% 31% maandelijks 55% 45% 48% bijna nooit 16% nooit 0% PO VO PO/VO < 5 minuten 8% 9% 5-15 minuten 35% 24% 27% 15-30 minuten 37% 39% 38% > 30 minuten 20% 29%

Gebruik van papieren en digitale leermiddelen of een combinatie Leraren werken de meeste tijd met papieren leermiddelen Relatie tussen niet-methodegebonden leermiddelen en digitale leermiddelen Geen verschillen tussen mannen/vrouwen, PO/VO, ervaren/minder ervaren, etc... Maar wel: kunstvakken maken veel meer gebruik van digitale leermiddelen dan b.v. de talen De elektronische leeromgeving speelt een rol, het aandeel leermiddelen is nog beperkt en wat betreft zelfstandig leren en vakkenintegratie... papier combinatie digitaal

Meer zelfstandig leren = meer tijd met digitale leermiddelen

Meer vakkenintegratie in VO = meer tijd met digitale leermiddelen

Elo en leermiddelen Speelt wel een rol, maar aandeel leermiddelen is nog beperkt In het VO werkt 44% (wel eens) met een elektronische leeromgeving De meest genoemde ELO’s zijn TeleTOP, It’s Learning en daarna Moodle en N@tschool 22% van de leermiddelen wordt door leraren in het VO die ELO’s gebruiken via de ELO aangeboden

Onderzoek en toekomst

Evidence based? Wat is er bekend over het effect van het gebruik van ELO’s: weinig. ICT in onderwijs: vaak geen significante verschillen... Belangrijk: welke modellen en media wanneer inzetten? Voorstel Bastiaens: Media didactiek B.v. van Dissel (2006): Nieuwe Leren met ELO, de prestaties van leerlingen beter dan zonder (Kennisnet initiatief: verzamelen van bewijs)

SLO onderzoek analyse van database gebruik vragenlijst: Algemeen Onderwijsvisie Inzet ELO ICT omgeving Leermiddelen Ondersteuning Beleid Didactisch gebruik feedback voor docent/school: algemeen gebruik specifieke inzet van de ELO (verscheidenheid in gebruik) beleid tevredenheid ondersteuning maatwerk in het curriculum gezien de inzet van de ELO

Leerplanontwikkeling macro meso micro kerndoelen en eindtermen schoolkeuzes t.a.v inhoud en didactiek plannen in de klas:

De Elo en leerplanontwikkeling de docent als arrangeur de Elo als zijn "workspace"?!

Elo van de toekomst geintegreerde set van tools voor de docent om het onderwijs te te plannen (In de school: vakoversteigend, projecten; in de klas: groep, individu, ...) inhoud te geven (kiezen, arrangeren, maken, aanpassen, ...) te evalueren (dpf, toetsen, monitoren, ll volgsysteem, administratie, verantwoording, ...) te geven (instructie, communicatie, oefenen, ...) Waar ligt de uitdaging? SLO: welke leerplankaders: kerncurriculum

Vragen? Discussie! Meer informatie: w.deboer@slo.nl

Ontwikkelingen Binnen ELO’s: docent als arrangeur van het curriculum, daarbinnen bepaalt de docent de vrijheid/mogelijkheden van ll-en PLE? Wel meer Web 2.0: wiki’s, blogs Meer integratie: o.a. toetsprogramma’s, Leerlingvolgsysteem Meer aandacht voor “content”: aansluiten op Edurep, samenwerken met uitgevers: uitleveren content Edupoort, Eduroute, Entree Gebruik gestandaardiseerde metadata: contentzoekprofiel

Verschillende ELO’s